Wp/rki/မြောက်ဦးနန်းတော်ကုန်း
တည်နီရာ
[edit | edit source]မြောက်ဦးမြို့အလယ်တွင်တည်ဟိရေ။
ကုသိုလ်သျှင်
[edit | edit source]ဘုရင်မင်းစောမွန် (ကောဇာ-၇၉၂/အေဒီ-၁၄၃၀) ဘုရင်မင်းဗာကြီး (ကောဇာ-၈၉၃/အေဒီ-၁၅၃၁)
သမိုင်းအကျဉ်း
[edit | edit source]မြောက်ဦးနန်းတော်ကုန်းကို ရခိုင်ဘုရင် မင်းစောမွန်ရေ အေဒီ (၁၄၃၀) ခုနှစ်တွင် စတင်တည်ဆောက်ခပြီးမင်းဗာဘုရင်က ဒီ (၁၅၃၁) ခုနှစ်တွင် ကြီးကျယ်ခမ်းနားအောင် ကျောက်ဖြင့် အခိုင်အမာ ထပ်မံတည်ဆောက်ခပါ ရေ။ စောမွန်ပြင်ပြု၊ မင်းဗာတည်ကေ၊ ရွှေမြောက်ဦးဟူပနာ အဆိုဟိခပါရေ။ မင်းဗာဘုရင်အပြင် နောက်ဘုရင်တိလည်း အဆက်ဆက်ပြုပြင်ခရေဟု သိဟိရပါရေ။ နန်းတော်ကို ပင်မနန်းဆောင် (၉) ဆောင်နန့် မြေနန်းဆောင်တိ၊ လွှတ်ရုံးတော်တိ၊ ဘိသိတ်သွန်းရေကြည်တိထားဟိရာ နန်းသားကန်တော်၊ ဗဟိုရ်စည်တော်၊ နက္ခတ်ရုံးတော်။ ပန်းခုံတော်၊ လက်နက်တိုက်တော်တိ အစဟိသည့် အရံအဆောင်တိနန့် ပေါင်းလျှင် (၁၀၈) ဆောင်ဟိရေဟု သိဟိရပါရေ။ နန်းတော်အရှေ့ဘက် ဒုတိယအဆင့်တွင် နန်းသားကန်နန့် နန်းတော်တတိယအဆင့် တောင်ဘက်တွင် ဗဟိုစည်ထားရေ ရွန်းတောင်နန့် ဥယျာဉ်တော်ဟိပါရေ။ နန်းတော်မြောက်ဘက် ဟာရီတောင်ခြေအရှေ့ဘက် တောင်ခြေတွင် မင်းသမီးအဆောင်တော်တိဟိရေ။ လက်ဟိမြောက်ဦးဟိုတယ်တည်ဆောက်ထားရေနီရာ ပင်ဖြစ်ပါရေ။ မင်းဆက်ပေါင်း (၄၉) ဆက်၊ နှစ်ပေါင်း (၃၅၄) နန့် ကြာရှည်ခရေ။
ဗိသုကာလက်ရာ
[edit | edit source]မြောက်ဦးနန်းတော်ရာကုန်းကို မူလက အုတ်ဖြင့်တည်ဆောက်ခပြီး နောက်မင်းဘကြီးဘုရင်လက်ထက်တွင် သဲကျောက်တိဖြင့် ထပ်ဆင့်မွမ်းမံခရေကို တွေ့ဟိရပါရေ။ ထို့နောက် မြို့တော်ပတ်လည်အားရန်သူတိ အလွယ်တကူမဝင်ရောက်နိုင်စေရန် ကျုံးနန့်တူးမြောင်းတိကိုလည်း တစ်ပြိုင်နက်တူးဖော်ခပါရေ။ နန်းတော်ပထမအဆင့်တံတိုင်းမှာ အရှေ့-အနောက် (၆၅၆)ပေ၊ တောင်-မြောက်(၆၇၉)ပေရှည်ပြီး နန်းတော်ကို အဆိုပါတံတိုင်းအတွင်း တည်ဆောက်ထားရေ။ နန်းတော်ဒုတိယအဆင့်တံတိုင်းမှာ အရှေ့-အနောက်(၉၂၆)ပေ။ တောင်-မြောက် (၈၅၉) ပေရှည်ဟိပြီး နန်းတော်တတိယအဆင့်တံတိုင်းမှာ အရှေ့-အနောက်(၁၇၄၀)ပေ။ တောင်-မြောက် (၁၆၀၆) ပေရှည်ပါရေ နန်းတော်ရာမှာ ရင်ပြင်တွင် မိုးတွင်းကာလ၌လည်း ရေဝပ်ခြင်း မတွေ့ဟိရပါ။ နန်းတော်မတည်ဆောက်မီကပင် ရေလမ်းကြောင်းတိ ဖောက်လုပ်ပနာ တောင်တိကိုဖြိုချ၊ မြေညှိတည်ဆောက်ခရေကြောင့် ရေမဝပ်ရခြင်းဖြစ်ရေဟု သိဟိရပါရေ။ လက်ဟိအခြေအနီတွင်လည်း မိုးတွင်းကာလတွင် နန်းတော်အောက်ခြေ (၃) မျက်နှာမှ ရေထွက်နီရေကို တွေ့ဟိရပါရေ။ နန်းတော်ကြမ်းခင်းတိကို ရောင်စုံစဉ့်ရည်သုတ် ကြမ်းခင်းတိဖြင့်လည်းကောင်း၊ အပေါ်ပိုင်းကို သစ်သားဖြင့်လည်းကောင်း၊ ခေါင်မိုးကို ရွှေပြား၊ ကြေးပြားနန့် အုတ်ကြွပ်ပြားတိဖြင့်လည်းကောင်း တည်ဆောက်ခဟု ပြည်ပမှတ်တမ်းတိအရသိဟိရပါရေ။ နန်းတော်တံတိုင်းနံရံတိကိုလည်း ဒေါင်းလုံး၊ မိုးလျှောတိဖြင့် ကျောက်သားတိကို အလှဆင်ဖန်တီးထားပါရေ။ တံတိုင်း (၃)ဆင့် အကျယ်အဝန်းမှာ (၁-၂) စတုရန်းမိုင်ခန့်ကျယ်ဝန်းရေ။
တူးဖော်သုတေသနပြုမှု ရှေးဟောင်းသုတေသနနန့်အမျိုးသားပြတိုက်ဦးစီးဌာနက မြောက်ဦးနန်းတော်ရာကို ၁၉၉၆-၁၉၉၇ ခုနှစ်တွင် တူးဖော်မှုကုန်းအမှတ်(၁)ကိုလည်းကောင်း၊ ၁၉၉၇-၁၉၉၈ ခုနှစ်တွင် တူးဖော်မှုကုန်းအမှတ် (၂)ကိုလည်းကောင်း၊ ၁၉၉၈-၁၉၉၉ ခုနှစ်တွင် တူးဖော်မှုကုန်းအမှတ်(၃)ကိုလည်းကောင်း (၃) ကြိမ်တိုင်တိုင် တူးဖော်သုတေသနပြုခပါရေ။ ပထမအကြိမ်တူးဖော်မှုတွင် နန်းတော်အဆောက်အအုံဧ့ အရှေ့ဘက်ကျောက်တံတိုင်းကြီးကို လှေကား (၇)ထစ်ပါဟိပြီး အရှည်(၁၈)ပေဟိရေ ကျောက်လှေကားကြီးနန့် ဆက်လျှက်ဖော်ထုတ်ခပါရေ။ ဖျက်ဆီးခံခရခြင်း၊ မီးလောင်ခံခရခြင်း စသည့်အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် ပြည့်စုံတိကျရေပုံသဏ္ဌာန်မဟိသည့် နန်းဆောင်တိဧ့ အောက်ခြေအုတ်ရိုးတန်း၊ ကျောက်ရိုးတန်းနန့် လှေကားကြီးတို့ကိုသာ တူးဖော်ရဟိခပါရေ။ နန်းတော်တိုင်တိကို ကြီးမားလှရေသစ်သား တိုင်လုံးကြီးတိနန့် တည်ဆောက်ခကြောင်းကို တိုင်လုံးရာကြီးတိနန့် တိုင်ရာအောက်ခြေဟိမီးသွေးတိက သက်သေထူလျက်ဟိရေ။ နန်းတော်အုတ်ခုံအတွင်းပိုင်းကိုလည်း ဆက်လက်တူးဖော်ခရာ နန်းဆောင်တိဧ့ အောက်ခြေပန္နက်ရာတိကို တွေ့ဟိခြင်းအားဖြင့် နန်းတော်ဆောင်တိအားနန်းတော်အုတ်ခုံကြီးတိအတွင်း တည်ဆောက် ထားရေကို တူးဖော်မှုမှတွေ့မြင်ရပေရေ။ တူးဖော်တွေ့ဟိရရေ ပစ္စည်းတိမှာ ခေါင်မိုးအုတ်ကြွပ်ပြားတိ၊ စဉ်ရေသုတ်ကြမ်းခင်းပြားတိ၊ အိုးခြမ်းကွဲတိ၊ မြေဆေးတံတိ၊ ကျောက်ဆေးတံတိ၊ ရေတံခေါင်းအုံးအပိုင်းအစတိ၊ မီးသွေးတိ၊ သံချောင်းကြီးတိ၊ ကြွေစေ့တိ၊ ကြေးပြားစတိ၊ နန်းတိုင်အပိုင်းအစတိနန့် အရိုးတိကို တူးဖော်ရဟိ ခပါရေ။
ကိုးကား
[edit | edit source]မြောက်ဦးဒေသ ရှေးဟောင်းအဆောက်အဦးများ (ရှေးဟောင်းသုတေသနနှင့် အမျိုးသားပြတိုက်ဦးစီးဌာန၊ ယဉ်ကျေးမူဝန်ကြီးဌာန) -၂၀၁၅
