Wp/mag/गया मण्डल

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | mag
Wp > mag > गया मण्डल
मण्डल
बोधगयामे महाबुद्ध प्रतिमा
Lua error in Module:Wp/mag/Location_map at line 425: No value was provided for longitude.
देस  भारत
राज्ज बिहार
प्रमण्डल मगध
मुख्यालय गया
प्रखण्ड 24
शासन
 • सान्सद् श्री बिजय माञ्झी (जदयु)
 • लोकसभा निर्वाचनक्षेत्र गया
 • बिधायक (गयानगर) (श्री) डाॅ॰ प्रेमकुमार (बीजेपी)
क्षेत्र 4976 किमी2 (Formatting error: invalid input when rounding वर्गमील)
क्षेत्र दर्जा बिहारमे दुसरा
जनसङ्ख्या (२०११)
 • Total ४३,५९,७०० (२०११ जनगणना)

गया मण्डल (गया जिला) भारतके बिहार राज्जके एगो मण्डल है । मण्डलके मुख्यालय गया है । ई क्षेत्रके लोग मगही बोलहथिन ।[1][2] गया मण्डल भारतके बिहार राज्जके अड़तीस मण्डलमे से एक है । एकर आधिकारिक स्थापना ३ अक्टूबर १८६५ के होलैहल । ई मण्डल दक्खिनदन्ने झारखण्ड राज्ज साथे सीमा साझा करहै । गया नगर बिहारके दुसरा सबसे बड़का नगर है ।

इतिहास[edit | edit source]

गयाके उल्लेख हिन्दु महाकाव्य रामायण आउ महाभारतमे मिलहै । कहल जाहै कि राम, सीता आउ लक्ष्मण साथे, अपन पिता दशरथके पिण्डदान देवेला गया गेलन हल । महाभारतमे ई स्थानके पहचान गयापुरीके रूपमे करल गेलहै । बायु पुराणमे कहल गेलहै कि गयासुर एगो राक्षस (असुर) के नाम हलै जेकर देह कठोर तपस्या करे आउ बिष्णुसे आशीर्वाद प्राप्त करेके बाद पवित्र हो गेलैहल । ऐसन कहल गेलैहल कि गयासुरके देद गयाक्षेत्रके नामसे जानल जाइत रहतै ।

बिभाग[edit | edit source]

अनुमण्डल[edit | edit source]

गया मण्डलमे ४ अनुमण्डल आउ २४ प्रखण्ड (ब्लॉक्) आवहै:[3]

अनुमण्डल प्रखण्ड
सदर गया सदर
बेलागञ्ज
बजीरगञ्ज
मानपुर
बोधगया
टनकुप्पा
फतेहपुर
टेकारी कोँच
टेकारी
गुरारू
परैया
नीमचक बथानी खिजरसराय
अतरी
बथानी
मुहरा
शेरघाटी गुरुआ
आमस
बाँकेबजार
इमामगञ्ज
डुमरिया
शेरघाटी
डोभी
मोहनपुर
बाराचट्टी


जनसङ्ख्या[edit | edit source]

ऐतिहासिक जनसङ्ख्या
बरिसजन॰±% p.a.
1901791,096—    
1911829,139+0.47%
1921826,039−0.04%
1931916,408+1.04%
19411,064,854+1.51%
19511,178,093+1.02%
19611,392,472+1.69%
19711,725,583+2.17%
19812,150,406+2.23%
19912,664,803+2.17%
20013,473,428+2.69%
20114,391,418+2.37%
source:[4]
गया मण्डलमे धरम (२०११)[5]
धरम वा मत प्रतिशत
हिन्दुधरम
  
88.27%
इस्लाम्
  
11.12%
अन्य अथवा न बतावल
  
0.61%

२०११ के जनगणना अनुसार गया मण्डलके जनसङ्ख्या ४३,९१,४१८ है,[6][7] जे लगभग मोल्दोवा राष्ट्र वा अमेरिकी राज्ज केण्टकी के बराबर है ।[8] जेकरासे एकरा भारतमे ४२मा स्थान भेँटह (कुल ६४० मे से) ।[6] मण्डलके जनसङ्ख्या घनत्व 880 प्रत्येक वर्ग किलोमीटर में निवासी (2,300/वर्ग मील) निवासी प्रति बर्गकिलोमीटर है ।[6] २००१-२०११ के दशकमे एकर जनसङ्ख्या बृद्धिदर २६.०८% हलै । गयामे लिङ्गानुपात प्रति १,००० पुरुषपर ९३२ महिलाके है[6] आउ साक्षरतादर ६६.३५% है । १३.२४% जनसङ्ख्या नगरी क्षेत्रमे रहहै । अनुसूचित जाति आउ अनुसूचित जनजाति क्रमशः जनसङ्ख्याके ३०.३९% आउ ०.०७% है ।[6]

गया मण्डलमे भाषा (२०११)[9] ██ हिन्दी (51.36%)██ मगही (41.37%)██ उर्दू (7.04%)██ अन्य (0.23%)

भारतके २०११ के जनगणना खनि, मण्डलके ५१.३६% जनसङ्ख्या हिन्दी, ४१.३७% मगही आउ ७.०४% उर्दू अपन प्रथमभाषाके रूपमे बोलहलै ।[9]


सम्बन्धित लेख[edit | edit source]

सन्दर्भ[edit | edit source]

  1. "Bihar Tourism: Retrospect and Prospect
    Archived 2017-01-18 at the वेबैक मशीन," Udai Prakash Sinha and Swargesh Kumar, Concept Publishing Company, 2012, ISBN 9788180697999
  2. "Revenue Administration in India: A Case Study of Bihar," G. P. Singh, Mittal Publications, 1993, ISBN 9788170993810
  3. "Subdivision and Blocks | Gaya | India". अभिगमन तिथि 2024-01-07.
  4. "Table A-02 Decadal Variation in Population Since 1901: Bihar" (PDF). census.gov.in. भारतके रजिस्ट्रार् जेनरल् आउ जनगणना आयुक्त.
  5. "Table C-01 Population by Religion: Bihar". censusindia.gov.in. Registrar General and Census Commissioner of India. 2011.
  6. 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 "District Census Handbook: Gaya" (PDF). Census of India. Registrar General and Census Commissioner of India. 2011.
  7. US Directorate of Intelligence. "Country Comparison:Population". मूल से 27 September 2011 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2011-10-01. Moldova 4,314,377 July 2011 est.
  8. "2010 Resident Population Data". U. S. Census Bureau. मूल से October 19, 2013 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2011-09-30. Kentucky 4,339,367
  9. 9.0 9.1 "Table C-16 Population by Mother Tongue: Bihar". censusindia.gov.in. Registrar General and Census Commissioner of India. 2011.