Jump to content

Wp/mag/सारण मण्डल

From Wikimedia Incubator
< Wp | mag
Wp > mag > सारण मण्डल
सारण मण्डल
𑂮𑂰𑂩𑂝 𑂧𑂝𑂹𑂙𑂪
बिहारके मण्डल
सारण मण्डले कृषिक्षेत्र
सारण मण्डले कृषिक्षेत्र
बिहारमे सारण मण्डलके स्थानके अवस्थिति
बिहारमे सारण मण्डलके स्थान
निर्देशाङ्क (छपरा): 25°55′N 84°45′E / 25.917°N 84.750°E / 25.917; 84.750निर्देशाङ्क: 25°55′N 84°45′E / 25.917°N 84.750°E / 25.917; 84.750
देश भारत
राज्य बिहार
प्रमण्डलसारण
मुख्यालयछपरा
तहसील20
सरकार
  लोकसभा निर्वाचन क्षेत्र१. सारण, २. महाराजगञ्ज (सीवान मण्डल सङ्गे साझा)
  विधानसभा क्षेत्रएकमा, माञ्झी, बनियापुर, तरैया, मढ़ौरा, छपरा, गरखा, अमनौर, परसा, सोनपुर
क्षेत्रफल
  कुल2,641 किमी2 (1,020 वर्ग मील)
जनसङ्ख्या
 (2011)
  कुल३९,५१,८६२
  घनत्व1,496/किमी2 (3,876/मील2 )
जनसाङ्ख्यिकी
  साक्षरता६८.५७ प्रतिशत
  लिङ्गानुपात९४९
समयमण्डलयुटिसि+०५:३० (भा मा स)
पिनकोड
मुख्य राजमार्गरा रा २८बी, एनएच ८५, रा रा १०१, रा रा १०२, रा रा १९
जालस्थलsaran.nic.in

सारण मण्डल (सारण जिला; भोजपुरी: 𑂮𑂰𑂩𑂝 𑂧𑂝𑂹𑂙𑂪 ) भारत गणराज्जके बिहार राज्यमे स्थित एगो मण्डल हे । हियाँके प्रशासनिक मुख्यालय छपरा हे । गङ्गा, गण्डक एवं घाघरा नदीसे घिरल ई मण्डल भारतमे मानव बसावके सार्वाधिक प्राचीन केन्द्रमे एक हे । सम्पूर्ण मण्डल एक समतल एवं उपजाऊ प्रदेश हे । भोजपुरीभाषी क्षेत्रके पूर्वी सीमा पर स्थित ई मण्डल सोनपुर मेला, चिरान्द पुरातत्व स्थल एवं राजनीतिक चेतनाला प्रसिद्ध हे ।[1]

नामकरण

[edit | edit source]

प्राचीनकाले सारणके भूमि वनके असीम विस्तार आउ एकरामे विचरेवाला हिरणके चलते प्रसिद्ध हलै । हिरण (सारङ्ग) एवं वन (अरण्य) के चलते एकरा सारङ्ग अरण्य कहल गेलै जे कालक्रममे बदलके सारण हो गेलै । ब्रिटिश विद्वान जेनरल कनिङ्घम ई ऐसन धारणा व्यक्त कैल है कि मौर्य सम्राट अशोकके कालमे हियाँ लगावल गेल धम्म स्तम्भके 'शरण' कहल जा हलै जे बादमे सारण कहलाए लगलै आउ ई क्षेत्रके नाम बन गेलै । सारणके मुख्यालय छपरा बड्डी प्रसिद्ध रहलै हे आउ नित्य एकरा छपरा जिलो कहल जा हे । जिलाके छपरा नामके आगे धार्मिक कारणो बतलावल जाेलै हे कि भगवान् श्रीराम अपन वनवास खन्नि हियाँ ६ दिन तक रुकलन हल । ई कारण एकर नाम छपरा पड़लै हे । हियाँपर भगवान् श्रीराम अपन भाई भरतजी से भेटैलन हल जौन कारण ई स्थलके आझो भरत मिलाप चौकके नामसे जानल जा हे ।

सम्बन्धित लेख

[edit | edit source]

सन्दर्भ

[edit | edit source]
  1. "Bihar: A Quick Guide to Saran". https://www.outlookindia.com/outlooktraveller/. मूलसे 14 अप्रैल 2019 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 1 मार्च 2019. |website= मे बाहरी कड़ी (सहायता)