Jump to content

Wp/mag/औरङ्गाबाद

From Wikimedia Incubator
< Wp | mag
Wp > mag > औरङ्गाबाद
औरङ्गाबाद
नगर
औरङ्गाबाद बिहारपर अवस्थित
औरङ्गाबाद
औरङ्गाबाद
बिहार, भारतमे स्थिति
निर्देशाङ्क: 24°42′N 84°21′E / 24.70°N 84.35°E / 24.70; 84.35निर्देशाङ्क: 24°42′N 84°21′E / 24.70°N 84.35°E / 24.70; 84.35
देस भारत
राज्यबिहार
प्रमण्डलमगध
मण्डलऔरङ्गाबाद
स्थापना२६ जनवरी १९७३
क्षेत्रफल
  कुल1,419.7 किमी2 (548.1 वर्ग मील)
उन्नतांश
108 मी (354 फीट)
जनसङ्ख्या
 (2011)[1]
  कुल१,०२,२४४
  घनत्व72.018/किमी2 (186.53/मील2 )
वासिन्दाऔरङ्गाबादी
भाषा
  प्रचलितमगही
समयमण्डलयुटिसि+५:३० (भामास)
पिनकोड
824101,824102 (औरङ्गाबाद)[2]
दूरभाष कोड06186
आइएसओ ३१६६ सङ्केतIN-BR
वाहन पञ्जीकरणBR-26
लिङ्गानुपात१०००:९१० /
जालस्थलaurangabad.bih.nic.in

औरङ्गाबाद भारतके बिहार राज्यके मगध प्रमण्डलके औरङ्गाबाद मण्डलमे स्थित एगो नगर हे । ई मण्डलके मुख्यालयो हे ।

इतिहास

[edit | edit source]

प्राचीन कालमे औरङ्गाबाद मगध महाजनपद साम्राज्य (१२००-३२२ ईसा पूर्व) मे स्थित हलै । ई नगरके प्राचीन शासकमे बिम्बिसार (५मा शताब्दी ईसा पूर्वके अन्तमे), अजातशत्रु (४था शताब्दी ईसा पूर्वके आरम्भमे), चन्द्रगुप्त मौर्य (३२१-२९८ ईसा पूर्व) आउ अशोक (२६८-२३२ ईसा पूर्व) सम्मिलित हलथिन ।

शेरशाह सूरी (१४८६-१५४५ ई) के शासन खनि औरङ्गाबाद रोहतास सरकार (जिला) के भागके रूपमे रणनैतिक रूपसे महत्वपूर्ण हो गेलै । शेरशाह सूरीके मृत्युके बाद औरङ्गाबाद अकबरके शासनमे आ गेलै । ई क्षेत्रमे अफगान विद्रोहके टोडरमल दबा देलकै हल । अफगान वास्तुकलाके कुछ तत्व अखनियो बिद्यमान हे ।

१८६५ मे बिहार जिलाके पटना जिलासे अलगे कर देल गेलै आ औरङ्गाबादके बिहार जिलाके एक अनुमण्डल बना देल गेलै । स्टीमेण्ट औरङ्गाबाद अनुमण्डलके पहिला अनुमण्डल पदाधिकारी हलै । जिलाके पहिला सांसद एकीकृत बिहारके पूर्व मुख्यमन्त्री सत्येन्द्र नारायण सिंह (छोट साहेब) हलन ।[3]

२६ जनवरी १९७३ के औरङ्गाबाद जिला बनावल गेलै (सरकारी अधिसूचना सङ्ख्या ०७/११-२०७१-७२ दिनाङ्क १९ जनवरी १९७३) । के ए एच सुब्रमण्यम पहिला जिलाधिकारी हलन आ सुरजीत कुमार साहा उपविभागीय अधिकारी हलन ।

विवरण

[edit | edit source]

औरङ्गाबादके कखनियो-कखनियो "बिहारके एगो बड्डी निम्मन चितौडगढ़" कहल जाहे, काहेकि सूर्यवंशी वंशके एकर बड्डी राजपूत जनसङ्ख्या हे । १९५२ मे पहिल भारतीय आम चुनावके बादसे औरङ्गाबाद खाली राजपूतेमे प्रतिनिधीके चुनहे अन्य परिवार सदस्यता साथे औरङ्गाबादमे प्रतिनिधत्व मौर्य, गुप्त आउ गदावादला (स्थानीय रूपसे वर्तनी "गढ़वाल बिहारमे गहरावाल") शामिल हे । प्राचीन कालमे औरङ्गाबाद मगध (१२००-९०० ईसा पूर्व) महाजनपदमे स्थित हल ।

जनसङ्ख्या

[edit | edit source]

२०११ के जनगणनाके अनुसार औरङ्गाबाद मण्डल, बिहारके जनसङ्ख्या २५,४०,०७३ है,[4] जे कि कुवैत[5] या अमेरिकाके नेवादा राज्यके बराबर है ।[6]यह इसे भारत में (कुल 640 में से) 172वें स्थान पर रखता है।[7] मण्डलके जनसङ्ख्या घनत्व ७६० निवासी प्रति वर्ग किलोमीटर है ।[8]२००१-२०११ के दशकमे एकर जनसङ्ख्या वृद्धि दर २४.७५% हलै ।[9] औरङ्गाबादमे लिङ्गानुपात ९१६ महिला प्रति १००० पुरुषके है,[10] आउ साक्षरता दर ७२.७७% है । ९.३२% जनसङ्ख्या नगरीय इलाकामे रहहै । अनुसूचित जाति आउ अनुसूचित जनजाति क्रमशः जनसङ्ख्याके २४.१०% आउ ०.०४% भाग बनावहै ।[11]

महत्वपूर्ण व्यक्ति

[edit | edit source]

सम्बन्धित लेख

[edit | edit source]

सन्दर्भ

[edit | edit source]
  1. "2011 census data". अभिगमन तिथि 8 July 2019.
  2. औरङ्गाबाद
  3. "Aurangabad (Bihar) Lok Sabha Election Results 2014 with Sitting MP and Party Name". मूलसे 1 अक्टूबर 2016 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 15 अक्टूबर 2016.
  4. Schwartzberg, Joseph E. (1991-05). "Census of India: Census Atlas, National Volume, 1981. Produced under the direction of B. K. Roy. Delhi: Controller of Publications. Government of India for the Registrar General and Census Commissioner, India, 1989. vii, 212 pp. Rs.360.00, £41.98, $129.60". The Journal of Asian Studies. 50 (2): 446–449. आइ॰एस॰एस॰एन॰ 0021-9118. डीओआइ:10.2307/2057270. |date= में तिथि प्राचल का मान जाँची (सहायता)
  5. "US Air Force, Directorate of Intelligence ::Daily Selected Intelligence Reports and Briefs, October 6, 1950, Top Secret/US Eyes Only, NARA". U.S. Intelligence on Asia, 1945-1991. अभिगमन तिथि 2025-03-17.
  6. "Census of Population and Housing, 2000 [United States]: Summary File 4, Nevada". ICPSR Data Holdings. 2004-04-15. अभिगमन तिथि 2025-03-17.
  7. Schwartzberg, Joseph E. (1991-05). "Census of India: Census Atlas, National Volume, 1981. Produced under the direction of B. K. Roy. Delhi: Controller of Publications. Government of India for the Registrar General and Census Commissioner, India, 1989. vii, 212 pp. Rs.360.00, £41.98, $129.60". The Journal of Asian Studies. 50 (2): 446–449. आइ॰एस॰एस॰एन॰ 0021-9118. डीओआइ:10.2307/2057270. |date= में तिथि प्राचल का मान जाँची (सहायता)
  8. Schwartzberg, Joseph E. (1991-05). "Census of India: Census Atlas, National Volume, 1981. Produced under the direction of B. K. Roy. Delhi: Controller of Publications. Government of India for the Registrar General and Census Commissioner, India, 1989. vii, 212 pp. Rs.360.00, £41.98, $129.60". The Journal of Asian Studies. 50 (2): 446–449. आइ॰एस॰एस॰एन॰ 0021-9118. डीओआइ:10.2307/2057270. |date= में तिथि प्राचल का मान जाँची (सहायता)
  9. Schwartzberg, Joseph E. (1991-05). "Census of India: Census Atlas, National Volume, 1981. Produced under the direction of B. K. Roy. Delhi: Controller of Publications. Government of India for the Registrar General and Census Commissioner, India, 1989. vii, 212 pp. Rs.360.00, £41.98, $129.60". The Journal of Asian Studies. 50 (2): 446–449. आइ॰एस॰एस॰एन॰ 0021-9118. डीओआइ:10.2307/2057270. |date= में तिथि प्राचल का मान जाँची (सहायता)
  10. Schwartzberg, Joseph E. (1991-05). "Census of India: Census Atlas, National Volume, 1981. Produced under the direction of B. K. Roy. Delhi: Controller of Publications. Government of India for the Registrar General and Census Commissioner, India, 1989. vii, 212 pp. Rs.360.00, £41.98, $129.60". The Journal of Asian Studies. 50 (2): 446–449. आइ॰एस॰एस॰एन॰ 0021-9118. डीओआइ:10.2307/2057270. |date= में तिथि प्राचल का मान जाँची (सहायता)
  11. Schwartzberg, Joseph E. (1991-05). "Census of India: Census Atlas, National Volume, 1981. Produced under the direction of B. K. Roy. Delhi: Controller of Publications. Government of India for the Registrar General and Census Commissioner, India, 1989. vii, 212 pp. Rs.360.00, £41.98, $129.60". The Journal of Asian Studies. 50 (2): 446–449. आइ॰एस॰एस॰एन॰ 0021-9118. डीओआइ:10.2307/2057270. |date= में तिथि प्राचल का मान जाँची (सहायता)