Wp/mag/बिहारीभाषा

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | mag
Wp > mag > बिहारीभाषा

बिहारी हिन्द-आर्यभाषाके एगो समूह हे । बिहारीभाषा मुख्यरूपसे भारतीय राज्ज बिहार, झारखण्ड, पच्छिमबङ्गाल आउ उत्तरप्रदेस आउ नेपालोमे बोलल जाहे । बिहारीसमूहके सबसे अधिक बोले जायेवाला भाषा भोजपुरी, मगही आउ मैथिलीभाषा हथ ।

ई सब भाषाके बोलेवालाके बड़सङ्ख्याके बावजूदो भारतमे खाली मैथलियेके संवैधानिकमान्यता प्राप्त हे, जेकरा २००३ मे भारतके संविधानमे ९२मा सन्शोधन (२००४ मे सहमति) के माध्यमसे संवैधानिक दर्जा प्राप्त होएल हल । नेपालमे मैथिली आउ भोजपुरीके संवैधानिक मान्यता प्राप्त हे ।

हिन्दी बिहारराज्जमे शैक्षिक आउ अधिकारिक बिषयमे उपयोग करल जायेवाला भाषा हे । ई सब भाषाके १९६१ के जनगणनामे सर्वव्यापी पदनाम हिन्दीके तहत बैधानिक रूपसे समाहित कर लेल गेलै । ऐसन राज्ज आउ राष्ट्रीय राजनीति भाषासङ्कटके स्थिति पैदा करहे । स्वतन्त्रताके बाद, राजभाषा अधिनियमद्वारा हिन्दीके एकमात्र अधिकारिक दर्जा देल गेलै, १९८१ मे हिन्दीके बिहारके एकमात्र अधिकारिकभाषाके रूपमे बिस्थापित कर देल गेलै, जखनि उर्दूके दुसरा अधिकारिकभाषाके रूपमे मान्यता देल गेलै ।

बक्ता[edit | edit source]

अविश्वसनीयस्रोतके चलते बिहारीभाषा बोलेवालाके सङ्ख्या बतावल कठिन हे । नगरीक्षेत्रमे अधिकान्श शिक्षितभाषी हिन्दीके अपन भाषा कहहथ काहेकि ओखनी औपचारिक सन्दर्भमे एकर उपयोग करहथ आउ अज्ञात कारणसे एकरा उचित मानहथ । क्षेत्रके शिक्षित आउ नगरी जनसङ्ख्या अपनभाषाके सामान्यतः नाम हिन्दी बतावहे ।

बर्गीकरण[edit | edit source]

बिहारीभाषाके चार भाषा-उपसमूहमे बर्गीकृत कैल गेलहे -

भाषा आउ बोली (उपभाषा)[edit | edit source]

Template:Wp/mag/-

भाषा[1] आईएसओ ६३९-३ लिपि बक्ताके सङ्ख्या भौगोलिक बितरण
अङ्गिका anp देवनागरी; पूर्ब कैथी; अङ्गलिपि ७,४३,६००[2] पूर्वबिहार, पूर्बोत्तर झारखण्ड, पच्छिमबङ्गाल आउ पूर्ब मधेश
कुड़मालि (पञ्चपरगनिया) kyw, tdb देवनागरी; कदाचित्‌ बाङ्ला, कैथी ५,५६,८०९[3] दक्खिन-पूर्ब झारखण्ड, पच्छिमबङ्गाल, उत्तर-ओडिशा, असम
कुम्हालि kra देवनागरी १२,०००[3] नेपाल
खोरठा देवनागरी; पूर्ब तिरहुता ८०.४ लाख[3] दक्खिन बिहार, पूर्बोत्तर आउ उत्तर-मध्य झारखण्ड
थारु thl, tkt, thr, the, thq, tkb, soi देवनागरी १९ लाख[3] नेपालदेसके तराई-क्षेत्र, उत्तरप्रदेस आउ बिहार
बज्जिका देवनागरी; पूर्ब तिरहुता; कैथी ८७,३८,००० उत्तर-मध्य बिहार आउ पूर्ब मधेस
भोजपुरी bho देवनागरी; पूर्ब कैथी ५,२२,४५,३००[4] फिजी देसमे अधिकारिकभाषा (फिजी हिन्दी) आउ झारखण्ड (अतिरिक्त)

भारतमे – पच्छिम बिहार, पूर्ब उत्तरप्रदेस, उत्तर-पच्छिम झारखण्ड, उत्तर छत्तीसगढ़, पूर्बोत्तर मध्यप्रदेस आउ मध्य मधेस

मगही mah देवनागरी; पूर्ब तिरहुता; कैथी, सिद्धम् १,४०,३५,६००[5] दक्खिन बिहार, उत्तरझारखण्ड
मैथिली mai देवनागरी; पूर्ब तिरहुता, कैथी ३,३८,९०,०००[5] उत्तर आउ पूर्ब बिहार, झारखण्ड,[6] आउ पूर्ब मधेस
सादरी (नागपुरी) sck देवनागरी; पूर्ब कैथी ५१ लाख[3] पच्छिमी-मध्य झारखण्ड, पूर्बोत्तर छत्तीसगढ़, उत्तर-पच्छिम-ओडिशा

सम्बन्धित लेख[edit | edit source]

सन्दर्भ[edit | edit source]

  1. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Wp/mag/Citation/CS1/Suggestions' not found.
  2. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Wp/mag/Citation/CS1/Suggestions' not found.
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Wp/mag/Citation/CS1/Suggestions' not found.
  4. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Wp/mag/Citation/CS1/Suggestions' not found.
  5. 5.0 5.1 Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Wp/mag/Citation/CS1/Suggestions' not found.
  6. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Suggestions' not found.