Jump to content

Wp/mag/कैथी लिपि

From Wikimedia Incubator
< Wp | mag
(Redirected from Wp/mag/कैथीलिपि)
Wp > mag > कैथी लिपि
कैथी
कयथी, कायस्थी
प्रकार
भाषासभअङ्गिका, अवधी, भोजपुरी, मगही, मैथिली, हिन्दुस्थानी, सिल्हेटी
समयकाल
c. १६हममध्य बीसम शताब्दी
जनक पद्धति
भगिनी पद्धति
देवनागरी, नन्दीनागरी
आइएसओ १५९२४Kthi ,
युनिकोड भाग
U+11080U+110CF
कैथीमे अक्षरोके जानकारी
कैथीमे अङ्कके जानकारी
कैथीलिपिके हस्तलिखितरूप

कैथी (𑂍𑂶𑂟𑂲) एगो ऐतिहासिक लिपि हे जे प्राचीनसे मध्यकालीन भारतमे प्रमुखरूपसे उत्तर-पूर्ब आउ उत्तरभारतमे बड्डी बृहतरूपसे प्रयोग करल जाहल । बिशेषकर योनिमे आजके उत्तरप्रदेश आउ बिहारके क्षेत्रमे ई लिपिमे बैधानिक आउ प्रशासनिक काज कैल जायोके प्रमाण पाएल जाहे ।[1] एकरा "कयथी" वा "कायस्थी", के नामोसे जानल जाहे । एकर प्रयोग बिषेषकर न्यायिक, प्रशासनिक आउ निजी आँकड़ाके सङ्ग्रहणमे करल जाहल ।

वर्ग

[edit | edit source]

स्थानीय भिन्नताके आधार पर कैथीके तीन वर्गमे विभाजित कैल जा सकहे, यथा भोजपुरी, मगही आउ तिरहुति ।

भोजपुरी

[edit | edit source]

एकर प्रयोग भोजपुरी भाषी क्षेत्रमे कैल जाहलै आउ एकरा कैथीके सबसे सुपाठ्य शैली मानल जा हलै ।

मगही

[edit | edit source]

मगह या मगधके मूल, ई भोजपुरी आउ तिरहुतीके बीचे स्थित हे ।

तिरहुती

[edit | edit source]

एकर प्रयोग मैथिलीभाषी क्षेत्रमे कैल जाहलै आउ एकरा सबसे सुन्दर शैली मानल जाहलै ।

उत्पत्ति

[edit | edit source]

कैथीके उत्पत्ति 'कायस्थ' शब्दसे होएल है जे कि उत्तर भारतके एक सामाजिक समूह (हिन्दु जाति) है । इनके द्वारा मुख्य रूपसे व्यापार सम्बन्धी ब्यौरा सुरक्षित रखे लागि सबसे पहिले इ लिपीके प्रयोग कैल गेलै हल । कायस्थ समुदायके पुरान रजवाड़ा एवं ब्रिटिश औपनिवेशिक शासकसे काफी नजदीकके रिश्ता रहलै हे । ई उनकर हियाँ बिभिन्न प्रकारके आँकड़ाके प्रबन्धन एवं भण्डारण करेलागि नियुक्त कैल जा हलै । कायस्थ द्वारा प्रयुक्त इ लिपिके बादमे कैथीके नामसे जानल जाए लगलै ।

इतिहास

[edit | edit source]

कैथी एक पुराना लिपि है जेकर प्रयोग कमसे कम १६मा शताब्दी धड़ल्लासे होव हलै । मुगल सल्तनतके दौरान एकर प्रयोग बड़ी व्यापक हलै । १८८० के दशकमे ब्रिटिश राज खन्नि एकरा प्राचीन बिहारके न्यायालयमे आधिकारिक भाषाके दर्जा देल गेलै हल । एकरा खगड़िया मण्डलके न्यायालयमे बैधानिक लिपिके दर्जा देल गेलै हल ।

सम्बन्धित लेख

[edit | edit source]

सन्दर्भ

[edit | edit source]