Jump to content

Wp/mag/भारतके अधिकारिकभाषा

From Wikimedia Incubator
< Wp | mag
(Redirected from Wp/mag/भारतके आधिकारिकभाषा)
Wp > mag > भारतके अधिकारिकभाषा
सबसे अधिक बोले जायेवाला भाषाके अनुसार भारतके राज्ज आउ केन्द्रसासितप्रदेस।

भारतके कौनो राष्ट्रभाषा न हे । तैयो भारतके सम्बिधानके अनुच्छेद ३४३ (१) मे बिशेसरूप से कहल गेलहे कि "सङ्घके अधिकारिकभाषा देवनागरीलिपिमे हिन्दी होतै । अधिकारिक उद्देस्सला उपयोग करल जायेबाला सङ्ख्या भारतीयसङ्ख्याके अन्तरराष्ट्रीयरूप होतै । भारतीयसन्सद् मे कार्यवाही खाली हिन्दी या अङ्ग्रेजीमे आयोजित करल जा सकहे । अङ्ग्रेजीके उपयोग अधिकारिक उद्देस्सला करल जा सकहे जैसेकि सन्सदीयकार्यवाही, न्यायपालिका, केन्द्र आउ राज्ज सरकारके बीच सञ्चार आदि । राज्ज/क्षेत्रस्तर पर बिभिन्न अधिकारिकभाषा हे । भारतके भीतरके राज्जके बिधिके माध्धम से अपन अधिकारिकभाषाके लागु करेके स्वतन्त्रता आउ अधिकार हे । अधिकारिकभाषाके अतिरिक्त सम्बिधान २२ क्षेत्रीयभाषाके अनुसूचितभाषाके रूपमे मान्यता देहे, जेकरामे हिन्दियो हे किन्तु अङ्ग्रेजी न ।

भारतके अनुसूचितभाषाके सूची

[edit | edit source]

भारतके सम्बिधानके अठमा अनुसूचीमे २२ अनुसूचितभाषा (Scheduled languages) के सूची हे । नीचे देल तालिका भारतगनराज्जके २२ अनुसूचितभाषा (मई २००८ तक) के सूचीबद्ध करल हे, साथे-साथ ऊ क्षेत्रवन जने ऊ अधिकतर बोलल जाहे या राज्जके अधिकारिकभाषाके रूपमे उपयोग करल जाहे । हालाँकि राज्जके अनुसूचितभाषा से अपन अधिकारिकभाषा चुनेके आबस्सकता न हे । सिन्धी कौनो राज्जमे अधिकारिक न हे, तैयो ई अठमा अनुसूचीमे सूचीबद्ध हे ।

क्रमसङ्ख्या भाषा[1] अपन भाषामे उच्चारण
(अलगे हे त)
परिबार बक्ता
लाखमे (मिलियन् मे) २०११
अधिकारिकमान्यता वाला राज्ज अ॰मा॰स॰ ६३९ सङ्केत
(ISO 639 कोड्)
असमियाओख़ोमिय़ाहिन्द-आर्य, पूरबी१५३ (15.3)असमas
उर्दू-हिन्द-आर्य, केन्द्रीय५०७ (50.7)आन्ध्रप्रदेस, उत्तरप्रदेस, जम्मू आउ कश्मीर, झारखण्ड, तेलङ्गाना, दिल्ली, पच्छिमबङ्गाल, बिहारur
ओड़िआ-हिन्द-आर्य, पूरबी३७५ (37.5)ओड़िसा, झारखण्ड, पच्छिमबङ्गालor
कन्नड-द्राबिड़ीय४३७ (43.7)कर्नाटकkn
कश्मीरी (काश्मीरी)कॉशुर्हिन्द-आर्य, दार्दिक६८ (6.8)जम्मू आउ कश्मीरks
कोङ्कनी (कोङ्कणी)कोङ्कणीहिन्द-आर्य, दक्खिनी२२.५ (2.25)गोवाgom
गुजराती-हिन्द-आर्य, पच्छिमी५५५ (55.5)गुजरात, दादरा आउ नगरहवेली आउ दमन आउ दीवgu
डोगरीडोग्रीहिन्द-आर्य, बायब्ब२६ (2.6)जम्मू आउ कश्मीरdoi
तमिल्तमिऴ्द्राबिड़ीय६९० (69)तमिल्नाडु, पुदुच्चेरीta
१० तेलुगुतॆलुगुद्राबिड़ीय८११ (81.1)आन्ध्रपरदेस, तेलङ्गाना, पुदुच्चेरीte
११ नेपाली-हिन्द-आर्य, उत्तरी२९ (2.9)पच्छिमबङ्गाल, सिक्किम्ne
१२ पञ्जाबी-हिन्द-आर्य, बायब्ब३३१ (33.1)दिल्ली, पञ्जाब, पच्छिमबङ्गाल, हरियाणाpa
१३ बाङ्ला-हिन्द-आर्य, पूरबी९७२ (97.2)असम, झारखण्ड, त्रिपुरा, पच्छिमबङ्गालbn
१४ बोड़ो-तिब्बती-बर्मी१४.८ (1.48)असमbrx
१५ मनिपुरी (मणिपुरी)मीतैतिब्बती-बर्मी१८ (1.8)मनिपुरmni
१६ मराठी-हिन्द-आर्य, दक्खिनी८३० (83)दादरा आउ नगरहवेली आउ दमन आउ दीव, गोवा, महाराष्ट्रmr
१७ मलयालमलयाळम्/मलयाळ-द्राबिड़ीय३४८ (34.8)केरल, पुदुच्चेरी, लक्षद्दीपml
१८ मैथिली-हिन्द-आर्य, पूरबी१३६ (13.6)झारखण्डmai
१९ सन्स्कृत (संस्कृत)संस्कृतम्/संस्कृत-हिन्द-आर्य०.२ (0.02)उत्तराखण्ड, हिमाचलप्रदेसsa
२० सान्तालीसान्ताड़िआग्नेय७३ (7.3)झारखण्डsat
२१ सिन्धी-हिन्द-आर्य, बायब्ब२७ (2.7)sd
२२ हिन्दी-हिन्द-आर्य, केन्द्रीय५२८० (528)अण्डमान निकोबार द्दीपसमूह, उत्तरप्रदेस, उत्तराखण्ड, गुजरात, छत्तीसगढ़, जम्मू आउ कश्मीर, झारखण्ड, दादरा आउ नगरहवेली आउ दमन आउ दीव, दिल्ली, पच्छिमबङ्गाल, बिहार, मध्धपरदेस, राजस्थान, लद्दाख्, हरियाणा, हिमाचलप्रदेसhi

भाषालिपि

[edit | edit source]

प्रत्तेक अधिकारिकभाषाके एगो अधिकारिकलिपि होवहे जेकर उपयोग अधिकारिक उद्देस्सला लिखेला करल जाहे ।

लिपिअनुसूचितभाषा
ओड़िआओड़िआ
ओल्-चिकीसान्ताली
कन्नड[2]कन्नड
गुजरातीलिपिगुजराती
गुरमुखीपञ्जाबी
तमिल्तमिल्
तेलुगु[2]तेलुगु
देवनागरी[3]कोङ्कनी[4], डोगरी, नेपाली, बोड़ो, मराठी, मैथिली, सन्स्कृत, सिन्धी[5], हिन्दी
फारसी-अरबीलिपिउर्दू, कश्मीरी[6]
बाङ्ला-असमियालिपिअसमिया, बाङ्ला
मलयालम्मलयाल
मीतै[7]मनिपुरी

सम्बन्धित लेख

[edit | edit source]

सन्दर्भ

[edit | edit source]

  1. बिबिधता आउ बोलियो सामिल हे
  2. 1 2 हालाङ्कि कन्नड आउ तेलुगुबर्नमालाके एकसाथे एके लिपि तेलुगु-कन्नडलिपि कहल जाहे, किन्तु ओखनी के अधिकारिकतौर पर अलगे-अलगे लिपिके रूपमे मान्यता देल जाहे ।
  3. ऊ भाषाला जे देवनागरी के उपयोग मूलरूपसे न करहथिन, परिवर्धितदेवनागरी नामसे एगो बिस्तारितसन्स्करन प्रस्ताबित करल गेलीहल ।
  4. यद्यपि देवनागरीके अधिकारिक लिपिला प्रचारित करल हे, रोमनलिपि मुखरूप से उपयोग करल जाहे ।
  5. हालाँकि सिन्धमे फारसी-अरबी अधिकारिकलिपि हे ।
  6. हालाङ्कि बिस्तारित-साहमुखी अधिकारिक आउ ब्यापकरूपसे प्रयोग करल जायेवाला लिपि हे, तैयो बिस्तारित-देवनागरीयोके अनुमति हे ।
  7. तैयो पूरबीनागरी अखनीयो ब्यापक उपयोगमे हे ।