Jump to content

Wp/mag/मनिपुर

From Wikimedia Incubator
< Wp | mag
Wp > mag > मनिपुर

ꯃꯅꯤꯄꯨꯔ
मणिपुर
राज्य
राष्ट्रियगान: सना लीबाक मणिपुर[1]
(मणिपुर, सुवर्णभूमि)
Lua error in Module:Wp/mag/Location_map at line 403: देशान्तरला कौनो मान प्रयोग नै कैल गेल.
देश  भारत
भारतमे विलय १५ अक्टूबर १९४९[2]
राजधानी इम्फाल
मण्डल
सरकार
 • राज्यपाल एल ए गणेशन[3]
 • मुख्यमन्त्री एन बीरेन सिंह (भाजपा)[4]
 • विधायिका एकसदनीय (६० सीटे)
 • संसदीय लोकतन्त्र राज्यसभा
लोकसभा
 • उच्चन्यायालय मणिपुर उच्चन्यायालय
क्षेत्रफल
२२३२७ किमी (Formatting error: invalid input when rounding वर्गमील)
 • क्रम २३मा
पूर्वोत्तरक्षेत्र (पुनर्गठन) अधिनियम, १९७१ द्वारा एकरा केन्द्रशासितप्रदेशके दर्जासे राज्यके दर्जा भेटलै ।

मणिपुर भारतके पूर्बोत्तरमे स्थित एगो राज्य हे । एकर राजधानी इम्फाल हे । मणिपुरके पड़ोसी राज्य है - उत्तरदन्ने नागालैण्ड आउ दक्खिनदन्ने मिजोरम्, पच्छिदन्ने असम, आउ पूरुदन्ने एकर सीमा म्यान्मारसे भेटहे । एकर क्षेत्रफल २२,३४७ वर्ग किमी हे । हियाँके मूल निवासी मैतै जनजातिके लोग हथिन, जे हियाँके घाटी क्षेत्रमे रहहथिन । इनखर भाषा मेइतिलोन हे, जेकरा मनिपुरियोभाषा कहहथिन । ई भाषा १९९२ मे भारतके संविधानके अठमा अनुसूचीमे जोड़ल गेलै हे आउ ई प्रकार एकरा अधिकारिकभाषाके दर्जा प्राप्त हो गेलै हे । हियाँके पर्बतीय क्षेत्रमे नागा आउ कुकी जनजातिके लोग रहहथिन । मणिपुरके एगो संवेदनशील सीमावर्ती राज्य मानल जाहे ।

परिचय

[edit | edit source]

मणिपुरके शाब्दिक अर्थ ‘आभूषणके भूमि’ है । भारतके स्वतन्त्रताके पहिले ई रियासत हलै । स्वतन्त्रताके बाद ई भारतके एक केन्द्रशासितप्रदेश बनलै । एहाँके राजधानी इम्फाल है । ई सम्पूर्ण भाग पहाड़ी है । जलवायु गरम एवं तर है आउ वार्षिक वर्षाके औसत ६५ इञ्च है । एहाँ नागा आउ कूकी जातिके लगभग ६० जनजाति निवास करहै । एहाँके लोग सङ्गीत आउ कलामे बड़ प्रवीण होवहथिन । एहाँ ढेर बोली बोलल जा है । पहाड़ी ढाल पर चाय आउ घाटीमे धानके खेती होवहै । मणिपुर से होके एक सड़क बर्मा जाहै ।

काङ्ला शा : मणिपुरके राजचिह्न

ई राज्यमे प्राकृतिक संसाधनके प्रचुर भण्डार है । एहाँके प्राकृतिक छटा देखे योग्य है । एहाँ तरोताजा करेवाला जल-प्रपात है; रङ्ग-बिरङागा फूल वाला गाछी है, दुर्लभ वनस्पति आउ जीव-जन्तु है, पवित्र जङ्गल है, सदा बहेवाला नदी है, पर्वत-पहाड़ी पर बिखरल हरियर विभा है आउ टेढ़-मेढ़ गिरेवाला झरना है । लोकटक झील एहाँके एक महत्वपूर्ण झील है । भौतिक आधार पर ई राज्यके दु भागमे बाँटल जा सकहै, पहाड़ी आउ घाटी । चारो दने पहा‍ड़ी है आउ बीचमे घाटी है । ई प्रकार प्रकृतिके प्राचीन गौरव है । राज्यके कला आउ संस्कृति समृद्ध है जे विश्व मानचित्र पर एकर समृद्धिके दर्शावहै ।

सम्बन्धित लेख

[edit | edit source]

सन्दर्भ

[edit | edit source]
  1. "'Sana Leibak Manipur' adopted as State Song by Cabinet". thenortheastaffairs.com.
  2. Sinha, L. P. (1987). "The Politics and Government of Manipur". The Indian Journal of Political Science. 48 (4): 487–493. JSTOR 41855332. आइ॰एस॰एस॰एन॰ 0019-5510.
  3. Laithangbam, Iboyaima (27 अगस्त 2021). "Ganesan sworn in as Manipur Governor". द हिन्दू.
  4. BJP leader Biren Singh sworn in as Manipur Chief Minister
    Archived 2017-03-15 at the वेबैक मशीन, India Today (15 March 2017)
  5. "Manipur Population Sex Ratio in Manipur Literacy rate data". census2011.co.in. मूलसे 8 September 2015 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 1 September 2015.
  6. "At a Glance « Official website of Manipur". मूलसे 5 मार्च 2017 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 4 दिसम्बर 2016.
  7. Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues – 2000
    Archived 2016-12-08 at the वेबैक मशीन, Census of India, 2001
  8. "Sub-national HDI - Subnational HDI - Global Data Lab". globaldatalab.org. अभिगमन तिथि 17 अप्रैल 2020.