Wp/mag/मनिपुर
ꯃꯅꯤꯄꯨꯔ मणिपुर | |
---|---|
राज्य | |
| |
राष्ट्रियगान: सना लीबाक मणिपुर[1] (मणिपुर, सुवर्णभूमि) | |
Lua error in Module:Wp/mag/Location_map at line 403: देशान्तरला कौनो मान प्रयोग नै कैल गेल. | |
देश |
![]() |
भारतमे विलय | १५ अक्टूबर १९४९[2] |
राजधानी | इम्फाल |
मण्डल |
सूची
|
सरकार | |
• राज्यपाल | एल ए गणेशन[3] |
• मुख्यमन्त्री | एन बीरेन सिंह (भाजपा)[4] |
• विधायिका | एकसदनीय (६० सीटे) |
• संसदीय लोकतन्त्र |
राज्यसभा १ लोकसभा २ |
• उच्चन्यायालय | मणिपुर उच्चन्यायालय |
क्षेत्रफल | २२३२७ किमी२ (Formatting error: invalid input when rounding वर्गमील) |
• क्रम | २३मा |
† पूर्वोत्तरक्षेत्र (पुनर्गठन) अधिनियम, १९७१ द्वारा एकरा केन्द्रशासितप्रदेशके दर्जासे राज्यके दर्जा भेटलै । |
मणिपुर भारतके पूर्बोत्तरमे स्थित एगो राज्य हे । एकर राजधानी इम्फाल हे । मणिपुरके पड़ोसी राज्य है - उत्तरदन्ने नागालैण्ड आउ दक्खिनदन्ने मिजोरम्, पच्छिदन्ने असम, आउ पूरुदन्ने एकर सीमा म्यान्मारसे भेटहे । एकर क्षेत्रफल २२,३४७ वर्ग किमी हे । हियाँके मूल निवासी मैतै जनजातिके लोग हथिन, जे हियाँके घाटी क्षेत्रमे रहहथिन । इनखर भाषा मेइतिलोन हे, जेकरा मनिपुरियोभाषा कहहथिन । ई भाषा १९९२ मे भारतके संविधानके अठमा अनुसूचीमे जोड़ल गेलै हे आउ ई प्रकार एकरा अधिकारिकभाषाके दर्जा प्राप्त हो गेलै हे । हियाँके पर्बतीय क्षेत्रमे नागा आउ कुकी जनजातिके लोग रहहथिन । मणिपुरके एगो संवेदनशील सीमावर्ती राज्य मानल जाहे ।
परिचय
[edit | edit source]मणिपुरके शाब्दिक अर्थ ‘आभूषणके भूमि’ है । भारतके स्वतन्त्रताके पहिले ई रियासत हलै । स्वतन्त्रताके बाद ई भारतके एक केन्द्रशासितप्रदेश बनलै । एहाँके राजधानी इम्फाल है । ई सम्पूर्ण भाग पहाड़ी है । जलवायु गरम एवं तर है आउ वार्षिक वर्षाके औसत ६५ इञ्च है । एहाँ नागा आउ कूकी जातिके लगभग ६० जनजाति निवास करहै । एहाँके लोग सङ्गीत आउ कलामे बड़ प्रवीण होवहथिन । एहाँ ढेर बोली बोलल जा है । पहाड़ी ढाल पर चाय आउ घाटीमे धानके खेती होवहै । मणिपुर से होके एक सड़क बर्मा जाहै ।

ई राज्यमे प्राकृतिक संसाधनके प्रचुर भण्डार है । एहाँके प्राकृतिक छटा देखे योग्य है । एहाँ तरोताजा करेवाला जल-प्रपात है; रङ्ग-बिरङागा फूल वाला गाछी है, दुर्लभ वनस्पति आउ जीव-जन्तु है, पवित्र जङ्गल है, सदा बहेवाला नदी है, पर्वत-पहाड़ी पर बिखरल हरियर विभा है आउ टेढ़-मेढ़ गिरेवाला झरना है । लोकटक झील एहाँके एक महत्वपूर्ण झील है । भौतिक आधार पर ई राज्यके दु भागमे बाँटल जा सकहै, पहाड़ी आउ घाटी । चारो दने पहाड़ी है आउ बीचमे घाटी है । ई प्रकार प्रकृतिके प्राचीन गौरव है । राज्यके कला आउ संस्कृति समृद्ध है जे विश्व मानचित्र पर एकर समृद्धिके दर्शावहै ।
सम्बन्धित लेख
[edit | edit source]सन्दर्भ
[edit | edit source]- ↑ "'Sana Leibak Manipur' adopted as State Song by Cabinet". thenortheastaffairs.com.
- ↑ Sinha, L. P. (1987). "The Politics and Government of Manipur". The Indian Journal of Political Science. 48 (4): 487–493. JSTOR 41855332. आइ॰एस॰एस॰एन॰ 0019-5510.
- ↑ Laithangbam, Iboyaima (27 अगस्त 2021). "Ganesan sworn in as Manipur Governor". द हिन्दू.
- ↑ BJP leader Biren Singh sworn in as Manipur Chief Minister
Archived 2017-03-15 at the वेबैक मशीन, India Today (15 March 2017) - ↑ "Manipur Population Sex Ratio in Manipur Literacy rate data". census2011.co.in. मूलसे 8 September 2015 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 1 September 2015.
- ↑ "At a Glance « Official website of Manipur". मूलसे 5 मार्च 2017 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 4 दिसम्बर 2016.
- ↑ Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues – 2000
Archived 2016-12-08 at the वेबैक मशीन, Census of India, 2001 - ↑ "Sub-national HDI - Subnational HDI - Global Data Lab". globaldatalab.org. अभिगमन तिथि 17 अप्रैल 2020.