Wp/rki/အမ်းမြို့
မြန်မာနိုင်ငံ ရခိုင်ပြည်နယ်ဟိ ( အမ်းခရိုင်တွင်ပါဝင်သည့်) အမ်းမြို့ရေ အမ်းမြို့နယ်ဧ့ ရုံးစိုက်မြို့ဖြစ်ရေ။ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ဟိလင့်ကစား၊ အမ်းတောင်ကြားလမ်းကို အကြောင်းပြု၍ ပြည်မဘက်ဟိ မြို့နယ် ခရိုင်တိနန့် ပို၍အဆက်အသွယ်တိရေ။ ရခိုင်ပြည်နယ်ဧ့ မြို့တော်စစ်တွေမှ သင်္ဘောဖြင့် သုံးရက်နှစ်ညဉ့်အိပ် ခရီးလားရရေ။ ယခင် ခရိုင်ရုံးစိုက်ရာ ကျောက်ဖြူမြို့မှ သင်္ဘောဖြင့် တစ်နိ့ခရီးလားရရေ။ သို့တိုင်အောင် အမ်းမြို့သို့ တိုက်ရိုက် မရောက်သေးပေ။ အမ်းမြို့မှ ၁၂မိုင်ကွာဝေးရေ စခန်းမော် ရေ အမ်းမြို့ဧ့သင်္ဘောဆိပ်ကမ်း ဖြစ်လေရေ။ စခန်းမော်မှ တစ်ဆင့် ကုန်းလမ်းခရီးဖြင့် ခြေလျင်လားရေက ရေလမ်းမှ လှေဖြင့်လားရေထက် အရောက်မြန်လေရေ။
ပထဝီဝင်
[edit | edit source]အမ်းမြို့ရေ အမ်းချောင်းပေါ်တွင်တည်ဟိရေ။ အမ်းချောင်းရေ ရခိုင်ရိုးမဧ့တောင်စွယ်တစ်ခုဖြစ်ရေ အမ်းတောင်၌မြစ်ဖျားခံပြီးကေ တောင်မှမြောက်သို့စီးဆင်းရေ။ မြို့ကိုချောင်းဧ့တစ်ဖက် တစ်ချက်တွင်တည်ထား၍ အထက်ရွာ၊ အောက်ရွာဆိုပနာ နှစ်ပိုင်းခွဲထားရေ။ အထက်ရွာကို တောင် ဘက်ရွာ၊ အောက်ရွာကို မြောက်ဘက်ရွာဟုလည်း ခေါ်ရေ။ မြို့ဧ့အလျားရေ ခြောက်ဖာလုံခန့်ဟိ၍ အနံရေနှစ်ဖာလုံခန့် ဟိရေ။ အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့် မြို့ပေါ်တွင် အိမ်ခြေ ၁,၃ဝဝ ခန့်ဟိ၍ လူဦးရေ ၇,ဝဝဝ ခန့်ဟု ခန့်မှန်းရရေ။ တောင်ဘက် ရွာကို အရှေ့ပိုင်း၊ အလယ်ပိုင်း၊ အနောက်ပိုင်းဆိုပနာ သုံးပိုင်း ပိုင်းခြားထားလျက် မြို့နယ်အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရီးဦးစီးဌာနရုံး၊ ပြည်သူ့ရဲတပ်ဖွဲ့စခန်း၊ စာတိုက် စရေ အစိုးရအဆောက်အအုံ တိရေ တောင်ဘက်ရွာ၌ တည်ဟိကတ်ရေ။ ထို့ပြင် အထက် ရွာတွင် အစိုးရအထက်တန်းကျောင်းတစ်ကျောင်း၊ အောက်ရွာ တွင် အလယ်တန်းကျောင်းတစ်ကျောင်းဟိရေ။ ဈေးရုံဆိုပနာ သီးသန့်မဟိချေ။ ဗျပ်ထိုးခေါင်းရွက် ဈေးရေတိသာ ဟိလေရေ။
အမ်းမြို့နယ်ရေ ယခင်ကျောက်ဖြူခရိုင်ဧ့ အရှေ့ မြောက်ပိုင်း၌ တည်ဟိ၍ ကုန်းတွင်းပိုင်းကျရေ။ မြို့နယ်တစ်ခုလုံးဧ့ အကျယ်အဝန်းရေ ၂,၅၄၂ စတုရန်းမိုင်ဖြစ်၍ ကျေးရွာ အုပ်စုပေါင်း ၅၄ ခု ပါဝင်ရေ။ မြို့နယ်လူဦးရေရေ ၁၉၇၃ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းအရ ၆ဝ,၆၃၂ ယောက်ဖြစ်ရေ။
ရာသီဥတု
[edit | edit source]အမ်းမြို့ရေ လေးဖက်လေးမျက်နှာ၌ တောင်စွယ် တောင်ကုန်းတိဖြင့် ဝန်းရံလျက်ဟိ၍ ထိုတောင်စွယ် တောင် ကုန်းရို့ရေ သစ်ပင်တောအုပ်တိဖြင့် ဖုံးလွှမ်းကာ မှိုင်းမှိုင်း ညို့ညို့ဟိနီသဖြင့် ရှုမျှော်ခင်းသာယာရေ။ မြို့တည်နီရာရေ ပင်လယ်ကမ်းခြေနန့် အလွန်မဝေးကွာလင့်ကစား ကုန်းမြင့်ပိုင်းကျ၍ တောင်ပတ်လည်ဝိုင်းနီသဖြင့် ဆောင်းရာသီအခါ အတော်အတန်အေး၍ နွေအခါ၌ပူရေ။ မိုးရာသီတွင်မူ မိုးများရေမြို့တစ်မြို့ဖြစ်လီရ။
စီးပွားရီး
[edit | edit source]အမ်းမြို့နယ်ရေ ယခင်ကျောက်ဖြူခရိုင်အတွင်း၌ ဆန်စပါးအထွက်ဆုံးဖြစ်ရေ။ အဓိကထွက်ကုန်မှာ နှမ်းဖြစ်ရေ။ မြို့နယ်အတွင်း သစ်တော ဝါးတောတိလည်း ပေါတိ၍ သစ်၊ ဝါးလည်း အထွက်တိရေ။ ပျဉ်ကတိုးသစ်တိတိ ထွက်ရေ မြို့နယ်ဖြစ်ရေ။ အခြားထွက်ကုန်တိမှာ ဆေးရွက်၊ ငရုတ်၊ ဆား၊ ငါးပိ၊ ငါးခြောက် စရေရို့ဖြစ်ကတ်လေရေ။
သယ်ယူပို့ဆောင်ရီး
[edit | edit source]မြို့နယ်အတွင်း တောတောင်ထူထပ်၍ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရီး ချို့တဲ့ရေ။ အမ်းချောင်းရေလည်း သင်္ဘောကြီးတိကို မဆိုထားဘိ အထက်ပိုင်း၌ လှေကြီးတိပင် ကောင်းစွာ မလားလာနိုင်ချေ။ ထို့ကြောင့် မြို့နယ်အတွင်းရောင်းဝယ်ဖောက်ကားရီးနန့် ကူးသန်းလားလာရီးအတွက် နွားတိ၊ လားတိကို အားထားကတ်ရရေ။ ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းဟိ အခြားမြို့နယ်တိနန့်မူ ရေကြောင်းဖြင့် ဆက်သွယ်ရရေလည်းဟိရေ။ အမ်းမြို့နယ်ရေ ပြည်မနန့်အဆက်အသွယ် ပို၍တိကြောင်း အထက်တွင်ဆိုခရေ။ အမ်းတောင်ကြားလမ်းရေ ပြည်မနန့်ဆက်သွယ်ရရေ နာမည်ကျော်တံခါးပေါက်ဖြစ်ရေ။ ထိုတောင်ကြားလမ်းကိုဖြတ်၍ အမ်းမြို့နန့်မင်းဘူးမြို့ကို မော်တော်ကားလမ်းဖောက်လုပ်ခရာ ၁၉၆၄ ခုနှစ် အတွင်း၌ပြီးစီးရေ။ ထိုကားလမ်းကို အမ်းမြို့နယ်ဘက်မှ ၃၄ မိုင် ဖောက်လုပ်ခ၍ မင်းဘူးဘက်မှ ၅၂ မိုင် ဖောက်လုပ်ခလေရေ။ အမ်းမြို့နယ်ရေ မင်းဘူးမြို့နယ်အပြင် လက်ပံတကားမှတစ်ဆင့် သရက်မြို့နယ်နန့်လည်းကောင်း၊ ဆော၊ ယော၊ လောင်းရှည်မြို့နယ်ရို့နန့်လည်းကောင်း အဆက်အသွယ်ဟိလေရေ။ အမ်းမြို့မှ ဆား၊ငါးပိ၊ နှမ်း၊ ငရုတ်၊ ငါးခြောက်တိကို သရက်၊ မင်းဘူး၊ ပခုက္ကူရို့မှတစ်ဆင့် အထက်မြန်မာနိုင်ငံသို့ တင်ပို့၍ အထက်မြန်မာနိုင်ငံမြို့တိမှ ထန်းလျက်၊ ကြက်သွန်၊ ရှားစေး၊ သနပ်ခါးတုံးတိကို နွားတိ၊ လားတိဖြင့် ဖြစ်စေ လူထမ်းဖြင့်ဖြစ်စေ တိရေအားဖြင့်သယ်ယူ၍ ရောင်းဝယ် ဖောက်ကားကတ်ရရေ။ ယင်းသို့ နွားတိ၊ လူထမ်းတိဖြင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်မှုကို နွားဝိုင်းကျရေ၊ လူဝိုင်းကျရေဟု ခေါ်ဆိုကတ်လီရ။
လူနီမှု
[edit | edit source]အောက်ရွာဘက်၌ မြန်မာစကားနန့် ရခိုင်စကားကို အရောရောအနှောနှော ပြောဆိုကတ်ရေ။ မြို့နယ်အတွင်း၌ ဗုဒ္ဓ အယူဝါဒီရို့ရေ အတိစုဖြစ်ရေ။ မြို့နယ်ဧ့တောပိုင်းကျရေ တောင်ကုန်းဒေသတိတွင် ယခင်အခါက ချင်းလူမျိုးတိ အနီတိခလေရေ။
အမ်းမြို့နယ်အတွင်း နှစ်သက်ဖွယ်ရာ ရှေးရိုးယဉ်ကျေးမှုတိကို ဂနိတိုင် ထိန်းသိမ်းလိုက်နာလျက်ဟိရေမှာ ချီးကျူးဖွယ်ရာပင်ဖြစ်ဧ့။ နှစ်သစ်ကူးသင်္ကြန်အခါတွင် လူငယ် လူရွယ် ကလေးသူငယ်တိရေ မိမိရို့ဆွေမျိုးညာတိ သက်ကြီးရွယ်အိုတိ၊ နီးစပ်ခင်မင်ရာ သက်ကြီးရွယ်အိုတိဧ့ နီအိမ်တိသို့ လားရောက်၍ အနီးအနားမှရေကိုသယ်ဆောင်ပြီးကေ ရေအိုးရေစည်စရေရို့တွင် ရေဖြည့်ပီးကတ်ခြင်းဖြင့် ရေကန်တော့ကတ်ရေ အစဉ်အလာတစ်ရပ် ဟိပေရေ။
ထို့ပြင် အခြားအစဉ်အလာတစ်ရပ်လည်း ဟိသိမ်းရေ။ မြို့နယ်အတွင်း ရွာတိုင်း၌ ဘုန်းကြီးကျောင်းတိဟိရာ ကျောင်းဟိ ရဟန်းသံဃာတိကို ရွာတွင်းဟိအိမ်တိက တစ်လှည့်စီ တစ်နိ့ အတွက်တာ အရုဏ်ဆွမ်းနန့်နိ့ဆွမ်းကို တာဝန်ယူကပ်လှူခြင်းဖြစ်ရေ။ ဆွမ်းဝတ်ကျေရေ အိမ်အနီးအနား၌ အလံစိုက်ထူထားသဖြင့် ဆွမ်းလှည့်ကျရေကို သိနိုင်လီရေ။ ထိုအလံကို အိမ်စဉ်အလိုက် တစ်ရက်ပြီးတစ်ရက် ပြောင်း၍စိုက်လားသဖြင့် ဆွမ်းဝတ်ကျမည့်ရက်ကို ကြိုတင်သိထားကတ်ရရေ ကြောင့် ကြိုကြိုတင်တင် စီစဉ်ပြင်ဆင်နိုင်ကတ်လေရေ။ မြို့နယ်အတွင်း ထင်ရှားရေစေတီမှာ တန်းတင်စေတီဖြစ်၍ နှစ်စဉ်တန်ခူးလ၌ ဘုရားပွဲကျင်းပလေ့ဟိရေ။ အမ်းမြို့နယ်အတွင်းဟိ ရွာပေါင်း ၃၆ ရွာမှ ငွေကြေးကောက်ခံ၍ ကျင်းပရေ စုပေါင်းဘုရားပွဲတော်ဖြစ်သဖြင့် အလွန်စည်ကားရေ။ အမ်းမြို့မြောက်ဘက်ဟိ ပလောင်တောင်စေတီဧ့ ဘုရားပွဲတော်ကို နှစ်စဉ် သီတင်းကျွတ်လ၌ ကျင်းပလေရေ။[1]
ကိုးကား
[edit | edit source]မြို့တော်: စစ်တွေမြို့ မြို့နယ်ပေါင်း : (၁၇) မြို့နယ် | ||
| ခရိုင်ရုံးစိုက်ရာမြို့များ |  | |
| စစ်တွေခရိုင် (၄) မြို့နယ် | ||
| မောင်တောခရိုင် (၂) မြို့နယ် | ||
| ကျောက်ဖြူခရိုင် (၂) မြို့နယ် | ||
| သံတွဲခရိုင် (၂) မြို့နယ် | ||
| အမ်းခရိုင် (၁) မြို့နယ် | ||
| တောင်ကုတ်ခရိုင် (၂) မြို့နယ် | ||
| မြောက်ဦးခရိုင် (၄) မြို့နယ် | ||
| မြို့များ |
| |
- ↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၅)