Wp/rki/ဂွမြို့
ဂွမြို့ရေ မြန်မာနိုင်ငံဧ့ အနောက်ဘက်တွင် တည်ဟိရေ ရခိုင်ပြည်နယ် သံတွဲခရိုင်ဧ့တောင်ဘက်အစွန်ဆုံး ဂွမြို့နယ်ရုံးစိုက်ရာ မြို့တစ်မြို့ဖြစ်ရေ။ ဂွမြစ်ဧ့ လက်ယာဘက်ကမ်းတွင် တည်ဟိ၍ ဂွမြို့ဟု ခေါ်ရေ။ အရှေ့ဘက်တွင် ရခိုင်ရိုးမတောင်ခြေ၊ အနောက်ဘက်တွင် ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်ကြီးဟိရေ။ ဂွမြို့မှ မော်တင်စွန်းကို ကွေ့ပြီး ငဝန်မြစ်အတိုင်း ဆန်တက်ကေ ပုသိမ်မြို့သို့ရောက်ရေ။
ဂွမြို့မှ မြောက်ဘက်သို့လားကေ မိုင် ၅ဝ ခန့်တွင် ရှောက်ကုန်းရွာကျောက်ပုံရီးစခန်း၌ သံတွဲမြို့နယ်နန့် ပိုင်းခြားထားရေ နယ်ခြားကျောက်တိုင်ဟိရေ။ ဂွမြို့မှ တောင်ဘက်သို့ ၁၂ မိုင်ခန့်လားကေ သာပေါင်းမြို့နယ်နိမိတ်နန့် စပ်မိဧ့။ အရှေ့ဘက်တွင် ရခိုင်ရိုးမတောင်ခြေ၊ အနောက်ဘက်တွင် ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်ဟိရေ။ ချောင်းဂွဆုံ၊ မြစ်ဂွဆုံတွင် တည်ဟိသဖြင့် ဂွဟု အမည်တွင်ရေ။ ဧရာဝတီတိုင်းကို ကားလမ်းဖြင့် လွယ်ကူစွာ လားလာနိုင်ရေ။ ဂွကမ်းခြေရေ ဂငယ်ပုံသဏ္ဌာန် ဟိပြီး နှစ်မိုင်ခန့် ရှည်ရေ။ ၁၇၃-ပေမြင့်ရေ မင်းတောင်ရေ ထင်ရှားရေ။ အမြင့်ဆုံးတောင်မှာ (၁၈၆၈)ပေမြင့်သည့် ဇီးဇောင်းတောင် ဖြစ်ရေ။ မြို့ဧရိယာ စတုရန်းမိုင်မှာ (ဝ.၅၃)စတုရန်းမိုင် ဖြစ်ပြီး မြို့နယ်တစ်ခုလုံးဧ့ စတုရန်းမိုင်မှာ (၈၈၅.၁၁) စတုရန်းမိုင် ကျယ်ဝန်းရေ။ မြို့ပေါ်နီ လူဦးရေရေ ၇၄၂၂-ဦးဟိပြီး မြို့နယ်တစ်ခုလုံးမှာ ၃၇၃၃၉-ဦးဟိရေ။ ပြင်ပသို့ ထွက်ခွာသူ တိသဖြင့် လူဦးရေတိုးနှုန်း အလွန်နှေးကွေးရေ။
သမိုင်းကြောင်း
[edit | edit source]ရခိုင်တိုင်းကို ဗြိတိသျှရို့ သိမ်းပိုက်၍ သံတွဲခရိုင်ကို သတ်မှတ်စဉ်က ဂွမြို့နယ်ရေ သံတွဲခရိုင်၌ အပါအဝင်ဖြစ်ရေ။ ယကေလည်းသော ခရစ် ၁၈၅၂ ခုနှစ် အင်္ဂလိပ် မြန်မာ ဒုတိယစစ်ပွဲ အပြီးတွင် မြန်မာနိုင်ငံအောက်ပိုင်းကို ဗြိတိသျှရို့ သိမ်းပိုက် လိုက်ရေအခါ ဂွမြို့နယ်တွင်းဟိ ကျိန်တလီရွာအထိ ပါဝင်ရေဒေသကို ပုသိမ်မြို့နယ်နန့် ပေါင်းစပ်လိုက်ရေ။ ယကေလည်းသော တစ်ဖန် ခရစ် ၁၈၆၄ ခုနှစ်သို့ ရောက်ရေအခါ ယင်းနယ်ကို သံတွဲခရိုင်သို့ ပြန်လည်သွတ်သွင်းပြီးကေ ဂွမြို့ကို ယခင်က အတိုင်း တည်ဟိစေခရေ။
စီးပွားရီး
[edit | edit source]ဂွမြို့နယ်ဧ့ အဓိကလုပ်ငန်းမှာ တံငါလုပ်ငန်း ဖြစ်ရေ။ ယကေလည်းသော ထိုလုပ်ငန်းရေ မြို့နယ်တွင်း ဖူလုံမျှတစ်ရုံသာ ဟိရေ။ ယင်းမြို့နယ်မှ မျှင်ငါးပိအကောင်းစား ထွက်ကေလည်း အခြားအရပ်သို့ တင်ပို့ရောင်းချလောက်အောင် မထွက်ချေ။ ဆန်စပါး စိုက်ပျိုးရေ။ သစ်၊ ဝါး၊ အုန်းသီး ပေါရေ။ ရောင်းရီးဝယ်တာအတွက် ဂွမြို့နန့် ပုသိမ်မြို့ရို့တွင် ကတ္တူသမ္ဗန်ကြီးတိဖြင့် အဆက်အသွယ် ဟိကတ်ရေ။ ဂွမြို့မှ မော်တင်စွန်းကိုကွေ့၍ ငဝန်မြစ်အတိုင်း ဆန်တက်ကေ ပုသိမ်မြို့သို့ ရောက်နိုင်ရေ။ ကျိန္တလီ မပါပဲ ဒီရေတောမှာ ၁၂.၁၃-စတုရန်းမိုင်၊ စပါးစိုက်ဧရိယာမှာ ၁၉.၇၆-စတုရန်းမိုင်ဟိရေ။ ကျေးရွာအုပ်စု ၂၁-စု၊ ရွာငယ် ၁၀၄-ရွာဟိရေ။ လယ်ယာစိုက်ပျိုးခြင်း၊ ငါးဖမ်းခြင်း၊ အုန်းပင်နန့် နနွင်းစိုက်ပျိုးခြင်းတိ ဟိရေ။ ပုဇွန်ကန် ၄-ကန်နန့် မွေးမြူရီးဧရိယာ ဧက ၅၀ ဟိရေ။
အထင်ကရနီရာတိ
[edit | edit source]သိမ်ကုန်းစေတီ၊ ကျိန္တလီစေတီ၊ ကမ်းသာယာ၊ သဘာဝအတိုင်း လှပစွာဟိနီသေးရေ ဂွကျွန်း၊ လောင်းကျိုးကျေးရွာကမ်းခြေနန့် တိုင်ကျိုးကျေးရွာဟိကမ်းခြေနန့် သစ်တိုင်တစ်တိုင်တည်းဖြင့် တည်ဆောက်ထားရေ တပင်တိုင်ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းရို့မှာလည်း ထင်ရှားရေ။ ၁၈၅၃ မှ ၁၈၆၄ ထိ (ရခိုင်မှ ဖဲ့ထုတ်ကာ ပလက်ဝကဲ့သို့) ဧရာဝတီဒေသ၊ ပုသိမ်နယ်ထဲသို့ ခေတ္တထည့်သွင်းခြင်း ခံရသေးရေ။[1]
ကိုးကား
[edit | edit source]မြို့တော်: စစ်တွေမြို့ မြို့နယ်ပေါင်း : (၁၇) မြို့နယ် | ||
| ခရိုင်ရုံးစိုက်ရာမြို့များ |  | |
| စစ်တွေခရိုင် (၄) မြို့နယ် | ||
| မောင်တောခရိုင် (၂) မြို့နယ် | ||
| ကျောက်ဖြူခရိုင် (၂) မြို့နယ် | ||
| သံတွဲခရိုင် (၂) မြို့နယ် | ||
| အမ်းခရိုင် (၁) မြို့နယ် | ||
| တောင်ကုတ်ခရိုင် (၂) မြို့နယ် | ||
| မြောက်ဦးခရိုင် (၄) မြို့နယ် | ||
| မြို့များ |
| |
- ↑ အောင်လှသိန်း၊ ရခိုင်ပြည်ရှိ မြို့များ ဖြစ်ပေါ်လာပုံ သမိုင်းအကျဉ်းနှင့် အထွေထွေမှတ်သားဖွယ်ရာများ