Jump to content

Wp/mag/भारतके राजनीतिकदलके सूची

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | mag
Wp > mag > भारतके राजनीतिकदलके सूची

भारतके संविधानके अनुसार भारतमे सङ्घीय व्यवस्था हे जौनमे नव दिल्लीमे केन्द्रसरकार तथा बिभिन्न राज्ज आउ केन्द्रसासितप्रदेसला राज्जसरकार हे । एहीसे भारतमे राष्ट्रिय आउ राज्ज (क्षेत्रीय), राजनीतिकदलके बर्गीकरण उनखर क्षेत्रम प्रभावके अनुसार कैल जाहे । भारतमे मान्यता प्राप्त राजनीतिकदलके भारतसरकार सूची निम्न हे:

भारतमे बहुदलीय प्रणाली हे जेकरामे छोट क्षेत्रीयदल अधिक प्रबल हे । राष्ट्रिय दल ऊ हे जे चार वा अधिक राज्जमे मान्यता प्राप्त हे । ओकरा ई अधिकार भारतके चुनाव आयोग द्वारा देल जाहे, जे बिभिन्न राज्जमे बेर-बेर चुनाव परिणामके समीक्षा करहे । ई मान्यताके सहायतासे राजनीतिक दल कुछ पहचान पर अपन स्थितिके अगला समीक्षा तक बिशिष्ट स्वामित्वके दावा कर सकहे जैसेकि दल चिन्ह ।

राष्ट्रियदल[edit | edit source]

भारतमे कौनो राजनैतिकदलके राष्ट्रियदल के मान्यता भारत निर्वाचन आयोग द्वारा चुनाव प्रतीक (आरक्षण आउ आवण्टन) अधिनियम, १९६८ के पेराग्राफ् ६ख के अनुसार प्रदान कैल जाहे जे कि निम्नलिखित हे:

६ख. राष्ट्रियदलके रूपमे मान्यता प्राप्त करे हेतु शर्त - एगो राजनैतिक दल राष्ट्रियदल के रूपमे मान्यता प्राप्त करेके पात्र होतै यदि, आउ केवल यदि, निम्नमे से कौनो शर्त पूरा होवहे -

  1. कौनो पञ्जीकृत दल तीन बिभिन्न राज्जमे लोकसभाके कुल सीटके कमसे कम २% सीट् प्राप्त कैलक हो ।
  2. कौनो दल ४ अलग-अलग राज्जमे लोकसभा वा बिधानसभा चुनावमे कमसे कम ६% मत पौलक हो आउ लोकसभामे कमसे कम ४ सीट् प्राप्त कैलक हो ।
  3. कौनो दलके कमसे कम चार अथवा ओकरासे अधिक राज्जमे राज्जीयदलके मान्यता प्राप्त हो ।

सूची[edit | edit source]

१५ मई २०२३ के भारत निर्वाचन आयोग द्वारा जारी अधिसूचनाके अनुसार देसमे निम्नलिखित ६ राजनैतिकदल राष्ट्रिय मान्यता प्राप्त हे:[1]

राष्ट्रिय दल ध्वज स्थापना बर्ष सन्स्थापक राष्ट्रिय अध्यक्ष चुनाव चिन्ह दल मुख्यालय
आम आदमी पार्टी २०१२ अरबिन्द केजरीवाल अरबिन्द केजरीवाल २०६, राउज् एवेन्यू्, डी०डी०यू० मार्ग, नव दिल्ली- ११०००२
भारतीय जनता पार्टी १९८० जगत प्रकाश नड्डा ६-अ, दीनदयाल उपाध्याय मार्ग, नव दिल्ली- ११०००२
भारतीय राष्ट्रिय काङ्ग्रेस् १८८५ मल्लिकार्जुन खड़गे २४, अकबर् मार्ग, नव दिल्ली- ११००११
बहुजन समाज पार्टी १९८४ कान्शीराम मायावती
Elephant
Elephant
४, गुरुद्वारा रकाबगञ्ज मार्ग, नव दिल्ली- ११०००१
भारतीय कम्युनिस्ट् पार्टी (मार्क्सवादी) १९६४ सीताराम येचुरी २७-२९, ए०के० गोपालन् भवन, भाई वीर सिंह मार्ग, नव दिल्ली- ११०००१
नेशनल् पीपल्स् पार्टी २०१३ पी॰ ए॰ सङ्गमा कॉनराड् सङ्गमा प्लॉट नं.९०-ए, लाचाउमिरी मण्डल, पूर्वी खासी हिल्स्, शिलाङ्ग्- ७९३००१

भूतपूर्व राष्ट्रियदल[edit | edit source]

दलके नाम राष्ट्रिय मान्यता सन्दर्भ
प्राप्ति समाप्ति
भारतीय कम्युनिस्ट् पार्टी १९५० २०२३ [2]
राष्ट्रवादी काङ्ग्रेस् पार्टी २००४ २०२३ [3]
सर्वभारतीय तृणमूल काङ्ग्रेस् २०१६ २०२३ [4]
राष्ट्रिय जनता दल २००८ २०१० [5]

राज्जीय दल[edit | edit source]

ऊसभ दल जेकरा भिजुन एक राज्जमे पर्याप्त भोट् वा सीट् हो, ओकरा चुनाव आयोग द्वारा राज्जपार्टीके रूपमे अधिकृत कैल जा सकहे । सम्बन्धित राज्जमे राज्जदलके रूपमे मान्यता मिलेसे दलके एगो बिशेष चुनाव चिन्ह आरक्षित करेके बिकल्प भेट सकहे । एगो दलके एक अथवा अधिक राज्जमे मान्यता प्राप्त हो सकहे । चार राज्जमे मान्यता प्राप्त दलके स्वतहे एक राष्ट्रियदलके रूपमे मान्यता प्राप्त हो जाहे ।

भारतमे कौनो राजनैतिकदलकोे राज्जीय दल के मान्यता चुनाव प्रतीक (आरक्षण आउ आवण्टन) अधिनियम, १९६९ के पेराग्राफ् ६क के अनुसार प्रदान कैल जाहे जे कि निम्नलिखित हे:

६क. राज्जीय दलके रूपमे मान्यता प्राप्त करे हेतु शर्त - एगो राजनैतिकदल कौनो राज्जमे राज्जीय दल के रूपमे मान्यता प्राप्त करेके पात्र होतै यदि, आउ केवल यदि, निम्नमे से कौनो शर्त पूरा होवहे -

(i) राज्जके पिछला बिधानसभा चुनावमे दलके द्वारा खड़ा करल गेल प्रत्याशी राज्जमे पड़ल कुल बैध मतके कमसे कम ६% मत प्राप्त कैलक हो; आउ साथे ऊसभ चुनावमे ऊ राज्जके बिधानसभामे दलके कमसे कम दू प्रत्याशी बिधायक चुनल गेल हो; अथवा

(ii) पिछला लोकसभा चुनावमे ऊ राज्जसे, दलके द्वारा खड़ा कैल गेल प्रत्याशी राज्जमे पड़ल कुल बैध मतके कमसे कम ६% मत प्राप्त कैलक हो; आउ साथे ऊसभ चुनावमे ऊ राज्जसे लोकसभामे दलके कमसे कम एक प्रत्याशी सान्सद चुनल गेल हो; अथवा

(iii) राज्जके पिछला बिधानसभा चुनावमे, दल बिधानसभा सीटके कुल सङ्ख्याके कमसे कम ३% सीट्, अथवा कमसे कम ३ सीट् (जौनो अधिक हो) जीतलक हो; अथवा

(iv) पिछला लोकसभा चुनावमे ऊ राज्जसे, प्रत्येक २५ सीट् पर दलके कमसे कम एक सदस्य चुनल गेल हो; अथवा

(v) राज्जमे भेल पिछला लोकसभा अथवा बिधानसभा चुनावमे, दलके द्वारा खड़ा कैल गेल प्रत्याशी राज्जमे पड़ल कुल बैध मतके कमसे कम ८% मत प्राप्त कैलक हो ।

भारत निर्वाचन आयोग के अधिसूचना दिनाङ्क १५ मई २०२३ के अनुसार देसके २६ राज्ज/केन्द्रसासितप्रदेसमे कुल ५८ दलके राज्जदलके दर्जा प्राप्त हे । ईसभमे सर्वाधिक ५-५ दल बिहार, केरल आउ मेघालय राज्जमे हे । एकर अतिरिक्त असम, महाराष्ट्र, नागालॅण्ड्, तमिल्नाडु आउ तेलङ्गाना राज्जमे ४-४ दल; अरुणाचलप्रदेस, जम्मू आउ कश्मीर, झारखण्ड, मणिपुर, त्रिपुरा आउ पुदुच्चेरीमे ३-३ दल; उत्तरप्रदेस, पच्छिमबङ्गाल, आन्ध्रप्रदेस, हरियाणा, गोओ, मिजोरम् आउ सिक्किमराज्जमे २-२ दल आउ कर्नाटक, राजस्थान, ओड़िसा, पञ्जाब आउ छत्तीसगढ़ राज्जमे १-१ दल राज्जदलके रूपमे मान्यता प्राप्त हे । देसके चार राज्ज मध्यप्रदेस, गुजरात, हिमाचलप्रदेस, उत्तराखण्ड आउ केन्द्रसासितप्रदेस दिल्लीमे कौनो दल राज्जदलके रूपमे मान्यता प्राप्त नै हे ।

सूची[edit | edit source]

१५ मई २०२३ के भारत निर्वाचन आयोग द्वारा जारी अधिसूचनाके अनुसार देसमे राज्जीय दल के मान्यता प्राप्त दलके सूची ई प्रकार हे- [6]

कुञ्जी
  • *  – आयोगके दिनाङ्क 02.10.2021 के अन्तरिम आदेसके तहत नाम आउ चिह्नके फ्रीज् कैल गेल
  • #  – भारतके माननीय सर्वोच्च न्यायालयके लम्बित अन्तिम आदेस
दल नाम स्थापना वर्ष सन्स्थापक दल प्रमुख चुनाव चिह्न राज्ज/के॰सा॰प्र॰ दल मुख्यालय
सर्वभारतीय तृणमूल काङ्ग्रेस् १९९८ ममता बनर्जी ममता बनर्जी पच्छिमबङ्गाल, त्रिपुरा, मेघालय ३०-बी, हरीश चटर्जी स्ट्रीट्, कलकता- ७०००२६ (प.बं.)
जनता दल (यूनाइटेड्) २००३ राजीव रञ्जन सिंह बिहार, अरुणाचलप्रदेस, मणिपुर ७- जन्तर मन्तर मार्ग, नव दिल्ली- ११०००१
जनता दल (सेकुलर्) १९९९ एच.डी.देवेगौड़ा एच.डी.देवेगौड़ा कर्नाटक, केरल, अरुणाचलप्रदेस ५- सफदरजङ्ग लेन्, नव दिल्ली- ११०००३
भारतीय कम्युनिस्ट् पार्टी १९२५ मानवेन्द्र नाथ राय डी. राजा केरल, तमिल्नाडु, मणिपुर अजय भवन, कोटला मार्ग, नव दिल्ली- ११०००२
समाजवादी पार्टी १९९३ मुलायम सिंह यादव अखिलेश यादव उत्तरप्रदेस १८- कॉपरनिकस् लेन्, नव दिल्ली- ११०००१
राष्ट्रिय जनता दल १९९७ लालू प्रसाद यादव लालू प्रसाद यादव बिहार, झारखण्ड १३, वी.पी. हाउस्, रफी मार्ग, नव दिल्ली- ११०००१
राष्ट्रवादी काङ्ग्रेस् पार्टी १९९९ शरद पवार महाराष्ट्र, नागालॅण्ड् बङ्गला न.१, रविशङ्कर शुक्ल लेन्, फिरोजशाह मार्ग, नव दिल्ली- ११०००१
द्रविड मुन्नेत्र कलगम् १९४९ सी॰एन॰ अन्नादुरै एम॰ के॰ स्टालिन् तमिल्नाडु, पुदुच्चेरी 'अन्ना अरिवालयम्' २६८-२६९, अन्ना सलै, तेनामपेट्, चेन्नै- ६०००१८
अखिल भारतीय अन्ना द्रविड मुनेत्र कलगम् १९७२ मारुदुर गोपालन रामचन्द्रन ई.के.पलानीस्वामी,ओ पनीरसेल्वम तमिल्नाडु, पुदुच्चेरी २७५, अव्वै षणमुगं सलै, रोयापेट्टा, चेन्नै- ६०००१४
युवजन श्रमिक रायथु काङ्ग्रेस् पार्टी २०११ वाई एस् जगनमोहन रेड्डी वाई एस् जगनमोहन रेड्डी आन्ध्रप्रदेस, तेलङ्गाना मकान नं. ८-२-२६९/एस/९८, सागर सोसायटी, बञ्जारा हिल्स्, हैदराबाद्- ५०००३४ (तेलङ्गाना)
तेलुगुदेसं पार्टी १९८२ नन्दमूरि तारक रामाराव नारा चन्द्रबाबू नायडू आन्ध्रप्रदेस, तेलङ्गाना एन.टी.आर. भवन, बञ्जारा हिल्स्, हैदराबाद्- ५०००३३ (तेलङ्गाना)
भारत राष्ट्र समिति २००१ के॰ चन्द्रशेखर राव के॰ चन्द्रशेखर राव तेलङ्गाना रोड नं.१४, बञ्जारा हिल्स्, हैदराबाद्- ५०००३४ (तेलङ्गाना)
ऑल् इण्डिया मजलिस्-ए-इत्तेहादुल् मुस्लिमीन् १९५७ अब्दुल् वहाद् ओवैसी असदुद्दीन् ओवैसी तेलङ्गाना दारुस्सलां बोर्ड्, हैदराबाद्- ५००००१ (तेलङ्गाना)
अपना दल (सोनेलाल) २०१६ जवाहर लाल पटेल अनुप्रिया पटेल उत्तरप्रदेस ग्राम- अतरामपुर नवाबगञ्ज, प्रयागराज- २२९४१२ (उ.प्र.)
ऑल् इण्डिया फॉरवर्ड् ब्लॉक् १९३९ सुभाष चंद्र बोस देवव्रत विश्वास पच्छिमबङ्गाल नेताजी भवन, T-२२३५/२, अशोकनगर, फैज मार्ग, करोलबाग, नव दिल्ली- ११०००५
राष्ट्रिय लोकतान्त्रिक पार्टी २०१८ हनुमान् बेनीवाल हनुमान् बेनीवाल राजस्थान २६-२७, तेजा कालोनी, मानसर, मण्डल- नागौर- ३४१००१ (राजस्थान)
ऑल् इण्डिया यूनाइटेड् डेमोक्रेटिक फ्रण्ट् २००५ बदरुद्दीन् अजमल् बदरुद्दीन् अजमल् असम ३, फ्रेण्ड्स् पथ, हातिगाँओ, गुवाहाटी- ७८१०३८ (असम)
असम गण परिषद् असम गोपीनाथ बोरदोलोई मार्ग, गुवाहाटी- ७८१००१ (असम)
बोडोलॅण्ड् पीपुल्स् फ्रण्ट् २००५ असम
यूनाइटेड् पीपुल्स् पार्टी लिबरल् असम
ऑल् झारखण्ड स्टूडेण्ट्स् यूनियन झारखण्ड हरमु, राँची- ८३४००२ (झारखण्ड)
देसिया मुरपोक्कु द्रविड कलगम् २००५ विजयकान्त तमिल्नाडु १२५/७, जवाहरलाल नेहरु सलै, कोयमबेडु, चेन्नै- ६००१०७ (तमिल्नाडु)
इण्डियन् नेशनल् लोकदल १९९६ चौधरी देवीलाल ओमप्रकाश चौटाला हरियाणा न.८०, सेक्टर्-९, चण्डीगढ़- १६०००९
इण्डियन् यूनियन् मुस्लिम् लीग् १९४८ मुहम्मद् इस्माइल् के.एम. कादर् मोहिदीन् केरल कायदे मिल्लत् मञ्जिल्, मारियाकयार् लेब्बै स्ट्रीट्, चेन्नै- ६००००१ (तमिल्नाडु)
जनता काङ्ग्रेस् छत्तीसगढ़ (जोगी) २०१८ अजीत जोगी अमित जोगी खेतमे हर चलावित किसान छत्तीसगढ़ श्री बालाजी कॉम्प्लेक्स्, खमतराई, रायपुर- ४९२००१ (छत्तीसगढ़)
जननायक जनता पार्टी २०१८ दुष्यन्त चौटाला दुष्यन्त चौटाला हरियाणा मण्डल व्यापार केन्द्र, सेक्टर्- ५६, गुरुग्राम- १२२००१ (हरियाणा)
जम्मू आउ कश्मीर नेशनल कॉन्फ्रेंस शेख् अब्दुल्ला फारुख् अब्दुल्ला जम्मू आउ कश्मीर शेरे कश्मीर भवन, जम्मू- १८०००१
जम्मू आउ कश्मीर नेशनल् पेन्थर्स् पार्टी भीम सिंह जम्मू आउ कश्मीर १७, वी.पी. हाउस्, रफी मार्ग, नव दिल्ली- ११०००१
जम्मू आउ कश्मीर पीपुल्स् डेमोक्रेटिक् पार्टी मुफ्ती मोहम्मद् सईद् महबूबा मुफ्ती जम्मू व कश्मीर २, इम्पोरियन लेन, रेसीडेंसी रोड, श्रीनगर- १९०००१
झारखण्ड मुक्ति मोर्चा १९७२ शिबू सोरेन शिबू सोरेन झारखण्ड बैरियातू रोड, राँची- ८३४००८ (झारखण्ड)
केरल काङ्ग्रेस् (एम्) केरल स्टेट् कमिटी ऑफिस्, कोट्टायम्- ६८६००१ (केरल)
नागा पीपुल्स् फ्रण्ट् नेफियू रियो शुरोजिली लिजेत्सु नागालैण्ड, मणिपुर पोस्ट् बॉक्स् न.५६५, कोहिमा- ७९७००१ (नागालॅण्ड्)
नेशनलिस्ट् डेमोक्रेटिक् प्रोग्रेसिव् पार्टी २०१७ नेफियू रियो नेफियू रियो नागालैण्ड चुमुकेदीमा, दीमापुर- ७९७१०३ (नागालॅण्ड्)
बीजू जनता दल १९९७ बीजू पटनायक नवीन पटनायक ओड़िसा नवीन निवास, एरोड्रम् गेट्, भुबनेश्वर- ७५१००९ (ओड़िसा)
रिवोल्यूशनरी सोशलिस्ट् पार्टी १९४० टी.जे. चन्द्रचूड़न् केरल
{{{last}}}, लोक जनशक्ति पार्टी[[लोक जनशक्ति पार्टी {{{last}}}|लोक जनशक्ति पार्टी {{{last}}}]]* २००० रामविलास पासवान
बिहार १२, जनपथ, नव दिल्ली- ११००११
लोक जनशक्ति पार्टी (रामविलास) २०२२ चिराग पासवान चिराग पासवान नागालॅण्ड् २३, नॉर्थ् एवेन्यू, नव दिल्ली- ११०००१
राष्ट्रिय लोक समता पार्टी २०१३ उपेन्द्र कुशवाहा उपेन्द्र कुशवाहा बिहार ढक्कनपुरा, मोहनपुर, पटना- ८००००१ (बिहार)
भारतके कम्युनिस्ट् पार्टी (मार्क्सवादी-लेनिनवादी) लिबरेशन् दीपाङ्कर भट्टाचार्य बिहार यू-९०, शक्करपुर, दिल्ली- ११००९२
शिरोमणि अकाली दल १९२० सुखबीर सिंह बादल पञ्जाब बिल्डिग् न.६, सेक्टर् २८बी, मध्य मार्ग, चण्डीगढ़- १६००२८
शिवसेना १९६६ बालासाहेब ठाकरे एकनाथ शिन्दे महाराष्ट्र आनन्द आश्रम, श्री भवानी चौक, तेम्भी नाका, ठाणे पच्छिम- ४००६०१ (महाराष्ट्र)
शिवसेना (उद्धव बालासाहेब ठाकरे)# २०२२ उद्धव ठाकरे उद्धव ठाकरे महाराष्ट्र शिवसेना भवन, गडकरी चौक, मुम्बई- ४०००२८ (महाराष्ट्र)
महाराष्ट्र नवनिर्माण सेना २००६ राज ठाकरे राज ठाकरे महाराष्ट्र कृष्ण कुञ्ज, एम.बी.राउत रोड्, शिवाजी पार्क्, मुम्बई- ४०००२८ (महाराष्ट्र)
पीपुल्स् पार्टी ऑफ् अरुणाचल १९७७ बेकिन् परतिन्

ओकेन लेगो

कामेन् रिङ्गु अरुणाचलप्रदेस के.रिङ्गु कॉम्प्लेक्स, नहारलगुन- ७९१११० (अ.प्र.)
हिल् स्टेट् पीपुल्स् डेमोक्रेटिक् पार्टी १९६८ एच. लिङ्गदोह के.पी.पेनियाङ्ग् मेघालय केञ्चस् ट्रेस्, लाबान, शिलाङ्ग्- ७३९००४ (मेघालय)
यूनाइटेड् डेमोक्रेटिक् पार्टी १९७७ ई.के.मावलोङ्ग् मेतबाह् लिङ्गदोह् मेघालय मावलाइ नोनगलाम्, शिलाङ्ग्- ७९३००२ (मेघालय)
पीपुल्स् डेमोक्रेटिक् फ्रण्ट् २०१७ मेघालय लचुमिएरे, शिलाङ्ग्- ७९३००१ (मेघालय)
वॉइस आफ् द पीपुल पार्टी २०२१ मेघालय लॅटकोर्, किटन्-यू-सोम्, पूरुबी खासी हिल्स्- ७९३०२१ (मेघालय)
महाराष्ट्रवादी गोमान्तक पार्टी १९६३ दीपक धावलीकर गोवा ड्यूक्ल् हेवेन्, पणजी- ४०३००१ (गोआ)
गोवा फॉरवर्ड पार्टी २०१६ बिजय सरदेसाई बिजय सरदेसाई गोआ शीश महल, कोम्बा, मरगाँओ- ४०३६०१ (गोवा)
मिजो नेशनल फ्रण्ट् १९५९ जोरमथङ्गा कड़ी=Special:FilePath/Election_Symbol_Star.svg मिजोरम जेनरल् हेडक्वार्टर्स्, जरकावत, आइजोल्- ७९६००१ (मिजोरम)
जोरम् नेशनलिस्ट् पार्टी सूरुज (किरण रहित) मिजोरम् जेनरल् हेडक्वार्टर्स्, ट्रेजरी स्कायर्, आइजोल्- ७९६००१ (मिजोरम)
सिक्किम डेमोक्रेटिक् फ्रण्ट् १९९३ पवन कुमार चामलिङ्ग् पवन कुमार चामलिङ्ग् सिक्किम अपर देवराली, गङ्गटोक पूरुब- ७३७१०१ (सिक्किम्)
सिक्किम क्रन्तिकारी मोर्चा २०१३ प्रेम सिंह तमाङ्ग प्रेम सिंह तमांग सिक्किम् कॉनवॉय ग्राउण्ड, गङ्गटोक पूरुब- ७३७१०२ (सिक्किम्)
इण्डिजिनियस् पीपुल्स् फ्रण्ट् आफ् त्रिपुरा त्रिपुरा ओल्ड् काली बाड़ी मार्ग, कृष्णानगर, अगरतला- ७९९००१ (त्रिपुरा)
टिपरा मोथा पार्टी २०१९ त्रिपुरा खुमुलबङ्ग- ७९९०३५ (त्रिपुरा)
ऑल् इण्डिया एन॰आर॰ काङ्ग्रेस् २०११ एन॰ रङ्गास्वामी एन॰ रङ्गास्वामी पुदुच्चेरी बद्मावती, पक्कामुदयानपेट्, पुदुच्चेरी- ६०५००८

भूतपूर्व राज्ज दल[edit | edit source]

पञ्जीकृत दल[edit | edit source]

राजनीतिकदलके एगो बड़ सङ्ख्या चुनाव आयोगमे पञ्जीकृत हे, जेकरा राष्ट्रिय अथवा राज्जदलके रूपमे मान्यता नै भेटल हे । ढेर मामला पञ्जीकरण बनल रहहे, चाहे सम्बन्धित दल भङ्ग हो गेल हो अथवा ढेर बरिस पहिले ओकर कौनो आउ दलमे बिलय हो गले हो ।

प्रमुख गैर-मान्यताप्राप्त पञ्जीकृतदल[edit | edit source]

दल नाम दल परचम स्थापना वर्ष सन्स्थापक दल प्रमुख दल मुख्यालय टीप
राष्ट्रिय लोक दल १९९६ चौधरी अजीत सिंह चौधरी जयन्त सिंह ४०६, वी.पी. हाउस्, रफी मार्ग, नव दिल्ली- ११०००१ उत्तरप्रदेसके पूर्ब राज्जीय दल
सुहेलदेव भारतीय समाज पार्टी ओमप्रकाश राजभर ओमप्रकाश राजभर ग्राम- मीरनगञ्ज, पो- रामपुर-रसड़ा, बलिया(उ.प्र.)- २२१७१२ उत्तरप्रदेसमे ६ बिधायक
निर्बल इण्डियन शोषित हमारा आम दल सञ्जय निषाद सञ्जय निषाद उत्तरप्रदेसमे ६ बिधायक
राष्ट्रिय लोक जनशक्ति पार्टी २०२२ पशुपति कुमार पारस पशुपति कुमार पारस लोकसभामे बिहारसे ५ सान्सद
राष्ट्रिय लोक जनता दल उपेन्द्र कुशवाहा उपेन्द्र कुशवाहा
रिपब्लिकन् पार्टी ऑफ् इण्डिया (आठवले) रामदास आठवले रामदास आठवले न.३/४,इन्सा हटमेण्ट्,आजाद मैदान, फोर्ट्, मुम्बई, महाराष्ट्र- ४००००१ केन्द्रसरकारमे १ मन्त्री
भारतीय ट्राइबल् पार्टी छोटूभाई वसावा छोटूभाई वसावा मु.पो. चन्देरिया, तालुका- वालिया, भरूच, गुजरात राजस्थानमे २ बिधायक
शिरोमणि अकाली दल (अमृतसर) १९९४ सिमरनजीत सिंह मान सिमरनजीत सिंह मान ग्राम- किला, एस.हरनाम सिंह-पो.आ. तेल्लानिमा, फतेहगढ़ साहब, पञ्जाब-१४०४०६ लोकसभामे पञ्जाबसे १ सान्सद
गोंडवाना गणतन्त्र पार्टी हीरा सिंह मरकाम तुलेश्वर सिंह मरकाम ग्राम आउ पोस्ट् तिवेर्थ, तहसील कटघोरा, बिलासपुर (छत्तीसगढ़) मध्यप्रदेसके पूर्ब राज्जीय दल

अन्य पञ्जीकृत दल[edit | edit source]

नीचे अक्टूबर २००५ के चुनावसे पहिले चुनाव आयोग द्वारा प्रकाशित ७३० पञ्जीकृत अज्ञात (बिन पहचान वाला) दलके सूची देल गेलहे:

भारतीय सर्वजन पार्टी

बहुजन मुक्ति पार्टी

[edit | edit source]

[edit | edit source]

[edit | edit source]

[edit | edit source]

[edit | edit source]

[edit | edit source]

हिन्दुस्तान सोशलिस्ट् रिपब्लिकन् एसोसिएशन

[edit | edit source]

[edit | edit source]

[edit | edit source]

[edit | edit source]

[edit | edit source]

[edit | edit source]

[edit | edit source]

[edit | edit source]

[edit | edit source]

*राष्ट्रिय समाज पक्ष 0पार्टी*

[edit | edit source]

SARVASHAKTI DAL (INDIA) SURANDRA SINGH GUDHA

[edit | edit source]

यू[edit | edit source]

[edit | edit source]

[edit | edit source]

यू[edit | edit source]

अन्य दल[edit | edit source]

भारतमे ढेर राजनैतिकदल चुनाव आयोगमे कखनियो पञ्जीकृत नै भेलहे ।

भूतपूर्व दल[edit | edit source]

लुप्त/राज्जीय गठबन्धन[edit | edit source]

१९९० के बादसे, भारतीय मतदाता लगातार राज्ज आउ राष्ट्रियस्तर पर खण्डित जनादेस देलक हे । एही चलते ढेर दल जेकरामे छोट (आउ कखनियो-कखनियो मौलिक) बैचारिक मतभेद हे, सत्ता पर दावा करेला गठबन्धन कर ले हे । भारतमे निम्नलिखित राजनैतिकदलके गठबन्धन हे ।

एकरो देखी[edit | edit source]

आधिकारिक दल[edit | edit source]

अन्य जालस्थाल[edit | edit source]

बाहरी कड़ी[edit | edit source]

आगे पढ़ेला[edit | edit source]

  • सुब्रत के. मित्र तथा वी.बी. सिंह. 1999.भारत में लोकतन्त्र व सामाजिक परिवर्तन : राष्ट्रिय मतदाताओं का एक गहन विश्लेषण. नव दिल्ली: सेज प्रकाशन. ISBN 81-7036-809-X (India HB) ISBN 0-7619-9344-4 (U.S. HB).
  • सुब्रत के. मित्र, माइक एन्स्कट, क्लेमेंस स्पिएस (eds.). 2004. दक्षिण एशिया में राजनीतिक dal. ग्रीनवुड: प्रेजेर.

सन्दर्भ[edit | edit source]