Jump to content

Wp/mag/मिजोरम

From Wikimedia Incubator
< Wp | mag
Wp > mag > मिजोरम
मिजोरम
मिजोरम्
राज्य
ऊपरेसे दक्षिणावर्त: वनतोङ्ग जलप्रपात, मिजोरममे कोलोडाइन कैसलके रूपमे जानल जायेवाला रॉक फॉर्मेशन, मिजोरम बाङ्गो नृत्य प्रदर्शन, चम्फाइ
प्रतीक
मिजोरमके अवस्थिति
निर्देशाङ्क (अइजोल): 23°22′N 92°48′E / 23.36°N 92.8°E / 23.36; 92.8निर्देशाङ्क: 23°22′N 92°48′E / 23.36°N 92.8°E / 23.36; 92.8
देश भारत
केन्द्रशासितप्रदेश२१ जनवरी १९७२
राज्य२० फरवरी १९८७
राजधानीअइजोल
सबसे बड़नगरअइजोल
मण्डल११
सरकार
  अङ्गमिजोरम सरकार
  राज्यपालकमभमपति हरिबाबू
  मुख्यमन्त्रीजोरामथङ्गा (एमएनएफ)
  विधानमण्डलएकसदनीय
  संसदीय क्षेत्र
  उच्चन्यायालय
क्षेत्रफल
  कुल21,081 किमी2 (8,139 वर्ग मील)
  क्रम२४मा
जनसङ्ख्या
 (2011)
  कुल१०,९७,२०६
  क्रम२७मा
  घनत्व52/किमी2 (130/मील2)
समयमण्डलयुटिसि+०५:३० (भारतीय मानक समय)
आइएसओ ३१६६ सङ्केतIN-MZ
साक्षरता९१.३३ % (२०११ जनगणना)
राजभाषामिजो आउ अङ्ग्रेजी[2]
जालस्थलmizoram.gov.in
एकरा मिजोरम राज्य अधिनियम, १९८६ द्वारा एक पूर्ण राज्यके दर्जा देल गेलै हल

मिजोरम् (मिजोरम) भारतके एगो उत्तरपूरबी राज्य हे । २००१ मे हियाँके जनसङ्ख्या लगभग ८,९०,००० हलै । मिजोरममे साक्षरतादर भारतमे सबसे अधिक ९१.०३% हे । हियाँके राजधानी आइजोल हे ।

इतिहास आउ नामोत्पत्ति

[edit | edit source]

मिजोरम एक पर्वतीय प्रदेश है । १९८६ मे भारतीय संसद भारतीय संविधानके ५३मा संशोधनके अपनौलकै, जे २० फरवरी १९८७ के भारतके २३मा राज्यके रूपमे मिजोरम राज्यके निर्माणके अनुमति देलकै ।[3] १९७२ मे केन्द्रशासितप्रदेश बनेसे पहिले तक ई असमके एक मण्डल हलै । १८९१ मे ब्रिटिश अधिकारमे जायेके बाद कुछ वर्षो तक उत्तरके लुशाई पर्वतीय क्षेत्र असमके आउ आधा दक्षिणी भाग बङ्गालके अधीन रहलै । १८९८ मे दुनोके मिलाके एक मण्डल बना देल गेलै जेकर नाम पड़लै-लुशाई हिल्स मण्डल आउ ई असमके मुख्य आयुक्तके प्रशासनमे आ गेलै । १९७२ मे पूर्वोत्तर क्षेत्र पुनर्गठन अधिनियम लागू होवे पर मिजोरम केन्द्रशासितप्रदेश बन गेलै । भारत सरकार आउ मिजो नेशनल फ्रण्ट के बीच १९८६ मे भेल ऐतिहासिक समझौतेके फलस्वरूप २० फरवरी १९८७ के एकरा पूर्ण राज्यके दर्जा देल गेलै । पूर्व आउ दक्षिणमे म्यान्मार आउ पश्चिममे बङ्गलादेशके बीच स्थित होवेके कारण भारतके पूर्वोत्तर कोनामे मिजोरम सामरिक दृष्टिसे अत्यधिक महत्वपूर्ण राज्य है । मिजोरममे प्राकृतिक सौन्दर्य बिखरल पड़ल है आउ ई क्षेत्रमे प्रकृतिके विभिन्न छटा देखेला भेटहै । ई क्षेत्र विभिन्न प्रजातिके प्राणिमय आउ वनस्पतिसे सम्पन्न है ।

"मिजो" शब्दके उत्प‍त्तिके बारेमे ठीकसे ज्ञात नै है । मिजोरम शब्दके स्थानीय मिजो भाषामे अर्थ है, पर्वतनिवासीके भूमि । १९मा शताब्दीमे एहाँ ब्रिटिश मिशनरीके प्रभाव फैल गेलै आउ ई समय त अधिकांश मिजो लोग ईसाइये धर्मके मानहथिन । मिजोभाषाके अपन कौनो लिपि नै है । मिशनरी मिजोभाषा आउ औपचारिक शिक्षाला लातिनी लिपिके अपनौलक । मिजोरममे शिक्षाके दर तेजीसे बढ़लै हे । वर्तमानमे ई ८८.८ प्रतिशत है, जे कि पूरा देशमे केरलके बाद दोसर स्थान पर है । मिजोरम शिक्षाके क्षेत्रमे सबसे पहिला स्थान पर आवेला बड़ प्रयास करैत है ।

सम्बन्धित लेख

[edit | edit source]

सन्दर्भ

[edit | edit source]
  1. "AREA AND POPULATION - Statistical Year Book India 2017 | Ministry of Statistics and Program Implementation | Government Of India". www.mospi.gov.in. मूल से 4 अगस्त 2020 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 9 फरवरी 2020.
  2. "Ministry of Development of North Eastern Region, North East India". mdoner.gov.in. अभिगमन तिथि 24 फरवरी 2021.
  3. "मिजोरम भारत का 23वां राज्य होगा". अभिगमन तिथि 5 अगस्त 2005.