Wp/mag/पञ्जाब, भारत
ਪੰਜਾਬ | |
---|---|
राज्य | |
ऊपरेसे दक्षिणावर्त: स्वर्ण मन्दिर, फतेह बुर्ज, गोबिन्दगढ़ किला, किला मुबारक, पटियाला, सराय नूरमहल, पञ्जाबी लोकनृत्य - भाङ्गड़ा, जलियाँवाला बाग स्मारक, विभाजन सङ्ग्रहालय ![]() | |
| |
नामकरण: पञ्ज (अर्थात् पाँच) आउ आब (अर्थात् जल) | |
Lua error in Module:Wp/mag/Location_map at line 403: देशान्तरला कौनो मान प्रयोग नै कैल गेल. | |
निर्देशाङ्क (चण्डीगढ़): निर्देशाङ्क: अनुपलब्ध अक्षान्श Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function | |
देश |
![]() |
गठन | 1 नवम्बर 1966 |
राजधानी | चण्डीगढ़† |
सबसे बड़ नगर | लुधियाना |
मण्डल | : 23 |
सरकार | |
• अङ्ग | पञ्जाब सरकार |
• राज्यपाल | बनवारीलाल पुरोहित |
• मुख्यमन्त्री | भगवन्त मान (AAP) |
• विधानमण्डल |
एकसदनीय पञ्जाब विधानसभा (117 सीट) |
• संसदीय क्षेत्र |
लोकसभा (13 सीट) राज्यसभा (7 सीट) |
• उच्चन्यायालय | पञ्जाब आउ हरियाणा उच्चन्यायालय†† |
क्षेत्रफल | ५०३६२ किमी२ (Formatting error: invalid input when rounding वर्गमील) |
• क्रम | १९मा |
Template:Wp/mag/Noteहरियाणाके साथे संयुक्त राजधानी। ††पञ्जाब, हरियाणा आउ चण्डीगढ़ला समान राजधानी । |
पञ्जाब (पञ्जाबी : ਪੰਜਾਬ) उत्तर-पच्छिम भारतके एगो राज्य हे जे बृहद्तर पञ्जाब क्षेत्रके एगो भाग हे । एकर दुसरभाग पाकिस्थानमे हे । पञ्जाब क्षेत्रके अन्य भाग (भारतके) हरियाणा आउ हिमाचलप्रदेश राज्यमे हे । एकर पच्छिदन्ने पाकिस्थानी पञ्जाब, उत्तरदन्ने जम्मू आउ कश्मीर, उत्तर-पूरुबदन्ने हिमाचलप्रदेस, दक्खिन आउ दक्खिन-पूरबदन्ने हरियाणा, दक्खिन-पूरबदन्ने केन्द्रशासितप्रदेश चण्डीगढ़ आउ दक्खिन-पश्चिमदन्ने राजस्थान राज्य हे । राज्यके कुल जनसङ्ख्या २,७७,४३,३३६ हे आउ कुल क्षेत्रफल ५०,३६२ वर्ग किलोमीटर हे । केन्द्रशासितप्रदेश चण्डीगढ़ पञ्जाबके राजधानी हे जे हरियाणा राज्योके राजधानी हे । पञ्जाबके प्रमुख नगरमे अमृतसर, लुधियाना, जालन्धर, पटियाला आउ बठिण्डा हे ।
1947 भारतके विभाजनके उपरान्त बर्तानवी भारतके पञ्जाब प्रान्तके भारत आउ पाकिस्थानके बीचे विभाजन कैल गेलै हल । फिर पाकिस्थान वाला भागमे बहाावलपुर राज्य जोड़ल गेलै आउ भारतीय पञ्जाबमे पेप्सू राज्यके, जेकरासे एक भारतीय पञ्जाब विशाल क्षेत्र बनल । 1966 मे भारतीय पञ्जाबके विभाजन फिरसे हो गेलै आउ परिणामके रूपमे हरियाणा आउ विशाल हिमाचलप्रदेश जन्मल आउ पञ्जाबके वर्तमान राज्य बनलै । ई भारतके अकेला राज्य है जन्ने सिख बहुमतमे हथिन ।
युनानी लोग पञ्जाबके आस पास क्षेत्रके पैण्टापोटाम्या नामके साथे जानहलै जे कि पाँच इकट्ठा होवित नदीके अन्दरूनी डेल्टा है । पारसीके पवित्र ग्रन्थ अवैस्टामे उत्तर पश्चिम भारत क्षेत्रके पुरातन हपता हेन्दू व सप्त-सिन्धु (सात नदीके धरती) के साथे जोड़ल जा है । पर पञ्जाब नामकरण अकबरके शासनकालमे होलै आउ एकरामे सतलुजसे दक्षिण कौनो भाग पञ्जाबमे सम्मिलित न हलै । बर्तानवी लोग एकरा "हमनीके प्रशिया" कहके बोलाव हलथिन । ऐतिहासिक रूपसे पञ्जाब युनानी, मध्य एशियाई, अफगानी आउ इरानी सबला भारतीय उपमहाद्वीपके प्रवेश-द्वार रहल है ।
सम्बन्धित लेख
[edit | edit source]सन्दर्भ
[edit | edit source]- ↑ "Area, population, decennial growth rate and density for 2001 and 2011 at a glance for Punjab and the districts: provisional population totals paper 1 of 2011: Punjab". Registrar General & Census Commissioner, India. मूलसे 7 जनवरी 2012 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 26 जनवरी 2012.
- ↑ "Handbook of Statistics of Indian States" (PDF). Reserve Bank of India. पप॰ 37–42. अभिगमन तिथि 11 February 2022.
- ↑ "Sub-national HDI - Area Database". Global Data Lab. Institute for Management Research, Radboud University. मूलसे 23 September 2018 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 25 September 2018.
- ↑ "Report of the Commissioner for linguistic minorities: 50th report (July 2012 to June 2013)" (PDF). Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India. मूल (PDF) से 8 July 2016 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 4 December 2016.