Jump to content

Wp/mag/चण्डीगढ़

From Wikimedia Incubator
< Wp | mag
Wp > mag > चण्डीगढ़
चण्डीगढ़
चण्डीगढ़
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
भारतके नगर आउ केन्द्रशासितप्रदेश
चण्डीगढ़ सङ्घ राज्यक्षेत्र
 
Lua error in Module:Wp/mag/Location_map at line 403: देशान्तरला कौनो मान प्रयोग नै कैल गेल.
देश भारत
उद्घाटन आश्विन शुक्ल प्रतिपदा विक्रम सम्वत्त २०१० (अक्टूबर ७, १९५३)
नाम स्रोत देवी चण्डी
सरकार
  प्रकार सङ्घ शासन
  अङ्ग भारत सरकार
  राष्ट्रपति द्रौपदी मुर्मू
  प्रशासक बनवारीलाल पुरोहित
क्षेत्रफल
११४ किमी (Formatting error: invalid input when rounding वर्गमील)
उन्नतान्श
३२१ मी (Formatting error: invalid input when rounding फीट)

चण्डीगढ़ (पञ्जाबी: ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ; हरियाणवी: चण्डीगढ़ ) भारतके एगो केन्द्रशासितप्रदेश हे, जे दू भारतीयराज्य, पञ्जाब आउ हरियाणाके रजधानियो हे । एकर नामके अर्थ हे चण्डीके दुर्ग । ई हिन्दुदेवी दुर्गाके एगो रूप चण्डिका वा चण्डीके एगो मन्दिरके चलते पड़लैहे । ई मन्दिर आझो नगरसे कुछ दूर हरियाणाके पञ्चकुला मण्डलमे स्थित हे ।[1] चण्डीगढ़ राजधानी क्षेत्रमे मोहाली, पञ्चकुला आउ जीरकपुर आवहे, जिनखर २००१ के जनगननाके अनुसार जनसङ्ख्या १ करोड़ १६ लाख हे । भारतके लोकसभामे प्रतिनिधित्व हेतु चण्डीगढ़ला एगो पीठ आवण्टित हे । बर्तमान सत्रहमा लोकसभामे भारतीय जनता पार्टीके श्रीमती किरण खेर हियाँसे सांसद् सदस्य हथिन ।[2] २०२० ईस्वीसे पूर्व चण्डीगढमे सेक्टर १३ नाम से कौनो सेक्टर नै हलै काहेकि चण्डीगढ़ नगरके शिल्पकार ली कार्बूजियर ई अङ्कके अशुभ मानहथिन । किन्तु फरवरी २०२० मे सङ्घ राज्यक्षेत्र प्रशासन द्वारा नगरके ८ क्षेत्रको क्षेत्रक १३ अधिसूचित कैल गेलै ।

ई नगरके नामकरण दुर्गाके एक रूप ‘चण्डिका’ के कारण होलै हे आउ चण्डीके मन्दिर आझो ई नगरके धार्मिक पहचान है ।[3] ई नगरके निर्माणमे तत्कालीन प्रधानमन्त्री जवाहर लाल नेहरूओके निजी रुचि रहलै हे, जे नया राष्ट्रके आधुनिक प्रगतिशील दृष्टिकोणके रूपमे चण्डीगढ़के देखैत ई राष्ट्रके भविष्यमे विश्वासके प्रतीक बतौलन हल ।[3] चण्डीगढ़के तत्कालीन भारत राष्ट्रपति श्री राजेन्द्र प्रसाद द्वारा १९५३ ई० मे कैल गेलै हल।[4]

अन्तर्राष्ट्रिय स्तर पर नगरीय योजनाबद्धता आउ वास्तु-स्थापत्यला प्रसिद्ध ई नगर आधुनिक भारतके प्रथम योजनाबद्ध नगर है ।[5] चण्डीगढ़के मुख्य वास्तुकार फ्रान्सीसी वास्तुकार ली कार्बूजियर है, किन्तु नगरमे पियरे जिएन्नरेट, मैथ्यु नोविकी एवं अल्बर्ट मेयरके बड़ीमनी अद्भुत वास्तु नमूना देखल जा सकहै । नगरके भारतके समृद्ध राज्य आउ सङ्घशसितप्रदेशके सूचीमे अग्रणी नाम आवहै, जेकर प्रतिव्यक्ति आय ९९,२६२ रु (वर्तमान मूल्य अनुसार) एवं स्थिर मूल्य अनुसार ७०,३६१ (२००६-०७) रु है ।[6]

सम्बन्धित लेख

[edit | edit source]

सन्दर्भ

[edit | edit source]
  1. "Official Website of Chandigarh Administration". chandigarh.gov.in. मूल से 2 जून 2011 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 1 मार्च 2019.
  2. "भारतीय चुनाव आयोग की अधिसूचना, नई दिल्ली" (PDF). मूलसे 30 जून 2014 के पुरालेखित (PDF). अभिगमन तिथि 28 मार्च 2019.
  3. 1 2 चण्डीगढ़ पर हिमाचल का भी बनता है हक नवोदय टाइम्स
  4. "The Tribune - Windows - Feature". www.tribuneindia.com. मूल से 18 सितम्बर 2023 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2022-05-17.
  5. भारत का व्यवसाय पोर्टल
    Archived 2013-10-17 at the वेबैक मशीन, Template:Wp/mag/अंग्रेज़ी चिह्न
  6. "Chandigarh registers highest per capita income in country". 17 सित॰ 2008. अभिगमन तिथि 1 मार्च 2019 भाया www.thehindu.com. |date= में तिथि प्राचल का मान जाँची (सहायता)