De Keltische taelen
D'r bin zes moderne Keltische taelen. Wels, Cornisch en Bretoens bin tezaemen de Britse taelen ; Iers, Schos-Gaëlisch en Manx bin de Goidelische taelen. Oudiers is van die leste drieë aollemaele de vòganger.
Gaollisch is 'n uutgesturve Keltische taele van 't vasteland. 't Ei wè wat weg van de Britse taelen, mae is t'r nie de vòganger van. 't Is ok goed om te weten dat, awast vreêd ouwerwes, 't Gaollisch nie gliek is an 't Oerkeltisch; 't ei a 'n 'andjevol veranderiengen deugemaekt. Vee vurmen van 't Gaollisch moe me reconstruêre. Dan staet 'r 'n starretje vò de vurm. As dien vurm dan toch gelienkt is, wil dat zeie at de gegeve citeêrvurm nie bewaerd is gebleve, mae verbugienge(n) en/of afleiiengen d'rvan wè.
D'r bin nog aore ouwe Keltische taelen daer-a wè wat van bekènd is, mae die me 'ier nie opgenome 'ebbe: Oud- en Middelwels, Middelbretoens; Primitief Iers, Middeliers, Klassiek Iers; Keltiberisch, Gallaecisch en misschien Lusitaons. 't Oerkeltisch en 't Oerbrits ei de taelwetenschap reconstruêre kunne.
Let op: De spellienge van de taelen is nie altoos gliek. Manx trekt in gesproke vurm vreêd vee op Iers en Schots-Gaëlisch, mae deu z'n afwiekende spellienge liekt 't glad wat aors. 't Oudierse síl , 't modern Ierse síol , 't Schosse sìol en 't Manxe sheel ore aollemaele eênder uutgesproke.
nr. Zeêuws Wels Cornisch Bretoens Iers Schos-Gaëlisch Manx Oudiers Gaollisch
1. ik mi , fi my , vy me mé , mise mi , mise mee , mish mé mi
2. jie ti ty te tú , tusa thu , tu oo , uss tú tu
3. 'ie ef , e ev eñ sé , é e , esan eh , eshyn é
4. oôns ni ny ni muid , sinn sinn mayd , shin sní snis
5. julder chi , chwi hwi c'hwi sibh sibh shiu síi , sib suis
6. 'ulder hwy , nhu i , y i , int siad , iad iad ad é
7. dezen hwn , hon , hyn hemma , homma , an ... ma an ...-mañ seo seo shoh so sosin
8. dien hwnnw , honno , hynny henna , honna , an (...) na an ...-mañ an (...) sin sin , siud shin sin , tall
9. 'ier yma omma amañ abhus , anseo an-seo aynshoh sund
10. dae yna ena aze , eno ansin , ansiúd an sin aynshen tall
11. wien pwy piw piv cé cò quoi cía
12. wat beth peth , pyth petra cad , céard dè cre cid
13. wae ble , lle ple'th , ple pelec'h cá , cá háit , cén áit càite caid , c'raad cía airm , cairm , cía dú
14. 'oeneêr pryd p'eur pegoulz cathain , cá huair , cén uair cuin cuin cuin
15. 'oe sut fatel , fatla penaos cé , conas ciamar kanys cindas
16. nie dim ny , nag ket ní , chan chan (eil ), cha cha , chan ní , nícon
17. aol popeth peub ; oll holl gach rud gach cagh ; chooilley cach
18. vee llawer lies , lower kalz a lán , mórán iomadh lane il , imdae
19. somste rhai nebes , neb pe- ...roinnt kuse , cooit
20. weinige ychydig nebes ; boghes beagán beggan terc
21. aore arall eyl all eile eile elley aile allos
22. êne un un unan aon aon unnane óen oinos
23. tweêe dwy m dau v dew m diw v daou m div v dó (diengen) , dhá (mènsen) dà (diengen) , dhà (mensen en bie 't tellen) , dithis v daa , ghaa dá
24. drieë tri m tair v tri m teyr v tri m teir v trí trì (aolgemeên) , triùir v three , tree trí treis m tiðres v
25. viere pedwar m pedair v peswar m peder v pevar m peder v ceathair , ceithre ceithir (aolgemeên) , ceathrar (mènsen) kiare cethair m cetheoir v
26. vuve pump pymp pemp cúig còig (aolgemeên) , còignear (mènsen) queig cóic pempe
27. groôt mawr brâs bras mór mòr mooar mór maros
28. lank hir hyr hir fada fada foddey fota , sír *sīros
29. wied llydan ledan ledan leathan leathann lhean lethan *litanos
30. dikke tew tew tev tiubh tiugh çhiu tiug *tegus
31. zwaer trwm poos ponner , pounner trom trom trome trom *trummos
32. klein bach bian bihan beag beag beg bec *piccos?
33. kort byr m ber v berr berr gearr , gairid geàrr , goirid giare gerr *birros
34. smaol cul cul bac'h , enk cúng , caol caol , cumhang keyl , coon cumung , cáel coilos
35. dinne tenau tanaw tanav caol , tanaí tana thanney tanae , séim
36. vrouwe (wuuf) benyw , dynes benyn maouez bean bean ben ben , bé benā
37. man (vent) gŵr , dyn den gwaz , den fear fear , duine fer fer *wiros
38. mènse dyn den den duine duine dooinney duine *xtonios
39. kind plentyn flogh bugel páiste pàisde paitçhey gnatos
40. vrouwe (echte) gwraig gwreg gwreg bean (chéile )bean-chèile , bean-phòsda ben-phoost ben , séitig
41. man (echte) gŵr gour gwaz fear (céile )fear-cèile , fear-pòsda dooiney , dooiney-poost
42. moeder mam mamm , dama mamm máthair màthair moir máthir matir
43. vaoder tad tas , sira tad athair athair ayr athair *atir
44. beêste mil , anifail myl loen , aneval ainmhí beathach , ainmhidh baagh , cretoor anmandae
45. vis pysgodyn pysk , pesk pesk iasc iasg eeast íasc *eskos?
46. veugel aderyn edhen labous , evn éan eun ushag én *etnos
47. 'ond ci ki ki , chas madra , gathar cù , madadh moddey , coo cú , matad cuna
48. luus lleuen , meêrvoud llau lowen?, meêrvoud low laouenn , meêrvoud laou míol cnis mial meeyl
49. slange neidr sarf naer , sarpant nathair nathair aarnieu , ardnieu nathir
50. wurm abwydyn , mwydyn pryv , prev preñv péist , cruimh baoiteag , cnuibh beishteig cruim
51. boôm coeden , pren gwedhen gwezenn crann craobh billey crann prenne
52. bos coedwig , fforest koswik , koos koad coill , forraois coille keyll caill
53. stok ffon lath , gwelen bazh , baz bata , maide maide maidjey
54. vrucht ffrwyth frut , frothen frouezhenn toradh , meas toradh , meas mess torad , mess *messus
55. zaed had has had síol sìol sheel síl
56. blad deilen delen delienn duilleog , bileog duille , duilleag duillag duilne
57. wortel gwraidd gwreidh gwrizienn fréamh freubh fraue frém
58. schosse rhisgl rusken ruskenn rúsc , coirt , snabh rùsg , cairt , sgrath roost rúsc
59. blomme blodyn flour , bleujen bleuñvienn , bleunienn bláth , plúr blàth , dìthean , flùr blaa bláth blatuna
60. gos glaswellt , gwellt gwels geot , gwelt féar feur faiyr fér
61. koôrd rhaff lovan kordenn téad , teaghrán ròp , ròpa coyrd , tead tét
62. vel croen kroghen kroc'hen craiceann , seithe craiceann crackan croiccen
63. vleis cig kig kig feoil feòil feill feóil
64. bloed gwaed goes , goos gwad fuil fuil fuill fuil
65. beên (knook) asgwrn askorn askorn cnámh cnàimh craue cnáim
66. vet braster blonek behin saill sult sahll saill
67. ei wy oy vi ubh ugh ooh og
68. 'oôrn corn korn korn adharc adharc eairk adarc
69. staert cynffon lost lost eireaball earball , eàrr arbyl , famman err
70. plume adain , meêrvoud plu /pluf pluven pluenn cleite ite fedjag cleitte , ette
71. 'aer gwallt , blew blew , gois blev gruaig , folt falt , gruag gruag , folt folt *woltos
72. 'oôd pen penn penn ceann ceann , sgrog kione cenn pennon
73. ôre clust skovarn skouarn cluas cluas cleaysh clúas , áu
74. ôge llygad lagas lagad súil sùil sooill súil
75. neuze trwyn frig , tron fri srón sròn stroin srón *srogna
76. mond ceg ganow genoù béal beul beeal bél *bekkos
77. tand dant dans dant fiacail , déad fiacail feeackle fíacail , dét
78. toenge tafod tavas , taves teod teanga , cailín dearg teanga çheangy tengae
79. naegel ewin ewin ivin ionga ìne ingin inga
80. voet troed troos troad cos , troigh cas cass cos , traig treide
81. beên coes garr gar cos cas cass cos
82. knie glin , pen-lin glin glin glúin glùn , glùin glioon glún
83. 'and llaw dorn , leuv dorn lámh làmh laue lám
84. vlerke adain , asgell askel askell sciathán sgiath skian scíathán , ette
85. buuk bola torr kof bolg balg , brú bolg bolg *bolga
86. dermen perfedd kolodhyon kolodhyon inní mionach minnagh
87. nikke gwddf konna gouzoug muineál , scóig amhach , muineal mwannal muinél
88. rik cefn keyn kein droim cùl , druim dreeym druimm
89. bost bron bronn , brest bruched brollach , ucht broilleach , uchd brollagh , cleeau brollach , ucht
90. 'arte calon kolon kalon croí cridhe cree cride
91. lever afu , iau avi avu ae grùthan , adha aane óa
92. drienke yfed eva evañ ól òl oyl , iu ibid (ibetis )
93. ete bwyta dybri , debri debriñ ith ith ee ithid
94. biete cnoi , brathu brath (a )dantañ bestae nie, oor omschreve
95. zuge sugna dena , sugna sunañ súigh deoghail jiole súigid
96. spieë (uut je mond) poeri trewa tufañ caith seile ceau shelley
97. spieë (kotse) chwydu hweja , hwyja c'hwediñ aisig , sceith skeay sceïd
98. blaeze chwythu hwytha c'hwezhañ séid sèid sheid séitid
99. aeseme anadlu hwytha , anella analañ análaigh análaím ennalaghey , sheidey
100. lache chwerthin hwerthin c'hoarzin gáir , déan gaire dèan gàire gear gáir
101. zieë gweld gweles gwelet feic faic faik ad·cí
102. 'ôre clywed klewes kleved clois , cluin , airigh cluinn clin ro·cluinethar
103. wete medru , gwybod godhvos gouzout bestae nie, oor omschreve
104. dienke meddyl , tybio tybi soñjal smaoinigh , síl smaoinich smooinagh smúainid
105. ruke arogli blasa klevout bolaigh (smàil ) soar
106. vrêze ofni doutya doujañ oor omschreve ad·ágathar
107. slaope cysgi koska kousket codail caidil cadley tuilid
108. leve byw bewa beva mair , bí beo bi beò baghey , ve bio maraid
109. sterve marw merwel mervel faigh bás bàsaich geddyn baase at·baill , baïd
110. doôddoeë lladd ladha lazhañ maraigh marbh marroo marbaid
111. vechte brwydro omladh kannañ troid , bruíon cog , sabaid caggey
112. jaege hela helghi chaseal seilg sealg shelg ad·claid
113. slae taro gweskell frotañ buail buail builley benaid
114. snieë torri treghi troc'hañ gearr geàrr giarrey
115. splête hollti gwayvya , folsa faoutañ scoilt sgoltadh scoltey
116. steke gwanu berya , gwana goustilhañ saigh , rop saih
117. kraeuwe crafu kravas skrabañ , kravat scríob , tochais sgrìob screeb
118. delve cloddio , palu palas kleuzañ , toullañ tochail cladhaich cleiy , reuyrey]]claidid
119. zwemme nofio neuvya neui snámh snàmh snaue snaïd
120. vliege hedfan neyja nijal eitil itealaich etlagh
121. gae (steppe) cerdded kerdhes , walkya bale , kerzhet siúil coisich cosheeaght , shooyl
122. komme dod dos , dones dont , donet tar thig tar do·icc , do·tét
123. leie (ligge) gorwedd gorwedha gourvez luigh laigh lhiaght laigid
124. zitte eistedd esedha azezañ suigh suidh soie saidid
125. stae sefyll sevel sevel seas seas shass sissidir
126. draoie troi treylya treiñ cas , iompaigh tionndaidh çhyndaa , cassey
127. vaolle syrthio , cwympo kodha kouezhañ tit tuit tuitt do·tuit
128. geve rhoi ri reiñ tabhair thoir , tabhair cur , toyr do·beir
129. vast'ouwe dal synsi derc'hel coinnigh cum cum , shass con·gaib
130. niepe gwasgu strotha fáisc faast
131. vrieve rhuwbio rutya frotañ cuimil slìog rubbal con·meil
132. wasse golchi golhi gwalc'hiñ nigh nigh niee nigid
133. vege dabio , sychu segha torchañ cuimil sguab glenney
134. trekke llusgo , tynnu tenna sachañ tarraing slaod , tarraing taym
135. douwe gwthio herdhya bountañ brúigh stob , put broo , puhttey
136. goôie taflu tewlel , towla teurel caith tilg ceau , tilgey fo·ceird
137. binde cawio , clymu kelmi eren , liammañ ceangail ceangail kiangley
138. naoie gwnïo gwrias gwriat fuaigh fuaigheil whaal , fuaill
139. telle cyfrif , rhifo nivera kontañ ríomh coontey rímid
140. zeie lleisio leverel lavaret abair abair , can abbyr , gra as·beir
141. zienge canu kana kana can seinn , gabh òran kiaulley canaid
142. spele chwarae gwari c'hoari imir , súgradh cluich , cleasaich cloie cluichigidir
143. drieve arnofio neuvella snámh seòl shiauilley
144. vloeie llifo frosa deverañ , berañ sreabh , snigh sruth , sil , ruith roie , sheeley , taaley snigid
145. vrieze rhewi rewi sonnañ reoigh , sioc , téacht reòth riojey
146. zwelle chwyddo hwedhi c'hwezhañ at , borr sèid att , puissey
147. zunne haul howl heol grian grian grian grían
148. maen(e) lleuad , lloer loor loar gealach , éasca gealach easyst , giallagh éscae
149. starre seren steren steredenn réalta reul rolt rétglu , ser *ðira
150. waeter dŵr , dwfr dowr dour uisce , dobhar uisge , bùrn ushtey uisce , dobur dubros
151. regen glaw glaw glav báisteach , fearthainn uisge fliaghey bróen , flechud
152. riviere afon avon stêr , aven abhainn abhainn awin aub
153. meêr llyn lynn lenn loch loch logh loch lindon
154. zeê môr mor mor muir , farraige muir , fairge , cuan mooir , faarkey , keayn muir , fairrge *mori
155. zout halen holan holen salann salann sollan salann
156. steên carreg men maen cloch clach clagh cloch
157. zand tywod tewes , treth traezh gaineamh gainmheach geinnagh gainmech
158. stof llwch doust poultr , poultrenn deannach , dusta duslach , dust , stùr joan dend
159. aerde gweryd gweres douar cré , ithir , úir talamh , ùir ooir , thalloo úr , talam *talamon
160. wolk cwmwl kommol koumoul scamall , néal nèul , sgoth neuheelys , bodjal nél
161. mist caddug , niwl niwl mogidell , lugenn ceo cèo kay ceó
162. lucht awyr , wybr ebron oabl , neñv aer , spéir speur speyr
163. wind awel , gwynt awel , gwyns avel gaoth gaoth geay feth , gáeth *awila
164. sneêuw eira , ôd ergh erc'h sneachta sneachd(a) sniaghtey snechtae
165. ies iâ , rhew rew skorn oighear eigh , deigh rio aig , aigred
166. roôk mwg fumu moged deatach , toit toit jaagh detach
167. vier tân , ufel tan tan tine teine çhenney teine
168. assie lludw lusu ludu luaith luath , luaithre leoie (lúath ) *loutus
169. brande llosgi leski devi , leski dóigh loisg lostey loiscid , dóïd
170. wegt ffordd fordh , hyns hent bóthar , slí rathad , slighe raad rót , slige
171. berg mynydd menydh menez sliabh beinn , sliabh slieau slíab
172. roôd rhudd , coch rudh ruz dearg , rua dearg , ruadh jiarg derg , flann , ríad roudos
173. groen gwyrdd glas , gwyrdh glas , gwer glas , uaine uaine glass glas , úaine *glastos
174. geel melyn melyn melen buí buidhe buigh , bwee buide *baios
175. wit gwyn gwynn gwenn bán geal , bàn , fionn bane bán , finn (find )*windos
176. zwart du du du dubh dubh doo dub
177. nacht nos nos noz oíche oidhche oie adaig nox
178. dag dydd dydh deiz , devezh lá latha laa lá
179. jaer blwyddyn bledhenn bloaz , bloavez bliain bliadhna blein blíadain
180. werm cynnes tomm tomm te blàth çhiow té
181. koud oer yeyn yen fuar , dearóil fuar feayr úar *ogros
182. vol llawn leun leun lán làn , lìonta lane lán *lanos
183. nieuw newydd nowydd nevez núa , úr ùr noa , oor nuae *novios
184. oud hen hen , koth hen , kozh sean sean , aosda shann , shenn sen * senos
185. goed da , mad da , mas mat , da maith math mie maith dagos
186. slecht drwg drog fall dona , olc dona , droch , olc doogh , drogh , olk droch , olc ulkos
187. vrot pwdr poder brein lofa grod , lobhte breinn , loau
188. vuul budr , brwnt plos , strolyek lous , loudourek salach caca sallaghey salach
189. rechte syth kompes , ewn /own díreach dìreach jeeragh díriuch
190. rond crwn krenn krenn cruinn cruinn cruinn cruind
191. scherp miniog glew , lymm begek géar geur , biorach , searbh barb , gear gér , aicher *axros
192. bot pŵl , di-awch difreth , sogh maol maol neuvirragh máel
193. glad llyfn , esmwth smodh leven caoin , mín mìn , sèimh meein mín
194. nat gwlyb glyb gleb fliuch fliuch fliaghey , fliugh fliuch
195. drôge sych sech sec'h tirim tioram çhirrym tírim
196. juust cywir ewn (own )reizh cóir ceart cair , kiart uisse , cóir
197. kortbie yn ymyl ogas amezek dlúth dlùth , faisg faggys dlúth
198. varre pell pell pell fada fada foddey fota
199. reks de dyghow dehou deas deas jesh dess
200. lienks chwith kledh kleiz clé ceàrr , clì clee clé
201. an/bie wrth , ger dhe , orth e ag aig ec oc
202. in yn , mewn yn i ann ayns hi
203. mee â , gyda gans ser , gant le còmhla ri lesh , marish la
204. en, in a (ac )ha (hag )ha (hag )agus , is agus as ocus
205. a os , pe a , mara (s)ma má , dá ma , nan dy má , dia
206. meedat achos , oherwydd rag , reson prag peogwir , rak ma óir , mar oir (er in) oyr hóre , ar (are )
207. naeme enw hanow ano , anv ainm ainm ennym ainmm anuana
ꞏ Zeêuws 
ꞏ 'Ollands 
ꞏ Iengels