Jump to content

Wp/mag/कोडरमा मण्डल

From Wikimedia Incubator
< Wp | mag
Wp > mag > कोडरमा मण्डल
कोडरमा मण्डल
कोडरमा जिला
झारखण्डके मण्डल
Lua error in Module:Wp/mag/Location_map at line 403: देशान्तरला कौनो मान प्रयोग नै कैल गेल.
देस  भारत
राज्य झारखण्ड
प्रमण्डल उत्तर छोटानागपुर
स्थापना १९९4
मुख्यालय कोडरमा
सरकार
  लोकसभा निर्वाचनक्षेत्र कोडरमा (गिरिडीह आउ हजारीबाग मण्डल सङ्गे साझा)
  बिधानसभा निर्वाचनक्षेत्र 1
क्षेत्रफल
२५४० किमी (Formatting error: invalid input when rounding वर्गमील)

कोडरमा मण्डल (कोडरमा जिला) भारतके झारखण्ड राज्यके एगो मण्डल हे । एकर मुख्यालय कोडरमा हे ।

विवरण

[edit | edit source]

कोडरमा भारतके अभ्रक मण्डलके रूपमे जानल जा है । एकरा झारखण्डके प्रवेशद्वारके नामोसे जानल जा है । ई मण्डल अर्धविकसित, क्षीण जनसङ्ख्या वाला है जखनिकि सीमित प्राकृतिक संसाधन मौजूद है । ७१७ गाँव वाला ई मण्डलके निर्माण हजारीबाग मण्डलके विभाजित करके १० अप्रैल १९९४ के कैल गेलै । ई मण्डलमे खाली दु नगर कोडरमा आउ झुमरी तिलैया है । कोडरमा मण्डलके सीमायें बिहारके गया आउ नवादा एवं झारखण्डके गिरिडीह आउ हजारीबाग मण्डलके साथे लगहै । ई मण्डलमे पाँच प्रखण्ड कोडरमा, जयनगर, मरकच्चौ, सतगाँवा एवं चन्दवारा है । ई मण्डलके सबसे बड़ विशेषता ई है कि विश्वके पूरा अभ्रकके ९०% उत्पादन एहैँये होवहै ।

भूगोल

[edit | edit source]

कोडरमाके स्थिति 24°28′N 85°36′E / 24.47°N 85.6°E / 24.47; 85.6 पर है । एहाँके औसत ऊँचाई 375 मीटर (1230 फीट) है ।

दर्शनीय स्थल

[edit | edit source]

शक्तिपीठ

[edit | edit source]

शक्तिपीठ माँ चञ्चला देवीला कोडरमा प्रसिद्ध है । ई शक्तिपीठ दुर्गा मैयाके समर्पित है । प्रत्येक मङ्गर आउ शनिच्चरके एहाँ भक्तके भारी भीड़ देखल जा सकहै । शक्तिपीठके इलावा एकरा अभ्रकके खदानोला पूरा विश्वमे जानल जा है, जन्ने अभ्रकके एतना खदान है कि एकरा अभ्रकनगरीके नामोसे बोलावल जा है । शक्तिपीठ आउ खदानके इलावाो एहाँ देखेला बड़ी कुछ है । उरवन टूरिस्ट कॉम्पलैक्स, ध्वजागिरि पहाड़ी आउ सतगाँवा पैट्रो झरना एकर प्रमुख पर्यटक स्थल है ।

ति‍लैया बान्ध

[edit | edit source]

कोडरमामे पर्यटक ति‍लैया बान्ध देख सकहथिन । दामोदर नदी घाटी परियोजनाके अन्तर्गत सबसे पहिला एही बान्धके निर्माण होलै हल । जल ठहरावके चलते जीटी रोडोसे ई पानीके नजारा बरसातके दिनमे देखल जा सकहै । रारा-३३-ओ एकरासे होके गुजरहै । हरियर पानी डरके साथे आनन्द आउ रोमाञ्चो उत्पन्न करहै । एक दन्ने पहाड़, दोसर दन्ने पेड़ - पौधा आउ ओकर नीचे बान्धके पानी एक मनमोहक दृश्यके निर्माण करहै । ई बान्ध दामोदर घाटीमे बराकर नदी पर बनल है । आकारमे ई लगभग १२०० फीट लम्बा आउ ९९ फीट ऊँचा है । बान्धके आसपासके क्षेत्र बड़ी मनोरहारी है आउ पर्यटकके बड़ी पसन्द आवहै । एकर इलावा एहाँ पर एक विशाल जलाशयके किनारा पिकनिकके आनन्दो लेल जा सकहै । ई जलाशय बड़ी विशाल है आउ लगभग ३६ वर्ग कि॰मी॰ मे फैलल है । जलाशय भिरु खूबसूरत पहड़ियो है जे पर्यटकके बड़ी आकर्षित करहै । जाड़ाके मौसममे नवम्बरसे लेके मार्च तक ई परिन्द आउ पर्यटकसे गुञ्जायमान होवहै । ताजा मछरीके इलावा नौकाविहारोके मजा लेल जा सकहै । बान्ध स्थल 'राष्ट्रिय राज्यपथसे करीब आठ किलोमीटर भीतरे है, ओहाँ दामोदर घाटी निगमके अतिथि गृह है । ओहाँ जल आउ जङ्गलके विहङ्गम दृश्य आँखके बड़ी सोभावहै । वनभोज करेवाला लागि ई आदर्शस्थल है । हालके वर्षमे ई फिल्म दृश्याङ्कनोला चर्चित होवैत है, विशेषकर स्थानीय फिल्म निर्माताके नजरमे । बान्धस्थल तक आवेमे सैनिक विद्यालय, तिलैयाके द्वार आवहै, जे कुछ समयला देशभक्ति आउ सैन्य शिक्षाके याद दियावहै । प्रसिद्ध फिल्मकार प्रकाश झा, एही विद्यालयके विद्यार्थी रह चुकलन हे ।

उरवन टूरिस्ट कॉम्पलैक्स

[edit | edit source]

ति‍लैया बान्धसे कुछे दूरी पर उरवन टूरिस्ट कॉम्पलैक्स है । एहाँ पर पर्यटक बेहतरीन पिकनिक मना सकहथिन । पिकनिक मनावेके इलावा एहाँ पर बोटिङ्ग आउ वाटर स्पोर्टसके आनन्दो लेल जा सकहै । उरवनमे घूमेके बाद बागोधरके हरिहर धामके दर्शन कैल जा सकहै । एहाँ पर भगवान शिवके समर्पित ५२ फीट ऊँचा शिवलिङ्ग है । कहल जा है कि ई शिवलिङ्ग पूरा विश्वमे सबसे विशाल है आउ एकरा बनावेमे ३० वर्ष लगलै हल ।

सतगाँवा पैट्रो झरना

[edit | edit source]

प्रकृतिके गोदीमे बसल ककोलतमे सतगाँवा पैट्रो झरनाके सुन्दर दृश्य देखल जा सकहै । ई झरना घना जङ्गलमे स्थित है आउ बड़ी सुन्दर है । ई सब झरनाके आसपासके क्षेत्रो बड़ी मनोहारी है । पर्यटक चाहथिन त ई सब जङ्गलके सैर पर जा सकहथिन आउ वन्यजीव आउ पेड़-पौधाके आकर्षक छटा देख सकहथिन । किन्तु ई बात ध्यान देवे योग्य है कि एहाँ तक पहुँचल बड़ी मोश्किल है ।

जनसाङ्ख्यिकी

[edit | edit source]

२०११ मे कोडरमाके जनसंख्या ७,१६,२५९ हलै, जेकरामे पुरुष आउ महिला क्रमशः ३,६७,२२२ आउ ३,४९,०३७ हलै । २०२४ मे कोडरमा मण्डलके अनुमानित जनसङ्ख्या १०,६१,९०० है ।[1]

एकरो देखी

[edit | edit source]

सन्दर्भ

[edit | edit source]
  1. "Kodarma (Koderma) District Population Census 2011 - 2021 - 2024, Jharkhand literacy sex ratio and density". www.census2011.co.in. अभिगमन तिथि 2024-10-18.