Wt/zea/aevend

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands avent van Oudnederlands avont, af te leien van Oergermaons *ēbundaz. Probleem daebie is dat 't verwanten Duutsen Abend de kant op wiest van *ēbunþaz en 't Oudnoôrds aptann nae *aftiną. Oor soms 'erleid toet Oer-Indo-Europees *h₁ptōnt; dan zou 't naekommend dagdeêl moete beteikene, en verwant weze mee af en achter.

Omschrievienge

aevend m

1. overgank van dag nae nacht, tied at 't doenker(der) oort
2. deêl van d'n dag daerop mensen nog wakker bin mae meêsta nie meêr werke:
   1. op 't land: nae vieren, as d'n aevenschof g'ouwe oor/wier
   2. in de stad: tussen zes en twaolven
3. (figuurlijk): tied at iets op z'n ende loôpt:
   • In d'n aevend van z'n leven was t'n nog vreêd actief op 't durp.

Uutspraek

[ˈɛːvənt]

Verbugienge

aevenden meêrvoud, aevendje verkleinwoôrd, 's aevens genitief

Afleiiengen

• aevene
• vanaevend
• m'naevend

Saemenstelliengen

• aevendoek
• aevenschof
• aeventied

Uutdruksels

• van d'n aevend, vanaevend
• mee d'n aevend, t'aevend 's aevens
• ʼt Is nog gin aevend (zei(de) de kraoiewachter), je moe d'n dag nog nie prieze as t'n nie verbie is; ok, brêjer: je moe je nog nie rieke rekene
• t'aevend of te morge, vroeg of laet (gebeurt 't toch wè)

Varianten

• aovend Burgerzeêuws, Zeêuws-Vlaonderen
• aèvend Zuud-Bevelands
• aeven, aoven
• *naeven(d), *naoven(d) allêne ondobbelzinnig t'ôren in 's naevens, 's naovens

Ontlêniengen in aore taelen

Opmerkienge: uutgeleênd is de Burgerse vurm aoven(d).

• tafn Berbice-Nederlands
• avond, navont Neger'ollands

Vertaeliengen

Vertaeliengen

• Afrikaons: aand
• Araobisch: مَسَاء‎ (masāʾ) m
• Berbice-Nederlands: tafn
• Chinees (Mandarijn): 晚上 (wǎnshang), 黃昏/黄昏 (huánghūn)
• Duuts: Abend m
• Frans: soir m
• Hindi: शाम (śām) v
• 'Ollands: aevend, avend, aovend g/m
• Iengels: evening (vaollenden aevend), night (laeten aevend)
• Japans: 夕方 (ゆうがた, yūgata) (vroegen aevend), 夜 (よる, yoru) (laeten aevend), 晩 (ばん, ban)
• Latijn: vesper m (vaollenden aevend)
• Limburgs: aovend, aovendj m

• Nederlands: avond m
• Nedersaksisch/Platduuts: aovend, aomd g/m
• Oôst-Vlaems: aovend, aoved m
• Oudgrieks: ἑσπέρα (hespera) v
• Portugees: noite v
• Russisch: ве́чер (vétsjer) m
• Spaons: tarde v
• Stasvries en verwanten: aven, avend, avôn (Franekers), eeuwen (Midslands) g
• Swahili: jioni kl. 9, 10
• Westerlauwers Vries: jûn g
  • Hindeloôpers: iend
  • Terschelliengs: joon
  • Schiermonnikoôgs: jaune

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 13-4

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'avond'