Wt/zea/af

Ziet ok: af-

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands ave, af en Oudnederlands avo, af van Oergermaons *aba. Uutendelienge van Oer-Indo-Europees *h₂épo, daevan m'n ok Latijns ab en Oudgrieks ἀπό è.

Omschrievienge

af (ziet opmerkienge 'ieronder vò verspreiienge) biewoord, vòzessel

1. in de verbindienge van ... af (ziet ok vanaf): weg, vertrekkende
   1. in plekke
   2. in tied
2. ouwerwes, nog in 't Walchers, Land-van-Axels: van (... af)
   • Komt is af die banke, d'r is werk genoeg!
3. kwiet, verlôre
   • Ik bin 'n kettienk af
4. kapot, gebroke
   • Z'n beên is af, ie moe ruste
   • M'n kettienk is af (dit beteikent dus wat aors as Ik bin m'n kettienk af!)
5. (nie aolgemeên): klaer
6. uut, stil (van 'n mesine enz.)

Opmerkienge: 't woôrdje af eit in Zeêland de kommende verspreiienge:

• alleên of vreêd dominant: Walchers (buten Waschappel en Zoetelande), Zeêuws-Vlaonderen
• nessens of: oôstpunt Flakkees, Tools in Fluplands, Noord-Bevelands, Zurrikzeê, Goes, Zoetelande

Uutspraek

[ɑf]

Uutdruksels

• Ik bin 'n aerm af, ok: ik bin vreêd in riekdom achteruut gegae
• ʼt Is t'rbie af, 't schilt niks

Aore vurmen

• of
  • as ênige of vreêd dominante vurm: Goerees, westen en midden Flakkees, Schouwen-Duvelands (buten Zurrikzeê), Waschappel
  • nessens af: ziet bove

Ontlêniengen in aore taelen

• af Neger'ollands

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 14-5, IV

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'af'

Nederlands

Etymologie

Ziet bie Zeêuws.

Omschrievienge

af biewoord

1. af, of (in saemenstelliengen as van ... af)
2. klaer (vee dikkelder as in 't Zeêuws)
3. af, uut (van 'n mesine enz.)

Uutspraek

[ɑf]

Ontlêniengen in aore taelen

• af Ambonees-Maleis
• af pabrik Indonesisch
• af Menadonees

Bronnen

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'af'