Wp/vmf/Franggng (Geechngd)

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | vmf
Wp > vmf > Franggng (Geechngd)


Mä ko ned sooch wos für an fränggischen Dialägd dä Adiggl hod. (Adigl nach Dialägd).


Kaddn fo Franggng
Frangn Wabbn
Frängische Landschafdn

Franggng (dajdsch: Franken) is a Geechngd in dä middn fo Dajdschland. Die Aiwoonär nennä si Franggng und gwaddschn frängisch.

Franggng lichd zwischa verschiidne Middlgebirche und wird fo drei Saidn dafu aigraamd: Im Wesdn is dä Schbässad a nadürliche Grenz, im Noddn der Düringer Wald und dä Franggngwald. Im Osdn lichd es Fichdlgebirche und di Frenggische Alb. In Franggng selbär is no dä Schdaicherwald, di Franggnghöe und di Fränggische Schwaids. Dä grässde Fluss is dä Maa där wo zam mid sain Haubdzufluss, där Rännerds, es frängische Fluss-Süsdeem behäschd.

Di drei grässdn Schdädde in Franggng sinn Nämmbärch, Wödzburch und Färdd.

Bolidisch is Frangng ka Einhaid, es wärd obbär durch folngde bolidische Regiona rebräsendiird:

In Frangng gibds zich verschiednä Biersoddn, fill Wain und subbär Essn.

Gschichde[edit | edit source]

Di Brongsedsaid wärd in Franggng ärschd for ungfäär dausndsiimhundärd Jôôr ogfangd hôm. Dômôls sin di Laid a zum ärschdn môll sässhafd worn. Im achdn Jôrhunderd vor Grisdus hôd di Aisndsaid ogfangd und di Käldn, di wo dômôls in Franggng gwoond hôm, hôm si iberol in Franggng richdiche Burchng auf di Buggl naufbaud. Am Schdafflbärch und am Walbärla wôôrn zum Baischbill groose Burchng omma gschdandn.

Nach di Käldn sin im ärschdn Jôrhundärd vor Grisdus immär meer Germana ins haidiche Siddajdschland aigwandärd. In där Maa-Geechngd, aldso in Franggng, wôrns zum Daal Margomanna. Di sinn under iirm Könich Marbod, der um di Dsaidnwende gleebd hôd, dann Richdung Böömen abzoong. Um nainzg nôôch Grisdi hôm di Römer dann di südlichng Daale fo Franggng bsedsd. Bis Waisnburch, Gunzâhausn und zum Hesslbärch sins kumma, dann wôr ôbbär Schluss. Di Römer hôm dann a Grenzbefesdichung, än Limes, an ihrer Noddgränz baud.

Um zwaahundärdsechzg nôôch Grisdi hôm dann di Alamanna än Limes überrennd und di Gebiide südlich davu bsiedld. In di Maa-Geechngd hôm si in där Velgäwanderung zschwischndsaidli di Burgunder oogsiedld und än Noddn vom haidichng Frangng hôm wôrschainli di Dyringâ dsaidnwais bsedsd. Zwa Grääber as dä Dsaid um 500 n. Gr. wo in Häschaad bedsiiungswais Schdafflschdaa gfunna worn sin, dsaing dyringische Aifliss. Um 500 rum hômm di Frangng di Alamanna bsiechd und 531 a nu di Dyringâ. Damid wärd es haidiche Gebied fo Frangng meer oddär wenicher ganz in di Händ fo di Frangng gfalln sai. Blos di ösdlichng Gebiede hômms näd erobärd. Dô sin ab där Midde vom 6. Jôôrhundärd awaal a Haufm Slawm aigwandärd.

Im 6. oddä 7. Jôôrhunderd hômm di Merowingär um Wäzborch rum a Häzochduum aigrichd, wo am End vom 7. Jôôrhundärd där Häzooch Gozbärd sain Sids ghabd hôd. Där wôr färn Dood fom Hailichng Kilian verandworli.

Archelochische Undersuchunga hôm zaichd, dass zwischär 530 und 585 im haidichng Frangng (also am Maa ösdlich vom Schbessard und vom Odnwald und nöddlich fo där Aldmüül) daadsächli langsam di alamannischn Funde mid dybbisch frängische vermischd hôm. A bôôr düringische Elemende wôrn dômols a scho dabai. Ab edwa 585 bis 670 n. Chr. is sogôr a schdarge Frangisierung zu verzaichna[1].

Am Oofang hôd es haidiche Frang nu kan aichna Nôma ghabd. Äschd said äm 9. Jôôrhundäd hôd si di Bezaichnung Osdfrangng (Ladainisch: Francia Orientalis) aibircherd. Allädings hôd mä aa zum gandsn Osfrängischn Daalraich Osdfrangng gsôchd.

Im Middlaldä wôr Frangn aans fo die groosn Schdammeshäzoochdümer, allädings wôr däi gands Region zu dära Dsaid bolidisch drodsdäm schdarg zerschbliddärd. Wäj es daidsche Raich (aingdli äs Hailiche Reemische Raich) no im Jôôr achdsehundersegs underganga is, is Fraagng mid dä Hilfe vom Naboleon ins Keenichraich Bayern aigliiderd worn.

Diirweld[edit | edit source]

Di zwa grässdn Wilddiiraardn, däj wôus nu in Frnagng gibd, sin däj Wildsai und däj Roodhäsch. Rehe gibs ibärol in Frangng an Haufm und im Frangjura sin Mufflons daham. Am Aldmüülsee gibds middläwailn sogôr widdä an Seeaadlä. Wälf worn lange Dsaid in Frangng ausgschdorm, inzwischen gibds´äs obä widä. Wisende und Bäärn hôds fräjer aa geem, däj sin allädings scho längere Dsaid ausgschdorm.

Welderbe in Frangng[edit | edit source]

Glaa-Fenedich in där Bambärcher Aldschdodd

In Franggng gibds drai Weldkulduurerbeschdäddn fo dä UNESCO.

Allädings gibds in Franggng nu an Haufm scheena Eggng, die daalwais genauso schee sin wäj´s Welderbe. Gans bekannd is zum Baischbill Roadäburch.

Schboddväaine[edit | edit source]

Dä gräßde Fussballväain in Franggng is dä Glubb. Wichdig is aba a no däs Gleeblad Färrd.

Diirgärdn und Diirbargs[edit | edit source]

Gwelln[edit | edit source]

  1. Frank Siegmund:Alemannen und Franken. Ergänzungsbände zum Reallexikon der Germanischen Altertumskunde Band 23 (Herausgegeben von Heinrich Beck, Dieter Geuenich, Heiko Steuer). Walter de Gruyter Verlag, Berlin, 2000

Im Nedz[edit | edit source]

Wikimedia Commons has media related to: