Wp/rki/တတိယ ဓညဝတီခေတ်

ဘီစီ ၅၈ဝတွင် နန်းတက်ရေ စန္ဒသူရိယမင်းရေ တတိယဓညဝတီကို တည်ထောင်၍ မြို့တော်ကို တောင့်တင်းခိုင်မာအောင်ပြုလုပ်ပြီး သူရိယမင်းဆက်ကို တည်ထောင်လီရေ။ ဓညဝတီမြို့ရေ အေဒီ- ၃၂၇ ထိ မြို့တော်အဖြစ် ဆက်လက်တည်ဟိခရေ။ စန္ဒသူရိယမင်းမှ သူရိယကေတုမင်းထိ ၂၅ ဆက် နှစ်ပေါင်း ၉ဝ၆ နှစ်ကြာညောင်းခရေ။

အုပ်ချုပ်ရီး

ဓညဝတီခေတ်အုပ်ချုပ်ရီးမှာ ပုံစံတမျိုးတည်းသာကေ ဖြစ်ဟန်ဟိရေ။ မင်းအဆက်ဆက်လက်ဆင့်ကမ်း အုပ်ချုပ်လာခကေလည်း မူလပုံစံပျောက်ကွယ်လားရေအထိ ပြောင်းလဲဟန်မတူပေ။ အစဉ်အလာရိုးရာအတိုင်းအုပ် ချုပ်သည့်ပုံစံဟု ယူဆရရေ။ အမတ်တိ ခန့်ထားရီးကို တွိ့ဟိရသဖြင့် သျှင်ဘုရင်သဘောတစ်ခုတည်းဖြင့် သက်ဦး ဆံပိုင်ဆန်ဆန်အုပ်ချုပ်ခဟန်မတူပေ။ ဓညဝတီပထမခေတ်တွင် အမတ်တိနန်းလုမှု (၃)ကြိမ်ပေါ်ပေါက်ခရေမှာ အုပ်ချုပ်ရီးညံ့ဖျင်းလာခြင်း အမတ်တိအခွင့်အာဏာကြီးမားလာခြင်းရို့ကြောင့် ဖြစ်ဟန်တူပေရေ။ ဓညဝတီဒုတိယ နန့် တတိယခေတ်ရို့တွင် နန်းလုမှုတိကို လုံးဝမတွိ့ရပေ။ တိုင်းပြည်အုပ်ချုပ်ရီးမှာ အသားကျလာဟန်ဟိရေ။ ဓညဝတီခေတ်တစ်ခုလုံးဧ အုပ်ချုပ်ရီးရေ ငြိမ်းချမ်းရီးနန့် မကျူးကျော်ရီးဝါဒကို အခြေခံဟန်ဟိရေ။

အင်အားတောင့်တင်းသည့်မင်းတိ ပေါ်ထွန်းခကေလည်း နယ်ပယ်ထပ်မံချဲ့ထွင်ခြင်းမဟိခချေ။ ပြည်သူရို့ရေ စစ်မက်ကို နှစ်သက်ဟန်မတူပေ။ ဘီစီ ၁ဝဝ၄ တွင် နန်းထက်ရေ သုဝဏ္ဏကုမ္မာရေ စစ်မက်အလွန်ကြူးသဖြင့် ပြည်သူရို့က မနှစ်သက်ခကြပေ။

ဘီစီ ၁၅၉၉တွင် နန်းတက်ရေ မင်းနံလှရေ ဆင်စီးခြင်း၊ မြင်းစီးခြင်းအတတ်၌ လိမ္မာဧမူကြောင်းဆိုရေ။ ယင်းကာလကပင် ရခိုင်ရို့ရေ ဆင်နန့်မြင်းကို စစ်အတွက်အသုံးပြုဟန်ဟိရေ။ ဘီစီ ၁၁၁၄ တွင် နန်းတက်ချသာ နီလဂုဏ်ရေ ဆင်အတတ်ကို အလွန်တတ်လှရေ။ ယင်းမင်းလက်ထက်ဆင်လည်း ရှေးမင်းရို့ထက် အလွန်တိပြား ရေဟု ရခိုင်သမိုင်းက ဖော်ပြထားရေ။ ကမ္မရာဇာကို ဆက်ခံရေ သာခသီဟရာဇာလက်ထက်တွင် အခွန်အကောက်ကို လျှော့၍ကောက်ခံပြီး တိုင်းပြည် ကို 'စည်းရုံးခလီရေ။ အဆိုးဆုံးမင်းမှာ ဘီစီ ၄၂၈ တွင် နန်းတက်သည့် သူရိယရူပဖြစ်ရေ။ ရသဓမ္မမဟိ။အုပ်ချုပ် သဖြင့် တိုင်းပြည်မှာ အဘက်ဘက်က ဆုတ်ယုတ်ခရေ။ တိုင်းပြည်ကို အမတ်တိနန့် ညှိနှိုင်းအုပ်ချုပ်ခြင်း ရေ ́ ဓညဝတီတတိယခေတ်တွင် တိပြားဟန်ဟိရေ။ ရခိုင်ပြည်ရေ ဗုဒ္ဓသျှင်တော်ကြွလာပြီးနောက် ရခိုင်ပြည်ဧ အုပ်ချုပ်ရီးရေ ယခင်ကထက် 'ကောင်းလာခြင်းဖြစ်ရေ။

ကိုးကွယ်မှုစာပီအနုပညာ

ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်ရောက်ခြင်းမဟိသိမ်းခင်က ရခိုင်ရို့ရေ မိရိုးဖလာယုံကြည်မှုနန့် ရိုးရာနတ်ကိုးကွယ်မှုရို့ကို ပြုခဟန်တူရေ။ ဗုဒ္ဓဘာသာသို့ကူးပြောင်းကိုးကွယ်ခပြီးနောက်တွင်လည်း ဒေအယူအဆရို့ကမှာ ပျောက်ကွယ်လား ဟန်မတူပေ၊ ဒေခေတ်တွင် ပါဠိဘာသာကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် အသုံးပြုခဟန်ဟိရေ။

ဝေသာလီခေတ်ဧ အနုပညာလက်ရာရို့ကို ခန့်မှန်းနိုင်ရန် တတိယ ဓညဝတီမြို့တော်ဟောင်းဧ ရုပ်ကြွင်းတိရေ ဂနိတိုင်ဟိနီသိမ်းရေ။ ယကေလည်း ပြည့်ပြည့်စုံစုံကား မဟုတ်တော့ပြီ။ တူးဖော်မှုသုတေသနမလုပ်ကြသိမ်းသဖြင့် မြို့တော်ဟောင်းအနုပညာလက်ရာတိမှာ သုတေသနမလုပ်ကြသိမ်း သငြဖို့ မြို့တော်ဟောင်းအနုပညာလက်ရာတိမျာ မြေတွင်မြုပ်နီဆဲဖြစ်ရေ။ နန်းတော်ဧ ဧရိယာရေ ၆၄ ဧကမျှ ကျယ်သည့်အပြင် မြို့ကို မြို့ရိုးတံတိုင်းကျုံးရို့ဖြင့် ကာရံထားရေ။ မြို့ရိုးနန်းရိုးရို့ကို အုတ်ဖြင့်ပြုလုပ်ရေ။ ကျောက်ကိုအသုံးပြုမပြုမှာ မသိရသိမ်းချေ။ မြို့တော်ဟောင်းအနီးပတ်ဝန်ကျင်မှ ရှေးဟောင်းပစ္စည်းတိကို ရံဖန်ရံခါ ရတတ်ရေ။ မြို့တော်ဧအပြင် မြို့ရိုးနန်းရိုးရို့ကို ဂုစတင်တူးဖော်လျှက်ဟိနီရေ။ မြို့ဝင်ဝတံတိုင်းတိကို တူးဖော် ၍ ပြုလုပ်ထားပြီးဖြစ်ပေရေ။ ရခိုင်တိုင်းသမိုင်းတွင် ဓညဝတီခေတ် ယဉ်ကျေးမှုရေ ရခိုင်ယဉ်ကျေးမှုဧအခြေခံအုပ်မြစ်ဖြစ်ရေ။ ဓညဝတီ ခေတ်ဧသြဇာရေ ရခိုင်ယဉ်ကျေးမှုအပေါ် တိစွာလွှမ်းမိုးလာရေ။ ယင်းချင့်ကြောင့် ရခိုင်ပြည်ကို ခေါ်ရာ၌ “ဓညဝတီ ရခိုင်ပြည်” ဟူ၍ပင် ဂုဏ်ပုဒ်တပ်ခေါ်တွင်နီခြင်းဖြစ်ရေ။ ဓညဝတီဟူရေ ဓည-စပါး။ ဝတီ-ဟိရေ။ ပြည့်ဝရေ။ ဓညဝတီ-ဆန်ရေစပါးပေါတိရာဒေသဟု အဓိပ္ပာယ်ရရေ။

ဓညဝတီသို့ ဘုရားသျှင်ကြွရောက်ခြင်း

ဗုဒ္ဓဘုရားသျှင်ရေ မဇ္ဈိမဒေသ၌ လှည့်လည်တရားဟော၍ 'ရဟန်းသံဃာတိစွာကို ချွေချွတ်တော်မူလီရေ။ သာဝတ္ထိပြည်၌ ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၊ ပုဗ္ဗါရုံကျောင်းတော်ကို အလှူခံလီရေ။ ထိုနောက် ရာဇဂြိုဟ်မြို့၌ ဝေဠုဝန် ကျောင်းကို လက်ခံယူတော်မူရေ။ ထို့ပြင် အရပ်ရပ်ရေ မြို့ရွာတိရို့၌လည်း ကျောင်းကန်တိကို လက်ခံ၍ သာသနာတော်ကို တည်ထောင်တော်မူခလီရေ။ ထိုဘုရားသျှင် မဇ္ဈိမဒေသ၌ သာသနာပြုနီပုံကို ထိုဒေသက လာရောက်ကြရေ ခရီးရေတိက ရောက်ရာဒေသ၌ သတင်းဖြန့်ခကြလီရေ။ ယင်းချင့်ကြောင့် ဓညဝတီပြည်သို့ရောက် ကြရေ ရသေ့ရဟန်းတိ၊ ခရီးလားတိထံမှာ ဘုရားသျှင်ပွင့်ထွန်းနီကြောင်းကို ကြားသိရတော့ရေ။ ထိုအခါ စန္ဒသူရိယဘုရင်ရေ ဘုရားသျှင်ကို ဖူးမြင်လို့သဖြင့် မှူးမတ်တိကို ခေါ်ယူ၍ ဘုရားပင့်ဆောင်ရန် အမိန့်တော်မြတ်ကို ချမှတ်တော်မူလီရေ။ ထိုအခါ မတတ်နိုင်သူတိက ငြင်းပယ်ကြလီကေ တောတောင်ရို့သို့ နှင်ထုတ်ခြင်းကို ခံခရလီရေ။ နောက်ဆုံး၌ ဘုရင်ဧသမီးတော်က လျှောက်ထားသဖြင့် ခမည်းတော်မွေးဖွားခါကပင် ဘုရားသျှင်ကို ဖူးတွိ့ရလတ္တံ့ဟူရေ နမိတ်ကိုလည်း ဟောကြားခပြီးဖြစ်ရေ။ ဂုဘုရားသျှင်လည်း ဧကန်ပင်ဘုရား ဖြစ်တေနပြီးသည့်အတိုင်း မလွဲမသွေဖူးမြင်ရမည်သာဖြစ်ရေဟုလျှောက်ထားလီရေ။ ထိုနောက် ဘုရားသျှင်ဟိရာသို့ မျက်နှာပြု၍ ပန်းပေါက်ပေါက်၊ ဆီမီး-နံ့သာရို့ဖြင့် ပူဇော်လျှက် နှုတ်တော်ဖြင့်လျှောက်ထားပင့်ဘိတ်လီရေ။ ထိုပင့် ဖတ်ချက်ကို ကြားရကေ အနာထပိဏ်သူဌေးအား ဓညဝတိက ငါ့အားပင့်ဖိတ်ပြီးကြောင်း ပြောကြားခလီရေ။

ထိုနောက် ရဟန်းသံဃာရို့အား ခေါ်ယူလျှက် ဓညဝတီသို့ကြွရန် အမိန့်ဟိရေအခါ အားလုံးလိုက်နာခံယူခကြ လီရေ။ ယင်းချင့်ကြောင့်ဘုရားသျှင်ရေ ဓညဝတီသို့ကြွရန် စီစဉ်ရေအခါ သိကြားမင်းက ပြဿဒ်ယာဉ်ပျံငါးရာကို စီစဉ်ပီးလီရေ။ ထိုငါးရာရေ ပြဿဒ်ပျံဖြင့် ဘုရားသျှင်ရေ ရခိုင်ဓညဝတီသို့ ကြွလီကေ ကျောက်တော်မြို့အနီး သေလာဂီရိကျောက်တော်တောင်တွင် ရပ်တန့်ခလီရေ။ ထိုအခါ ကျောက်တော်တောင်ပေါ်မှနီ၍ ရခိုင်ပြည်တွင် တည်ထားလတ္တံ့ရေ ဓာတ်တော်စေတီတော်ရို့ကို ဗျာဒိတ်ပီးခလီရေ။ ဗျာဒိတ်ဝင်ဓာတ်တော်စေတီတော်တိ ၂၄၇ ဆူဖြစ်လီရေ။ မဟာမုနိသျှင်တော်ဘုရားနန့်ပါဆိုကေ ၂၄၈ ဆူဖြစ်ကြောင်း ဗုဒ္ဓဗျာဒိတ်ကျမ်း ရခိုင်ပြည်သာသ နာဝင်ကျမ်းရို့၌ မိန့်ဆိုထားလီရေ။

ဘုရားသျှင်ကြွရောက်ကေ ရောင်ခြည်တော်တိ ကွန့်မြူးသဖြင့် ဓညဝတီပြည်သူတိလည်း ဖူးမြင်ကြရရေ ဘုရားသျှင်ကြွရောက်လာခြင်းဖြစ်ရာရေဟု ရေင်းရေင်းဖျဖျ ဦးချကန်တော့ကြရေ။ ထိုနောက် ဘုရင်မင်းနန့်အတူ ကျောက်တော်တောင်သို့ကြွရောက်၍ ဖူးမြင်ခကြရေ။ ဘုရားသျှင်ကိုလည်း ပင့်ဘိတ်ခကြရေ။ စန္ဒသူရိယမင်းကြီးရေ ဘုရားသျှင်ကို ယာယီကျောင်းတော်ကြီးဆောက်၍ ကိုးကွယ်ထားဟိလီရေ။ နောက်ဆုံးဘုရားသျှင် ပြန်ကြွရမည်အခါတွင် စန္ဒသူရိယမင်းကြီးက ဗုဒ္ဓသျှင်တော်မြတ်ထံမှ ကိုယ်စားတော် မဟာမြတ်မုနိသျှင်တော်ကို သွန်လုပ်ပီးပါရန် လျှောက်ထား ခလီရေ။ ဘုရားသျှင်လက်ထက်တော်ကပင် ကိုယ်ငွေ့တော်ခုနစ်ခါထည့်၍ သွန်းလုပ်ခရေ ကိုယ်စားတော်မဟာမြတ် မုနိရေ ဗုဒ္ဓသျှင်တော်နန့်ခွဲမရအောင် တူညီလျှက်ဟိလီရေ။ ယကေလည်း ဘုရားစကားမပြောဘဲ တုဏှိဘောဆိတ်ဆိတ် သာ အပူဇော်ခံတော်မူရန် အမိန့်ဟိခလီရေ။ ဘုရားသျှင်လည်း ကိုယ်တော်တိုင်ပုံတော်ကို သွန်းလုပ်စဉ်က ရှုစားခရေကိုလည်း ရခိုင်သမိုင်းကမှတ်တမ်းတင်ခရေ။ ယကေလည်း ထိုဘုရားရေ ဉာဏ်တော် ၁၂ ပေ၊ ၇ လက်မ ဟိ၍ ဓညဝတီမြို့တော်အတွင်း၌ ဇေတဝန်ကျောင်းတော်ဆောက်လုပ်၍ နှစ်ပေါင်းတိစွာ’ ကိုးကွယ်ခကြရေ။ နောက်ဆုံးတွင် မဟာမြတ်မုနိရုပ်ထုတော်ကို ရခိုင်ပြည်ကို သိမ်းပိုက်ခကြရေ ဘိုးတော်ဘုရားဧ အိမ်ရှေ့မင်းသားနန့့် စစ်ရေတိ ပင့်ဆောင်လားခကြလီရေ။ ယင်းချင့်ကြောင့် ဂုမန္တလေးမြို့တွင် အေဒီ ၁၇၈၅ ခုနှစ်ကပင် ကြွရောက် သီတင်းသုံးလျှက် ́ အပူဇော်ခံယူဟိနီပါရေ။

ဗုဒ္ဓဘာသာဖြစ်လာခြင်း

ရခိုင်ပြည်တွင် ဘုရားသျှင်ကြွရောက်၍ မဟာမုနိကိုယ်စားတော်ကို သွန်းလုပ်ခြင်း၊ ရုပ်ထုတော်မဟာမုနိရေ ဘုရားသျှင်ဧကိုယ်စားတော်ဖြစ်ခြင်း ရဟန်းသံဃာတော်တိကို ထားတော်မူခခြင်း ဓညဝတီ၌ သီတင်းသုံးစဉ်က တရား ဟောကြား၍ ရဟန္တာမတိ ဥပါသယ်မတိဖြစ်ကြခြင်း စရေ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်၊ အယူဝါဒလက်ခံကျင့်သုံး ခကြခြင်းရို့ကား ရခိုင်ရို့တိစွာ ဂုဏ်ယူကြရလီရေ။ သျှင်တော်ဘုရားအဆုံးအမကို မင်းနန့်တကွပြည်သူအားလုံးက လက်ခံကျင့်သုံးကြသဖြင့်၊ ထိုအချိန်ကစ၍ ရခိုင်ပြည်တွင် ဗုဒ္ဓဘာသာထွန်းကားခရေဟု မှတ်ယူကြရလီရေ။

သာသနာ့ဒါယကာ

ရခိုင်ပြည်သျှင် စန္ဒသူရိယမင်းတိလည်း ရှေးခုနှစ်ဘဝ(ခုနစ်ဆက်)ကပင် ဘုရားသျှင်နန့်အတူဖြစ်ခဘူးသည့်အလျောက်၊ ဘုရားသျှင်ကို ရိုသေလေးစားဟိသူဖြစ်ရေ။ ဂုမင်းအဖြစ်နန့်ဆိုကေ ပို၍သာသနာ့ဒါယကာအဖြစ်ခံယူလိုသူ ဖြစ်ပေရေ။ သာသနာတော်ကို စောင့်ရှောက်ထိန်းသိမ်းခွင့်ကို ရပါမူကား မြတ်စွာဘုရားသာသနာတော်၌ တိစွာကျေး ဇူးကြီးမားမည်အမှန်ဖြစ်ပေရေ။ ထိုအကြောင်းတိကို တွေးမြင်တော်မူ၍ ဘုရားသျှင်ရေ ၎င်းဧတောင်းခံခရေ မဟာမုနိရုပ်သျှင်တော်ကို ကိုယ်တော်တိုင်အစီအမံဖြင့် သွန်းလုပ်ပီးတော်မူခရေ။ ထို့ပြင်ဘုရားသျှင်ဧ ဒါယကာတော် အဖြစ်ကိုလည်း ချီးမြှောက်ပီးသနားတော်မူခလီရေ။ စန္ဒာသူရိယမင်းနန့် သာသနာတော်ရေ မကွဲပြား၊ တသားတည်း ဂဟေဆက်လျှက်ဟိခလီ ၊ ယကေလည်း စန္ဒသူရိယမင်းရေ ဘုရားထက်တစ်နှစ်သာ အသက်ရှည်ခရေ။ သားတော်သူရိယ ဓိပတိမင်းလက်ထက် ဘုရားသျှင်ရေ ဘိုးတော်အဉ္ဇနဖြိုကြွင်းသကြဇ် ၁၄၈ တွင် ပရိနိဗ္ဗာန်ကွယ်လွန်ခလီရေ။ ဘုရားသျှင်နောက် နှစ်နှစ်မြောက်တွင် စန္ဒသူရိယမင်းလည်း နတ်ရွာစံခလီရေ။ ယပြီးကေ ဆက်ခံလာရေ သားတော် သူရိယဓိပတိ မင်းရေ ဘုရားအလိုတော်အတိုင်း မင်းကအာဏာတိထုတ်ပြန်ချက်ဖြင့် ထုံးဥပဒေပညတ်ခြင်းတိကို ပြုလုပ်ခလီရေ။ ထိုအမိန့်တွင် ရဟန်းသံဃာရို့မှာ ဧကစာရ (အရညဝါသီဂိုဏ်း)ဂိုဏ်း ဗဟိုစာရ(ဆဗ္ဗဂ္ဂီဂိုဏ်း)ဂိုဏ်းဟူ၍ နှစ်သင်း သတ်မှတ်ချက်ပြုခရေ။ ဧကစာရဂိုဏ်းမှာ အရညဝါသိတိစီဝလိုက် ဆောက်တည်ရရေ။ ဗဟုစာရဂိုဏ်းမှာ ဂါမဝါသိ ဂိုဏ်း ပွဲကျောင်းရဟန်းတိကဲ့သို့ တိရေအမှုရို့ကို ဆည်းကပ်ကျင့်သုံးနိုင်လီရေ။ မဟာမုနိရုပ်ထုတော် ဓာတ်မွေတော်တိတွင် တံတိုင်းပြင်ဖက်ကေ မျက်နှာ၌ ကျောင်းရံဆောက်၍နီထိုင်နိုင်ခွင့်ရဟိကြလီရေ။ ဘုရားမှာ လှူသမျှ ဝတ္ထုရို့ကို အသုံးပြုနိုင်လီရေ။ ဓညဝတီခေတ် မဟာမုနိဘုရားရှေးတော်အရပ်တွင် ဝိနည်းဓိုရ်ကျောင်းဟိခရေ။ ထိုကျောင်း၌ သီတင်းသုံးနီခရေ နန္ဒသီရိမထေရ်ရေ, ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော်ပင်ဖြစ်ရေ။

သို့ရာတွင် ဗဟိုစာရဂိုဏ်းအနီဖြင့် ပဥတင်၊ သံ၊ သာမဏေပြုု ခြင်း၊ စရေသျှင်ရဟန်းသွတ်သွင်းခြင်းကို မပြုကြရချေ။ စေတီပုထိုးရုပ်ပွားဆင်းတုတိကို ပဋိရူပအရပ်တွင်သာတည်ထားရရေ။လူနီအိမ်အနီးအပါးရို့၌ မတည်မလုပ် ကြရချေ။ ဓာတ်တော်မွေတော်တိတွင် ထီး၊ တံခွန်၊ ပန်း၊ မှန်၊ ဆွမ်း၊ သင်းဘုတ်ရို့ကို တင်လှူရလီရေ။ သူရိယဓိပတိ မင်းရေ ပိဋကတ်တော်တိကို သန့်သျှင်း၍ထားခရေဆိုဧ။ ထိုမင်းထားခရေ ပိဋကတ်တော်ကို ပဏာမသုတ် ရင်းကျမ်း(ဟိရင်းမဏာမသုတ်)ဟုခေါ်ရေ။ ထိုကျမ်းရင်းနန့် ညှိနှိုင်း၍ သာသနာရီးရို့ကို ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ခကြလီရေ။

အယူဝါဒ

ရခိုင်လူမျိုးရို့ရေ ဓညဝတီခေတ်ကပင်စ၍ ဗုဒ္ဓဘာသာကို ကိုးကွယ်မှုပြုလာခကြရေ။ ဗုဒ္ဓသျှင်တော်ရေ ဘီစီ ၅၅၄တွင် တတိယဓညဝတီမြို့တည် စန္ဒသူရိယမင်းလက်ထက်က ရခိုင်ပြည်သို့ ကြွရောက်ခကြောင်းကို ရခိုင်ရာဇ ဝင်ရို့က ဖော်ပြထားကြလီရေ။ ဘုရားကြွရောက်ကြောင်း အထောက်အထားအဖြစ် တောင်ပေါက်ကြီးကျောက်စာ တွင် မှတ်တမ်းရီးထိုးထားဟိခလီရေ။ ရီးထိုးခရေ စာပေမှာ ဗြဟ္မီအက္ခရာပါဠိဘာသာဖြင့်ဖြစ်ရာ စာကြောင်းရေ ကြောင်းဖြစ်လီရေ” ထို့ပြင် ဝေသာလီဆတ် အေဒီ ၅ဝဝ ခန့်တွင် ထွင်းထုရေ ကျောက်ဆစ်လက်ရာတစ်ခုတွင် လည်း ဗုဒ္ဓသျှင်တော်က စန္ဒသူရိယမင်းအား တရားဟောဟန်ထွင်းထုထားပုံ- ကိုတွိ့ကြရရေ။

စန္ဒသူရိယမမင်းမှ ၆ဆက်မြောက် သူရိယစက္ကမင်း(ဘီစီ ၃၁၅-၂၇၁)လက်ထက်

အိန္ဒိယပြည် မတိုင်းမှ ရဟိရေ ဓာတ်တော် ၂၁၈ဆူကို အရေကမင်းက ရခိုင်ပြည်သို့ ကိုးကွယ်ခွင့်ပြုခလီရေ။ ယင်းချင့်ကြောင့် ရခိုင်ပြည်မှ အသျှင်မဟာတိဿ၊ အသျှင်ဗာကုလထေရ်ရို့က ကြွ၍ ထိုဓာတ်တော်တိကို ပင့်ဆောင်ယူခလီရေ။ ထိုဓာတ်တော်တိ ဆိုကေ ဗျာဒိတ်ဝင်နီရာရို့၌ စေတီတည်ထားခြင်း ပြုခကြလီရေ။ ဗုဒ္ဓဝင်သမိုင်း၊ ဗျာဒိတ်ဝင်သမိုင်း၊ ဓာတ်တော် သမိုင်း၊ ရခိုင်ပြည်ဘုရားသမိုင်းဟူ၍ မှတ်တမ်းတိ ဟိလာခကြရေ။ အရေကမင်းနန့် သူရိယစက္ကမင်းရို့ရေ မင်းပြိုင်ဖြစ်ကြရေ။ ဓညဝတီဘုရင် သူရိယစိတြ(ခရစ်အေဒီ ၈ဝ-၁၁၆)နန့် ကနိသျှက (သကမင်း)ရို့ရေ ထီးနန်း ပြိုင်ကြလီရေ။ ထိုသူရိယစတ္တမင်းလက်ထက် မာဂဓတိုင်း၌ ဓမ္မာရေကမင်းလက်ထက် တတိယသင်္ဂါယနာတင်၍ အပြီးတွင် မဟာရေဝတ အမှူးပြုရေ ရဟန္တာအသျှင်ငါးပါးရို့ ရခိုင်ပြည်သို့ သာသနာပြုကြွရောက်တော်မူလာလီရေ။ သူရိယမင်း ၂၂ ဆက်ဖြစ်ရေ သူရိယသီရိမင်းလက်ထက်တွင် သီဟိုဠ်သို့ သာသနာပြုကြွခရရေ။ ဇိနမာရ်အောင် ဆရာတော်နန့် အဖော်ကက်သက် ၁၂ ပါး ပါဝင်ကြွခရရေ။ ယင်းချင့်ကြောင့် သီဟိုဠ်နန့် ရခိုင်ရေ ဓညဝတီခေတ်ကပင် သာသနာရီးစဉ်လာဆက်သွယ်ရင်းနှီးမှုဟိလာခကြောင်း မှတ်ယူခကြလီရေ။ အေဒီသုံးရာစုတွင် ရီးထိုးခရေ နာဂါဂျူနီကွင်ဒါကျောက်စာ၌ ဗင်္ဂါနယ်မှ သံဃာတော်တိသီဟိုဠ်သို့ သာသနာပြုကြရောက်တော်မူခကြရေဆိုဧ။

သူရိယကေတုမင်းလက်ထက်

ဓညဝတီမင်းဆက် ၂၅ ဆက်အဆုံး၊ သူရိယကေတုမင်း (အေဒီ ၂၇၃-၃၂၇)လက်ထက်တွင် သရေခေတ္တရာမြို့ပျက် ၍ ပျူ၊ သက်၊ ကမ်းယံရို့ ဓညဝတီမြို့ သို့ ဝင်ရောက်လာခရေ။ ပျူမှာလေးကျော့တပ်တွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခရပြီး ရေင်းတီးကျွန်းကို စားကျေးရဟိခလီရေ။ ကမ်းရုံမှာ ရမ်းဗြဲ၊ မာန်အောင်၊ စကု၊ ပတင်း၊ မရစည်း၊ ကုက္ကို၊ ကျွန်းသာယာ၊ စက်ခေါ်၊ ကွမ်းချောင်းကျွန်းတိတွင် ချထားခံခရလီရေ။ သက်ရို့ကိုမူ မရိပ်ချောင်းညာဝေလာတောင် တွင် ကြိန်တန်းတောင်တိတွင် ချထားခံခရလီရေ။ ပျူတိရေ မင်းတုံးမြို့ သို့ ဝင်ရောက်ကြောင်းသိရ၍ ညီတော် သူရိယဒုတ္ထကို ချီလားစီ၍ ပြန်လည်နီရာချထားပီးခလီရေ။ သူရိယကေတုမင်းလက်ထက်တွင် ဓညဝတီမြို့ နိဂုံချုပ်လားခရလီရေ။

ကိုးကား

[[Category:ခေတ်]