Wt/zea/oôns

Zeêuws

Etymologie

Van Middelnederlands ons, over Oudnederlands uns en Oergermaons *uns uut Oer-Indo-Europees *n̥smé. Vanouds in a die taelen alleêne vòwerpsvurm; dat 't ok de vurm vò 't onderwerp is, kom buten 't Zeêuws onder meêr in 't Afrikaans en in 't Latijn vò (nōs).

• 't Bezittelijk vònaemwoord kom via 't Oergermaonse *unseraz van de genitiefvurm *n̥sro.

Betêkenisse

1. Persoonlijk vònaemwoord eêste persoon ienkelvoud, ik en nog eên of meêr aoren
   • ʼt Aolve durp praot tegenwoordig 'Ollands, mae oôns bluve trouw an 't Zeêuws.
2. Bezittelijk vònaemwoord eêste persoon ienkelvoud, van mien en van nog eên of meêr aoren
   • Oôns paerd staet in de weie.

Uutspraek

[̃ɔ̃ːⁿs]

Verbugienge / aore vurmen

persoonlijk vònaemwoord

• me zonder naedruk; mʼn ʼtzelfde, as t'r 'n klienker nae komt

bezittelijk vònaemwoord

• oônze

Dialectvarianten

• ongs, oengs
• uus Goerees, Zuud-Bevelands (verouwerd); alleêne as bezittelijk vònaemwoord
• wiele Goerees, Flakkees
• wieliej Flakkees
• wilder, wudder, wulder vraol in 't zujen mae wilder ok op Schouwen-Duveland, soms ouwerwes, meêstentieds nessens oôns/ongs

Aore spelliengen

• ons, ôns, zò staet 't in 't Woordenboek der Zeeuwse Dialecten
• ôôns, dat zou de meêste logische Woordenboekspellienge weze

Uutdruksels

• Oôns kenn' oôns, me bin gin vreêmden van mekaore

Ontleêniengen in aore taelen

• ensi Berbice-Nederlands
• on, ons Neger'ollands
• ons Skepi

Vertaeliengen

persoonlijk vònaemwoord (nominatief)

• Afrikaons: ons
• Araobisch: نَحْنُ‎ (naḥnu)
• Berbice-Nederlands: ensi
• Braebants: waai, wij
• Chinees (Mandarijn): 我們, 我们 (wǒmen) (aolgemeên of exclusief); 咱們, 咱们 (zánmen) (altoos inclusief)
• Duuts: wir
• Frans: nous
• Westerlauwers Vries: wy
• Hindi: हम (ham)
• 'Ollands: wij, waai, wè, wie; we, me (zonder naedruk)
• Iengels: we
• Japans: 私達 (わたしたち, watashitachi), 我ら (われら, warera), 我々 (われわれ, wareware); 僕ら (ぼくら, bokura) (onbeleefd/mee bekènden onder mekaore)
• Latijn: nōs
• Limburgs: vieëj (westelijk), veer (oôstelijk), weej (noordelijk), veë, veej, veur, weer, vier, wier, wae; v'r (zonder naedruk)
• Nederlands: wij (mee naedruk), we (zonder naedruk)

• Nedersaksisch/Platduuts:
  • wie (Twents, Achter'oeks, Veluws)
  • wij (Urkers, Drents, Gelderse Vallei, noe en dan Oôst-Veluws)
  • weej, wi'j (Zuud-Drents en omgevienge)
  • waai (Greuniengs)
  • wiele (Veluws)
  • wulie, wiej, wielie, wule, wulle, wullie (West-Veluws; eêste vurm nessens wie 't aolgemeênst)
  • wulle, wullen, wulu (Oôst-Veluws)
  • wi (in Duutsland)
• Oudgrieks: ἡμεῖς (hèmeis), νώ (noo) (tweêvoud)
• Portugees: nos
• Russisch: мы (my)
• Spaons: nosotros
• Swahili: sisi
• Stasvries en verwanten: wy (Stas, Bildts), wij (Midslands)
• West-Vlaems: wynder
• Zweeds: vi

bezittelijk vònaemwoord

• Afrikaons: ons
• Araobisch: ـنَا‎ (-nā)
• Chinees (Mandarijn): 我們的, 我们的 (wǒmen de)
• Duuts: unser
• Frans: notre
• Westerlauwers Vries: ús
• Hindi: हमारा (hamārā)
• Iengels: our
• Japans: 私たちの (わたしたちの, watashitachi no) etc. (ziet bie 'persoonlijk vònaemwoord')

• Latijn: noster
• Limburgs: oos, ós, oes, us
• Nederlands: ons
• Nedersaksisch/Platduuts: ons, oans
• Oudgrieks: ἡμέτερος (hèmeteros)
• Portugees: nosso
• Russisch: наш (nasj)
• Spaons: nuestro
• Swahili: -etu
• West-Vlaems: nuus

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 648-8, 1012, 1140

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'ons'