Wp/kip/कास्की जिल्ला

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kip
Wp > kip > कास्की जिल्ला

कास्की जिल्ला नेपालला पश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्रए गण्डकी अञ्चलला अवस्थित पर्यटकीय जिल्ला सा। आआे जिल्ला अन्नपूर्ण हिम श्रृङ्खला तथा माछापुच्छ्रे हिमालए घोन्ल रहिडे ले। कास्की जिल्लाए सदरमुकाम पोखरा सा। राजधानी काठमाडौं ङाई करिब २०० किलोमिटर पश्चिमडे रहिउ आआे जिल्ला प्राकृतिक रूपल अत्यन्त मनोरम पो सा।[1]

परिचय[edit | edit source]

आआे जिल्लाला पार भू–भागलाई सप्तगण्डकी प्रवाह प्रणाली अन्तर्गत सेती गण्डकी,मोदी, मादी सन नोए सहायक नदी सन खोलाए प्रवाहित जैडे नैआे। आआे जिल्ला मध्य–पहाडी पर्यावरणीय प्रदेशल परिडे पनि जिल्ला भित्रला मस्त भू–भाग उच्च हिमाली क्षेत्रल दैसिसि। आआे जिल्लाए आकार वृत्ताकार ले भने फैलाबट करिब ७० किलोमिटरए हवाइ दूरील पूर्व–पश्चिम एवं उत्तर–दक्षिण फैलिडे ले। समुद्र सतहङाई मादी नदीए किनारल करिब ४५० मिटर, सेती नदीए कोत्रे स्थित गल्छी करिब ५५० मिटर सन मोदी नदीए विरेठाँटी नजीक लगभग ९५० मिटर झेनोल आआे जिल्लाए धेमो भाग अवस्थित ले। उत्तरला झेनो अन्नपूर्ण श्रृङ्खला संधै पोमए कुबो टाए होकाई ११ वटा विभिन्न हिमशिखरर ७,००० मिटरभन्दा मस्त झेनोल लेर आआेमध्ये अन्नपूर्ण प्रथम (८,०९१) मिटर आआे जिल्लाए उत्तर–पश्चिम सिमानाल परि भने अति मनमोहक कुमारी चुचुरा भर्जिन पिक माछापुच्छ्रे हिमाल(६,९९३ मिटर) जिल्लाए उत्तरी मध्य–भागल परि।[1]

आआे जिल्लाए देशला कुल भू–भागए २०१७ वर्ग कि.मि. क्षेत्रफल ओगटिडे नैआे। स्याङ्गजा, तनहुँ, लमजुङ्ग, मनाङ्ग, म्याग्दी सन पर्वत जैडे ६ वटा जिल्लास सिमाना जोडिसिउ आआे जिल्लाला भौगोलिक अवस्थिति २८० ०६ उत्तरी अक्षांशङाई २८० ३६ उत्तरी अक्षांशसम्म सन ८३० ४० पूर्व देशान्तरङाई ८४० १२ पूर्वी देशान्तरसम्म फैलिडे ले[2]। कास्की क्षेत्रफल सन जनसंख्याए हिसाबल ७५ जिल्लारमध्ये क्रमशः सत्ताइसऔ सन तेइसऔ पोल परि|[1] उत्तरडेङा मनमोहक हिमाच्छादित श्रृङ्खला, सेती नदीए गहिरो गल्छी, उपत्यका सन ताल–तलैया आआे जिल्लाला आभूषण सा। माछापु्च्छ्रे सन फेवातालए प्रतिविम्ब जिल्ला पर्यटन व्यवसायए रथी सा।

आआे जिल्लाल तोबो उप–महानगरपालिका, तोबो नगरपालिका सन ४३ गाविस लेर। पोखरा पश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्र सन आआे जिल्लाए सदरमुकाम सा एवम् आआे उपमहानगर पालिकाए केन्द्र पनि सा। पर्यटन, वाणिज्य, शिक्षा सन स्वास्थ्यसम्बन्धी सेवा सन सुविधाल सम्पन्न पोखरा शहर नेपाल अधिराज्यला ज तोबो सुन्दर सन सफा नगरए रूपल पहिचान नैआे। प्रतिनिधि सभाए लागि आआे जिल्लाल सोँ निर्वाचन क्षेत्र लेर।)[3][1]

जनसंख्या[edit | edit source]

राष्ट्रिय जनगणना २०६८ अनुसार कास्की जिल्लाला कूल जनसंख्या ४,९२,०९८ जना मध्ये खेपा २,३६,३८५ जना सन मेमा २,५५,७१३ रहिडे लेर ।

जिल्लाए नामाकरण[edit | edit source]

कास्की जिल्लाए नामाकरणए सम्वन्धल कश्यप ऋषिए तपोभूमी रहिउ आआे पोलाई "काश्यपकुट्ट" शब्द लाङसिउ सन नल "कास्यप सिहंता" मीनला अमुल्य आर्युवैदिक ग्रन्थ रचना जैसिसिउल नो शब्द खिडे अपभ्रंस टाडे कास्यप ङाई कास्की बनिउ किंवदन्ति तोबोडे ले भने छुट्टो डे प्राकृत खनिज स्रोतए भण्डारलाई "काष" सन नोङाई "काषकी" टाडे कास्की रहिने बाआे किंवदन्ति ले। छुट्टोडे सोह्रौं शताब्दिल राजा कुलमण्डन शाहङाई शासित आआे राज्य वि. सं. १८४२ जेष्ठल राजा सिद्ध नारायण शाहए राज्यकालल नेपाल एकीकरणल गाभिसिउ दैसिसि। जिल्लाला मध्यभागल रहिउ कास्कीडाँडा सन कास्कीकोटङाई ज कास्की जिल्लाए मीन रहिने बाआे पाङ नेपाल एकीकरणला सन्दर्भल खुब प्रचलित शब्द "त्रिशक्ति" मध्येला तोबो राज्य कास्की टाआेङाई आआे भाग ऐतिहासिक टाआे पुष्ट्याईं दैसिसि। भाषाविदराई आधारल गुरुङ्ग तमु पाङल "कास" गार्सिउ कछाड सन "शिव" गार्सिउ क्वाइसिने अर्थात "कास शिव" कछाड क्वाइसिने चुसिने पो शव्दङाई खिडे कास्कीए नामाकरण टाने बाआे पाङ गुरुङ्ग भाषाविदराई पाङ रहिउ दैसिसि। तर ठोस आधार सन तर्कराई आधारल प्रमाणिकरण भने टाआे ढुडे मानैआे।

भौगोलिक अवस्था[edit | edit source]

  • अक्षांश: २८ डिग्री ०६ मिनेट उत्तर ङाई २८ डिग्री ३६ मिनेट उत्तरी अक्षांश
  • देशान्तरल ८३ डिग्री ४० मिनेट ङाई ८४ डिग्री १२ मिनेट पूर्वी देशान्तरल
  • झेनो भाग: समुद्र सतहङाई ८०९१ मिटर
  • धेमो भाग: समुद्र सतहङाई ४५० मिटर
  • औषत खेआे : ६३ कि.मि.
  • औषत घ्यान्टे: ५० कि.मि.
  • जिल्ला सदरमुकामए झेनो : ७५० मिटर

कास्की जिल्लाला अवस्थिति पहाडी प्रदेशल टाआे कारण आआेए भू–वनावट पनि ज्यादै जटिल ले। आआे जिल्लाल न्हेबोलो भिन्न पर्यावरणीय प्रदेश (पहाडी सन उच्च हिमाली)ल परिने टाकाई पनि आल विषम भू–बनावट दैसिसि। विषम भू–बनावटए निर्माण टाने कारणल जिल्लाल परिने भौगोलिक संरचनाए विशेष भूमिका रहिडे ले। भौगोलिक संरचनाए आधारल जिल्लालाई पाँच प्रमुख क्षेत्रल विभाजन जैआे ढुसि।

उच्च हिमाली पत्रे तथा परिवर्तित चट्टान क्षेत्र[edit | edit source]

समुद्र सतहङाई ४,००० मिटरभन्दा रोटा भू–बनोट आआे क्षेत्र अन्तर्गत परि होकाई आआे क्षेत्रलाई बाह्रैमास पोमए कुबो दैसिसि।[4]

घनपोखरा समूह[edit | edit source]

आआे क्षेत्र अत्यन्त कमजोर भू–बनोट अन्तर्गत परि। आआे क्षेत्रल : गार्सिने सम्बेदनशील भौगोलिक जोर्निका पेटीए जिल्लाला लगभग १,५०० ङाई २,००० मिटरए झेनो क्षेत्रल पूर्व–पश्चिम पल्डे नैआे। आआे क्षेत्र पहिरो बाने होकाई भूकम्पए केन्द्र विन्दुए लागि अत्यन्त प्रमुख मानिसि। होकाई ज घेआे निर्माण कार्यए लागि आआे क्षेत्रल घेआे सावधानी लाङने परिने रङसि।[4]

नाउँडाँडा समूह[edit | edit source]

आआे क्षेत्र घनपोखरा समूहए दक्षिणडे अवस्थित ले। आल खास जैडे कमजोर चट्टानए वाहुल्यता ले। आआे क्षेत्रल अति वर्षा टाने टाकाई पहिरो बाने मस्त सम्भावना रहि।

सेती समूह[edit | edit source]

आआे क्षेत्र खास जैडे पोखरा उपत्यकाल अवस्थित ले। प्राचीन समयल माछापुच्छ्रेङाई उत्तरडे घेआे बाँध पाडे अकस्मात पोखरा उपत्यकाल रोडा सन गिटी थुप्रिसिडे निर्माण टाआे समतल नदीए टार क्षेत्र सन गण्डकीला गरा आआे समूहल परिर। आल पनि निर्माण समयावधिए आधारल कुनै निकै पुराना लेर होकाई नोल भुङ्कान (भ्वाङ) परिने क्रिया रङसि भने कुनै नयाँ सन कठोर सिमेन्टेड (गेडुला लुङए जमोट) अवस्थाल लेर। भू–गर्भशास्त्रीराई आआेलाई पनि विभिन्न उप–समूहल नैडे पोखरा उपत्यकाला बस्ती योजनालाई सुझाव याडे नैर।[4]

अन्य समूह[edit | edit source]

आल जिल्लाला दक्षिणी भागल वर साझी मटिखान सन पश्चिमडे उल्लेरी निर्माण समूह परिर। आआे क्षेत्रल सामान्य फिलाईट समूहला चट्टान लेर। अन्य पहाडी क्षेत्रए तुलनाल केही स्थित भू–बनोट ले। जिल्लाला भू–संरचना जटिल टाआे कारण आआेए भू–सतह पनि हाडरा ज जटिल ले। भू–सतहए आकृतिक आधारल जिल्लाला भू–क्षेत्रलाई सोमोलो प्रमुख किसिमल भाग लाइआे ढुसि।[4]

उच्च हिमाली क्षेत्र[edit | edit source]

समुद्र सतहङाई लगभग ३,५०० मिटरङाई रोटा भू–भागलाई आआे समूहल नैआे ढुसि । अधिक झेनोए कारण आआेभन्दा रोट खेआे समय पोमए कुब्डे नैआे टाए। जिल्लाला पार भू–भाग अन्नपूर्ण श्रृङ्खलाला दक्षिण मोहडाल परिउ टाकाई स्थायी हिमरेखा ४,५०० मिटरए झेनोभन्दा रोट रहिडे ले। स्थायी हिमरेखा रोट अनवरत पोमए प्रक्रिया रहिडे पनि आआे क्षेत्रए मेला सीमान्त भू–भागल अस्थायी पोमए प्रक्रिया केन्द्रित रहिर। आआे क्षेत्रल याज केइ अधिक झेनोल दैसिने भोजपत्र, धूपी सन काँडे झाडी दैसिर भने मस्त लेखा समथर भागल घाँसे चरन क्षेत्र ले। आआे क्षेत्रल गृष्मकाल (असार–असोज)ल भेडीगोठ नैने चलन ले।[4]

मध्यवर्ती पहाड तथा डाँडार[edit | edit source]

जिल्लाला ३,५०० मिटरङाई मेल भिरालो पाखा तथा धेमो डाँडार आआे क्षेत्र परिर। खास जैडे धेमो पहाडी पाखा, तथा नदी–निर्मित टार उपत्यकाल हुडे समाहित टाने टाकाई आआे भिराला पाखार जटिल सम सम्वेदनशील लेर । आआे पहाडी पाखाल धेमो सन समथर भागल मानव बस्ती सन खेतीपाती केन्द्रित लेर भने झेनो भागल चरन तथा जंगल क्षेत्र लेर। आआे क्षेत्रल प्राचीन कालङाई मानव बस्तीए लागि उपयुक्त बतास री दैसिने टाकाई पुराना बस्तीर केन्द्रित लेर। मीर सन मीराई क्रियाकलापए अधिक चाप परिरहिउ आआे क्षेत्रर भू–बनोटए हिसाबल कमजोर सन भिराला टाकाई पनि खुब सम्वेदनशील लेर।[4]

पहाडी फेदी तथा मैदानी उपत्यका[edit | edit source]

भिराला पाखाराई मेला भाग तथा नदी सन खोलाराई किनारल समथर भाग आआे क्षेत्रल परिर। खास जैडे पोखरा उपत्यका भराभरीङाई कोत्रेखोलासम्म सन अन्य मर्दी याम्दी, हर्पन विजयपुर, दोभान सन स्याङखुदी खोलाराई मेला भाग ज्यादै विस्तृत ले। निताउ ज, सुरौदी खोलाए बेसी, मादी नदीए बेसी सन मोदी नदीए बेसी जिल्लाला अरु मैदानी भाग सा। आआे क्षेत्रल प्रायः नदीए थुपारिउ बलौटो, पाँगो सन तलैया गम टाआे कारण उत्पादनए लागि ज्यादै उपयुक्त लेर । तथापि, आआे क्षेत्र नदी कटान सन बाढीए लागि ज्यादै सम्बेनदशील लेर। पहाडए फेदील मध्यवर्ती भिराला पाखाङाई हुआे पहिराए पदार्थर पुरिसिने क्रम ज्यादै जटिल ले। मर्दी सन इदी खोला, हर्पनखोला, स्याङखुदी सन दोभान खोला आआेए प्रत्यक्ष उदाहरण सा। आआे भू–भाग पहिला औलो सन खहटे(एक प्रकारको क्षयरोग)ए घेआे प्रभावल रहिउ कारण ऐतिहासिक कालल।ज्यादै पातलो बस्ती लेआे । तर आर्क यातायात सन शहरी प्रभावए कारण आआे क्षेत्रल जनआवादी ज्यादै घना ले।[3][4]

सीमाना[edit | edit source]

कास्कीए पूर्वडे लमजुङ, पश्चिमडे स्याङ्गजा सन पर्वत, उत्तरडे मनाङ सन म्याग्दी सन दक्षिणडे स्याङ्गजा सन तनहुँ जैडे ६ जिल्लास सिमाना जोडिसिडे ले।

राजनैतिक तथा प्रशासनिक विभाजन[edit | edit source]

कास्की जिला प्रशासनिक कार्यालय

आआे जिल्लालाई ४३ गा.वि.स. १ उप-महा नगरपालिका १ नगरपालिका १३ वटा ईलाका तथा ४ वटा निर्वाचन क्षेत्रल विभाजन जैसिउ ले जिल्लाला सदरमुकाम पोखराल रहिडे ले।

बतास री[edit | edit source]

भौगोलिक विविधता टाआे कारण आल तोबो समयल पो अनुसार फरक फरक बतास री रहिउ दैसिसि। आआे जिल्लाल सम शितोष्ण ङाई शितोष्ण बतास री रहिउ दैसिसि। आर्क सम्म पोखरा स्टेसनल अधिकतम तापक्रम ३७.४ डि. से. ( ८ अप्रील १९७५) सन न्युनतम तामक्रम १.८ डि.से. (१३ जनवरी १९७०)ल रहिउ तथा अधिकतम कुल ३५७ मिलि लिटर १८ अगष्ट २००१ नम वाआे रेकर्डङाई रङसि। नेपालल मस्त नम वाने जिल्ला कास्कीए लुम्ले गाउँ विकास समिति अन्तर्गत लम्ले क्षेत्र परि।

प्रमुख नदीर[edit | edit source]

सेती मादी

मुख्य खोलार[edit | edit source]

मोदी, मर्दी, काली, विजयपुर, कोत्रे, सर्दी, काहुँ, हर्पन, फुस्रे, इंदी, आदि।

तालर[edit | edit source]

प्रमुख तालए रूपल फेवाताल १५ वर्ग कि.मी. बेगनास ताल १० वर्ग कि.मी. रुपा ताल १ वर्ग कि.मी. सन अन्यल दिपाङ्ग, मैदी, कमल, न्युरेनी, खास्टे ताल,वुडुवा, गुदे, आदि।

कुण्ड[edit | edit source]

शान्ति कुण्ड

झरना[edit | edit source]

पाताले छाँगो(डेभिज फल)

झोलुङ्गे पुलर[edit | edit source]

कास्की जिल्लाल ५३ वटा झोलुङ्गे पुलर लेर जो मध्ये ४ वोटाए लम्जुंग सन कास्की जोडिने ह्यन डोर।

हिमालर[edit | edit source]

  • अन्नपूर्ण प्रथम - ८०९१
  • अन्नपूर्ण दोस्रेा - ७९३७
  • अन्नपूर्ण तेस्रो - ७५५५
  • अन्नपूर्ण चौथो - ७५२५
  • अन्नपूर्ण दक्षिण - ७२१९
  • माछापुच्छ्रे - ६९९८

प्रमुख व्यापारिक केन्द्रर[edit | edit source]

आआे जिल्लाला प्रमुख व्यापारिक केन्द्रर पोखरा, लेखनाथ, गगनगौंडा, सिसुवा सन हेम्जा सा।

प्रमुख धार्मिक तथा पर्यटकीय स्थलर[edit | edit source]

  • प्रमुख धार्मिक स्थलर: विन्ध्यवासिनी, तालबाराही, भद्रकाली, गुप्तेश्वर महादेव (गुफा) नारायणथान मन्दिर, राधाकृष्ण मन्दिर, गीता मन्दिर, भगवती मन्दिर, कास्कीकोट मन्दिर, पाचासे राम मन्दिर, वौद्ध गुम्वा, शान्ति स्तुप आदि रहिडे लेर।[5]

गाउँ विकास समिती सन नगरपालिका[edit | edit source]

अर्मला, भाचाचोक, भदौरे तमागी, चापाकोट, दाङसिङ, देउराली, धम्पुस, ढिकुरपोखरी, धिताल, घाचोकक, घान्द्रुक, हंसपुर, कांहु, कालीका, कास्कीकोट, लाहाचाचोक, लेखनाथ नगरपालिका, लुम्ले, ल्वाङघलेल, माछापुच्छ्रे, माझठाना, मौजा, मिजुरेडाँडा, नामार्जुङ्ग, पार्चे, पोखरा उपमहानगरपालिका, पुरन्चौर, रिभान, रूपाकोट, सैमराङ्ग, सल्यान, सार्दी खोला, सिल्दुजूरे, थुमाको डाँडा, थुम्की

सन्दर्भ सामाग्रीर[edit | edit source]

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 काश्की जिल्लाए संक्षिप्त परिचत
  2. जिल्ला विकास समितिए कार्यालय, कास्की २०७२ हाते पुस्तिका
  3. 3.0 3.1 जिविस कास्की
  4. 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 जिविस काश्की
  5. 5.0 5.1 काश्की जिल्लाए धार्मीक स्थलर

बाहिरी कडीर[edit | edit source]

आआे पनि रङच्योके[edit | edit source]

  1. मेची
    1. झापा
    2. इलाम
    3. पाँचथर
    4. ताप्लेजुङ
  2. कोशी
    1. मोरङ
    2. सुनसरी
    3. भोजपुर
    4. धनकुटा
    5. तेह्रथुम
    6. संखुवासभा
  3. सगरमाथा
    1. सप्तरी
    2. सिराहा
    3. उदयपुर
    4. खोटाङ
    5. ओखलढुङ्गा
    6. सोलुखुम्बु
  4. जनकपुर
    1. धनुषा
    2. महोत्तरी
    3. सर्लाही
    4. सिन्धुली
    5. रामेछाप
    6. दोलखा
  5. बाग्मती
    1. काठमाडौं
    2. भक्तपुर
    3. ललितपुर
    4. धादिङ
    5. काभ्रेपलान्चोक
    6. नुवाकोट
    7. रसुवा
    8. सिन्धुपाल्चोक
  6. नारायणी
    1. बारा
    2. पर्सा
    3. रौतहट
    4. चितवन
    5. मकवानपुर
  7. गण्डकी
    1. गोरखा
    2. कास्की
    3. लमजुङ
    4. स्याङ्जा
    5. तनहुँ
    6. मनाङ
  8. लुम्बिनी
    1. कपिलवस्तु
    2. नवलपरासी
    3. रुपन्देही
    4. अर्घाखाँची
    5. गुल्मी
    6. पाल्पा
  9. धवलागिरी
    1. बागलुङ
    2. म्याग्दी
    3. पर्वत
    4. मुस्ताङ
  10. राप्ती
    1. दाङ
    2. प्युठान
    3. रोल्पा
    4. रुकुम
    5. सल्यान
  11. भेरी
    1. बाँके
    2. बर्दिया
    3. सुर्खेत
    4. दैलेख
    5. जाजरकोट
  12. कर्णाली
    1. डोल्पा
    2. हुम्ला
    3. जुम्ला
    4. कालीकोट
    5. मुगु
  13. सेती
    1. कैलाली
    2. अछाम
    3. डोटी
    4. बझाङ
    5. बाजुरा
  14. महाकाली
    1. कन्चनपुर
    2. डडेलधुरा
    3. बैतडी
    4. दार्चुला