Wp/kip/काठमाडौं जिल्ला
काठमाडौं जिल्ला नेपालला बाग्मती अञ्चलल परिने तोबो जिल्ला सा। आओ जिल्ला (नेपाल नेपाल पाङल:आआे जिल्ला) नेपालए राजधानी जिल्ला सा । नेपाल अधिराज्यला मध्य पहाडी प्रदेशल पूर्वडौ साँगा भञ्ज्याङ, पश्चिमडे वाडभञ्ज्याङ, उत्तरडे पाँचमाने भञ्ज्याङ सन दक्षिणडे फर्पिङ जैडे ४ भञ्ज्याङभित्रल परिने काठमाडौं उपत्यकाभित्रला ३ जिल्लामध्ये काठमाडौं तोबो सा । आआे जिल्लाला पूर्वडे भक्तपुर सन काभ्रेपलाञ्चोक, पश्चिमडे धादिङ सन नुवाकोट, उत्तरडे नुवाकोट सन [[सिन्धुपाल्चोक जिल्ला|सिन्धुपाल्चोक]सन दक्षिणडे ललितपुर सन मकवानपुर जिल्ला परिर ।
आआे जिल्लाए सीमाना उत्तरडे जर्के खोला, सिन्धु खोला ठाडो खोला सन शिवपुरी लेकए सिन्धुपाल्चोक, काभ्रेपलाञ्चोक सन नुवाकोट जिल्लारस, पूर्वडे कात्तिके खोला, मनोहरा खोला सन बागमती नदीए भक्तपुर सन ललितपुर जिल्लास, पश्चिमडे कोलफु खोला, नागार्जुन डाँडा, दहचोक, चन्द्रागिरी पहाड आदिए नुवाकोट, धादिङ सन मकवानपुर जिल्ला तथा दक्षिणडे महादेवटारला डाँडा, रातेमाटे खोलाए मकवानपुर जिल्लास छुटैडे नैआे ।
जिल्लाए नामाकरण
[edit | edit source]काठमाडौंला ऐतिहासिक पृष्ठभूमिडे नियालिकाई लिच्छविकालला पूर्वार्धतिरसम्म आआे भूमिए मीन काठमाडौं रहिडे माले गारो ढुसि। नोबेला नेपाल उपत्यका पशुपति क्षेत्र, मन्जुपतन आदि मीन रहिउ अड्कल लाइसिउ दैसिसि ।
- वि.सं. १०४३ डे प्रसिद्ध लिच्छवी राजा गुणकामदेवए आआे क्षेत्रल आआे सहर विकास डोकाई आला मीन काष्ठमण्डप रहिने हुआे सा ।
- छुट्टो पाङ अनुसार वि.सं. १२०० डे काठमाण्डौं शहरए दक्षिण पश्चिम भागल तोबो घेआे सिङए सिङए सत्तल बनिउ टाकाई काष्ठमण्डप गार्सिने थालिसिउ । संस्कृत शब्द काष्ठमण्डपए नेपाली रूपान्तर काठमाडौं टाकाई झिन्टाई आआे क्षेत्रलाई काठमाडौं गार्सिने थालिसिके तर मल्लकालल आआेलाई कान्तिपुर पनि गार्सिज्याउ ।
ऐजैडे संक्षेपल आआे क्षेत्रए मीन विभिन्न समयल विभिन्न रूपल बदलिडे काठमाण्डौं टाने हुआे सा गारो ढुसि।
इतिहास
[edit | edit source]कान्तिपुर सहरए स्थापना राजा गुणकामदेवए जैआे सा| किम्बदन्ति अनुसार होए शक्तिए अराधना जैडे खड्ग आकारला सहरए निर्माण जैने लाइडे नैआे जोए जग हनुमानढोका दरबार क्षेत्रल नैसिउ लेआे।
गोपाल तथा महिषपाल वंश
[edit | edit source]किरांत काल
[edit | edit source]लिच्छिवि काल
[edit | edit source]ठकुरी काल
[edit | edit source]मल्ल काल
[edit | edit source]४ सहर कान्तिपुर, ललितपुर, भक्तपुर तथा कीर्तिपुरला विभाजन तथा नगर राज्यए स्थपना|
शाह काल
[edit | edit source]राणा काल
[edit | edit source]प्रथम प्रजातन्त्रकाल
[edit | edit source]पंचायत काल
[edit | edit source]द्वितीय प्रजातन्त्रकाल
[edit | edit source]काठमाडौं नगरपालिकालाई महानगरपालिका घोषणा जैसिके ।
शाही घोषणा पश्चात
[edit | edit source]भूगोल
[edit | edit source]काठमाडौं पहाडी भूभागल परिने जिल्ला सा ।
माटो
[edit | edit source]आआे जिल्लाला गम मलिलो तथा चाआे उब्जनी टाने किसिमला ले ।
नदी
[edit | edit source]आआे जिल्लाल बागमती सन विष्णुमती मिनला न्हेबोलो नदीर तथा मस्त जिमु खोलार बगिर।
वर्षा
[edit | edit source]मनसुन ऋतुल बंगालला खाडीङाई हुआे जलसंतृप्त बादल चिसिडे मस्त वृष्टि टाए । शीतकालल अरबी सागरङाइ हुने बादलए जैडे केही मात्राल वृष्टि टाइ।
तापक्रम
[edit | edit source]शीतकालल ० डिग्री सेल्सियसङाइ गृष्मकालल ३७ डिग्री सेल्सियससम्म ।
जनसंख्या
[edit | edit source]महत्वपूर्ण पोर
[edit | edit source]केइ महत्वपूर्ण पोर आआे किसिमला लेर।