Wp/kus/Regions of Ghana

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kus
Wp > kus > Regions of Ghana
region of Ghana
Subclass ofadministrative territorial entity of Ghana, first-level administrative division Dɛmisim gbɛlima
CountryGhana Dɛmisim gbɛlima

Regions of Ghana an yiiga bu’ami bɛ gɔmena zanlim ni Republic of Ghana. Din yi 2020 la ni, Ghana mɔrnɛ region nam piinɛ ayuobʋ,[1] ka ban mɛ bu’as zanlim yɛla keŋ 260. Bu’asban anɛ metropolitan, municipal nɛ district assembly nam (MMDA's).

Ghana region nam

Region kʋda banɛ da an piiga la da pin’ilnɛ 1987, sankan ka ba da zuŋ Upper West Region ka di lieb region paali paas region nam la zug. La’anɛ zuŋir la da bɛ 1987, Upper West Region da pʋm bɛnɛ di kɔn’ ka tʋm ban da buak Upper Region la December 1982 la, ka 1984 Ghana wʋsa nidib nɛ ya kaalʋg la naam paae.[2] Vɔɔtkanɛ ka ba da maal ye ba gɔs ye ba siak ye ba maal region paala ayuobʋ la da bɛnɛ 27 December 2018 – ba da siakya ka ba yɔ’ɔg region paala la wʋsa.[3]

Former Region Capital New Region Capital
Ashanti Kumasi Ashanti Kumasi
Brong-Ahafo Sunyani Bono Sunyani
Bono East Techiman
Ahafo Goaso
Central Cape Coast Central Cape Coast
Eastern Koforidua Eastern Koforidua
Greater Accra Accra Greater Accra Accra
Northern Tamale Northern Tamale
Savannah Damongo
North East Nalerigu
Upper East Bolgatanga Upper East Bolgatanga
Upper West Wa Upper West Wa
Volta Ho Volta Ho
Oti Dambai
Western Sekondi-Takoradi Western Takoradi
Western North Wiawso

Accra

Ho

Cape Coast

Takoradi

Wiawso

Dambai

Wa

Bolgatanga

Nalerigu

Damongo

Tamale

Kumasi

Sunyani

Techiman

Goaso

Koforidua

Region kʋda

Asʋ’o-m-mɛŋ - 6 March 1957

Asʋ’o-m-mɛŋ ni March 1957, Northern Sʋ’ʋlim, Trans-Volta Togoland nɛ Gold Coast da kena la’as taaba lieb Ghana. Ba da anɛ region nama anu. [4]Trans-Volta Togoland da la’asnɛ nɛ Eastern Region zin’isieba nɛ Northern Sʋ’ʋlim ka din mɛ an Volta Region.[5][6]

Former Region Capital New Region Capital
Ashanti Protectorate Kumasi Ashanti Region Kumasi
Eastern Province Koforidua Eastern Region Koforidua
(Keta) Volta Region Ho
Trans-Volta Togoland Ho
Northern Territories (Saboba)
Tamale Northern Region Tamale
Western Province Sekondi Western Region Sekondi

Asʋ’o-m-mɛŋ nya’aŋ nɛ yiiga Republic

4 April 1959, Ashanti Region da buaki kilim Ashanti nɛ Brong-Ahafo Region nam. Nɛ’ da ta’as ka ba da maal Brong Ahafo Region Act No. 18, 1959 ni.[7] Di da dɔlnɛ Brong Kyempem movement da mɔɔd ye ba maal si’el la, dinɛ ka Bono dim da gɔs ka di an ye ba buaki ba mɛŋi yi Ashantis ni ka mɔri ba mɛŋ region.

Daakan ka Ghana da lieb republic, 1 July 1960, Northern Region mɛ da buaki lieb Northern nɛ Upper region nam raising ka region nam la kal yʋ’ʋn an ayɔpɔi.[5][7]

Former Region Capital New Region Capital
Ashanti Kumasi Ashanti Kumasi
Brong-Ahafo Region Sunyani
Eastern Region Koforidua Eastern Region Koforidua
Northern Region Tamale Northern Region Tamale
Upper Region Bolgatanga
Volta Region Ho Volta Region Ho
Western Region Sekondi Western Region Sekondi

Republic kanɛ paas ayi

Repɔbilik kanɛ paas ayi la nii, Western Region da buaki lieb Western nɛ Central Region nam, ka region nam la yʋ’ʋn aan anii. Nɛ’ da naamnɛ ka 1970 nidib kaalʋg la naam paae. 1971 ni, Sekondi nɛ Takoradi da la’as taaba lieb Sekondi-Takoradi, dinɛ da an tempʋtita’ari tis Western Region.[5][6]

Former Region Capital New Region Capital
Ashanti Kumasi Ashanti Kumasi
Brong-Ahafo region Sunyani Brong-Ahafo region Sunyani
Eastern Region Koforidua Eastern Region Koforidua
Northern Region Tamale Northern Region Tamale
Upper Region Bolgatanga Upper Region Bolgatanga
Volta Region Ho Volta Region Ho
Western Region Sekondi Western Region Sekondi-Takoradi
Central Region Cape Coast

PNDC saŋa

Provisional National Defence Council dinɛ da an soogianam faand paŋ la da bɛnɛ 31 December 1981 nɛ January 1993 ka da an Greater Accra Law (PNDCL 26), 23 July 1982 ka Greater Accra Region mɛ da pin’il. Nɛ’ da kɛ ka Accra an Capital District, ka national capital, Accra nɛ Ada Local Council, da bɛ Eastern Region yʋ’ʋm paas Greater Accra Region paal la. Yʋʋmkanɛ ka dɔl la 1983, Upper Region da buaki lieb Upper East RegionUpper West Region, ka region nam la kal yʋ’ʋn an piiga.[6][7]

Former Region Capital New Region Capital
Ashanti Kumasi Ashanti Kumasi
Brong-Ahafo region Sunyani Brong-Ahafo region Sunyani
Central Region Cape Coast Central Region Cape Coast
Eastern Region Koforidua Eastern Region Koforidua
Greater Accra Region Accra
Northern Region Tamale Northern Region Tamale
Upper Region Bolgatanga Upper East Region Bolgatanga
Upper West Region Wa
Volta Region Ho Volta Region Ho
Western Region Sekondi-Takoradi Western Region Sekondi-Takoradi

Gbanvɛɛnsa

  1. https://www.modernghana.com/news/916140/ghana-now-has-16-regions.html
  2. https://en.wikipedia.org/wiki/Regions_of_Ghana#cite_note-2
  3. https://www.graphic.com.gh/news/politics/confirmed-results-of-the-2018-referendum-on-new-regions.html
  4. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/features/A-short-history-of-the-creation-of-regions-in-Ghana-717336
  5. 5.0 5.1 5.2 https://www.graphic.com.gh/features/features/evolution-of-the-regions-from-5-to-16.html
  6. 6.0 6.1 6.2 http://www.statoids.com/ugh.html
  7. 7.0 7.1 7.2 https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/features/A-short-history-of-the-creation-of-regions-in-Ghana-717336