Jump to content

Wt/zea/zaed

From Wikimedia Incubator
< Wt‎ | zea
Wt > zea > zaed

Zeêuws

[edit | edit source]

Etymologie

[edit | edit source]

Over Middelnederlands saet en Oudnederlands *sath van Oergermaons *sēdi. Van Oer-Indo-Europees, *seh₁ti-, mee grammaticaole wissel van wortel *seh₁-. Zòdoende dus zekers wè mee zaoie verwant, mae de verwantschap gae vedder vrom as da je zou dienke.

Omschrievienge

[edit | edit source]

zaed o

  1. collectief groepje, plokje van plantekiemen bie mekaore, daeruut 'n plant dikkels mee of zonder bevruchtienge uut kan groeie.
    • Ie ao vee geleze over de têêlt, ie ao dieren zaed opgedae, en zurgde vò 't spulletje van dag toet dag. (Jan Zwemer, De sprookjes van Moedertje Jans en de faobels van Jodocus, blz. 32
  2. in 't biezonder koôlzaed (Brassica napus)
  3. singulatief eên van die kiemen (ongeweun, zaedje is gebrukelijker)
  4. sperma, 't meêsta wit, strôperig spul wat mannen en mannelijke beêsten bie 't paeren afgeve en daermee de vrouwe / 't wuufje bevrucht ore kan.
  5. inzet bie 't spel
    • ʼk È niks gewonne, mae 'k è wè m'n zaed vromme.
  6. investerienge, dikkels as geleênd geld
  7. genoegdoeïenge, veraol in de verbindienge Z'n zaed d'r nie an kunne zieë; ziet onder
  8. guus, naekommeliengschap, naezaeden
    • Haman was t'r eên uut 't zaed van Agag.

Uutspraek

[edit | edit source]

[zɛːt]

Verbugienge

[edit | edit source]

zaeden meêrvoud (zelden), zaedje verkleinwoôrd

Afleiienge

N.B.: zaoie ei aolles mee zaed te maeken mae is t'r nie van afgeleid; ziet ok bove.

Saemenstelliengen

[edit | edit source]

Uutdruksels

[edit | edit source]
  • In 't zaed gae, deuschiete, deugroeie toet d'r zaed an komt, gezeid van planten die a geoest ore moete eêrat dat gebeurt; ok In 't zaed schiete
  1. Geld as zaod è, vreêd rieke weze Land-van-'Ulsters
  2. Ieder om z'n eige zaed, nae 't spelen krieg je je zaed (inzet) vromme
  3. Voe z'n zaèd zitte(n), 'n zwaere lênienge afgeslote 'ebbe Zuud-Bevelands
  4. Zeule en zaèd betaèle, 'n ander z'n onkosten vergoeie Zuud-Bevelands (Steketee, bie veldwerk nie gevonde, dienkelijk verouwerd)
  5. Is 't nie goed vò mien, dan is 't goed vò m'n zaed, naekommende generaoties gae d'r wè van profitere

Dialectvarianten

[edit | edit source]

Ontlêniengen in aore taelen

[edit | edit source]

N.B.: 't Liekt t'rop dat veraol de Burgerse vurm zaod is uutgeleênd.

Vertaeliengen

[edit | edit source]

Bronnen

[edit | edit source]
  • Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 1157-61
  • K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 248
  • Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'zaad'