Wt/zea/vuuf

Zeêuws

Etymologie

Deu rondienge uut Middelnederlands vijf, over Oudnederlands fīf/vīf, Ingweoonse variante van fimf/vimf, van Oergermaons *fimf (in plekke van verwacht *femhwe), van Oer-Indo-Germaons *pénkʷe. Cognaoten in d'ouwe Germaonse taelen: Oudsaksisch fīf, Oud'oôgduuts fimf/funf, Oudvries fīf, Oudiengels fīf, Oudnoôrds fimm, Gotisch 𐍆𐌹𐌼𐍆 fimf; daebuten: Oudiers cóic, Gaollisch pempe, Latijn quinque (uut ouwer *pinque), Oudgrieks πέντε pente, Albanees pesë, Oudkerkslaovisch пѧть pętĭ, Litouws penki, Armeens հինգ hing, Avestisch 𐬞𐬀𐬧𐬗𐬀‎ paṇca, Sanskriet पञ्चन् páñcan, Tochaors A päñ, Tochaors B piś.

Omschrievienge

vuuf

• eên meêr as viere, zòvee punten (), in bievoegelijk gebruuk.
  • ʼn Mens ei vuuf viengers an elke 'and.

Uutspraek

[vyf]

Verbugienge en afleiiengen

telvurm vuve, datief vuven

• rangtelwoôrd vuufde

Saemenstelliengen

vuufblad vuuf'erten vuuf'oek vuuf'oekenkorre

vuuf'oôd vuufkanskruke vuufkleêr vuufkop

vuufscharder vuuftien vuuftig

Uutdruksels

• Me pakke d'r is vuve, me pakke 'n paer menuutjes rust
• Vuuf 'erten, vuuf staerten, 'n prik in 't gat, raoie raoie wat is dat? oud raedsel (antwoôrd: 'n mipsel)

Dialectvarianten

• vijf Land-van-'Ulsters, Acht'uzen
• vuif Burgerzeêuws

Ontlêniengen in aore taelen

Nie dujelijk. De vurmen in creooltaelen in de West lieke te kommen van d'n 'Ollandse vurm vijf; d'uu in 'vuuf' wier bliekbaer te 'boers' gevonde.

Vertaeliengen

Vertaeliengen

• Nie-taelgebonde: 5, V, 5️⃣
• Afrikaons: vyf
• Araobisch: خَمْسَة‎ (ẖamsa(h))
• Braebants: vijf, véf, vaaif
• Chinees (Mandarijn): 五 (wǔ)
• Duuts: fünf
• Frans: cinq
• Westerlauwers Vries: fiif
  • Hindeloopers: fiiuw
• Hindi: पाँच (pā̃c)
• 'Ollands: vijf, vèf, vaif, foif, fief
• Iengels: five
• Japans: 五 (ご, go), 五つ (いつつ, itsutsu)

• Latijn: quinque
• Limburgs: vief (oôstelijk), vijf etc. (westelijk), vunnef (zuudoôstelijk)
• Middelnederlands: vijf, vive
• Nederlands: vijf
• Nedersaksisch/Platduuts: vief, vuuf (West-Veluws)
• Oudgrieks: πέντε (pente)
• Oudnederlands: fīf, fimf
• Portugees: cinco
• Russisch: пять (pjat')
• Spaons: cinco
• Soemerisch: 𒐊 (ia, í)
• Swahili: tano
• West-Vlaems: vuuf, vuve

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 1099, 1102-3

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'vijf'