Wt/zea/lôpe

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands lopen en Oudnederlands loupon van Oergermaons *hlaupaną. Meschien van de wortel *klubʰ- (Litouws klùbti 'strukele'), mae de Germaonse vurm zou wieze op 'n vurm *kloub-. 't Kan dus best 'n substraotwoôrd weze.

Omschrievienge

lôpe Noord-Bevelands, zuudoôstelijk Walchers, westelijk Zuud-Bevelands

1. mee 'n rennenden tred gae, zòda je 'n mement mee tweê voeten van de grond bin.
2. (minder dikkels, veral onder 'Ollandsen invloed) gae (te voete)

Uutspraek

[ˈlʊɐpə]

Vervoegienge

infinitief	lôpe(n)
gerundium	te lôpen(e)
tegewoordigen tied	ik loôp (lôpe)	oôns lôpe(n)
	jie loôp(t), lop(t) (lôpe)	julder lôpe(n)
	'ie loôp(t), lop(t)	'ulder lôpe(n)
flejen tied	ik, jie, 'ie liep	oôns, julder, 'ulder liepe(n)
gebieënde wieze	loôp(t), lop(t)
onvoltoôid deêlwoôrd	lôpende
voltoôid deêlwoôrd	ei (g)elôpe(n)
Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia.

Opmerkienge: De vurmen mee korten o komme op Zuud-Beveland vò.

Afleiiengen

• lôper, loaper
• lôperig

Saemenstelliengen

achteranlôpe achteroplôpe lôpende grond loôplampje

loapschanse loôpverke loôpwerk loôpzand

Uutdruksels

• ʼt Gaet op 'n lôpen
  1. 'ie, ze beginne 'ard weg te lôpen
  2. d'r bevallienge is anstaende
• ʼOe loôpt 't?, 'oe gaet 't
• ʼt Loôpt 'r nog op, dat..., 't kom nog is zò verre, dat...
• Op de bitjes lôpe, zunigjes leve, dikkels ok op 'n aor z'n kosten
• Lôpe doe lôpe, as 't eên keêr loôpt (mee 'n wienkel), bluuft 't gae
• Deu mekaore lôpe
  1. deulôpe van (gedrukte) kleuren
  2. uutlope van melk
• Lae mae lôpe, lae mae doeë
• Die lopt ok nie mi voe gist en kneewaèter, die werkt ok nie gaern
• Noe is 't an 't lôpen, noe komme me aolles te weten
• Loôp nae d'ier en gunter, loôp nae d'n duvel

Dialectvarianten

• loape Noôrd-Zeêuws, Waschappels, westelijk Zuud-Bevelands
• loapen oôstelijk Zuud-Bevelands
• lope noôrdwestelijk Walchers (buten Waschappel)
• lôpen Zeêuws-Vlaonderen

Aore spelliengen

• lôôpe Woordenboek der Zeeuwse Dialecten
• loôpe

Ontlêniengen in aore taelen

• loop, loo, lōp, lō, lo, lu Neger'ollands
• lop Skepi

Vertaeliengen

rennende gae

• Nie-taelgebonde: 🏃
• Afrikaons: hardloop
• Araobisch: رَكَضَ‎ (rakaḍa), جَرَى‎ (ǧarā)
• Chinees (Mandarijn): 跑 (pǎo), 奔跑 (bēnpǎo), 走 (zǒu) (literair)
• Duuts: laufen
• Frans: courir
• Westerlauwers Vries: hurdrinne
• 'Ebreêuws: רָץ‎ (rats)
• Hindi: दौड़ना (dauṛnā)
• 'Ollands: renne
• Iengels: run
• Italiaons: correre
• Japans: 走る (はしる, hashiru)

• Latijn: currere
• Limburgs: rènne enz., loupe enz.,
• Nederlands: hardlopen, rennen (spreektaelig)
• Nedersaksisch/Platduuts: hardlopen
• Oôst-Vlaems: lôpe Land-van-'Ulsters, luëpe Oôst-Zeêuws-Vlaoms grensgebied
• Oudgrieks: τρέχω (trechoo), θέω (theoo)
• Portugees: correr
• Russisch: бе́гать (bégatʹ), побе́гать (pobégatʹ) imp.-perf. paer (abstract); бежа́ть (bezjátʹ), побежа́ть (pobezjátʹ) imp.-perf. paer (concreet)
• Spaons: correr
• Swahili: kukimbia
• West-Vlaems: lôopen

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. X, 555

• K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 163

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'lopen'