Wt/zea/gos

Zeêuws

Gos.

Etymologie

Van Middelnederlands gars, gers neffens metathetisch verwant gras, van Oudnederlands gersa uut Oergermaons *grasa. Meschien verwant mee groen en groeie en te verbinden mee 't Latijnse gramen en de wortel *ǵhreh₁, mae omdan die woôrden d'r eige nie regelmaetig laete afleie is dat lange nie zeker.

Omschrievienge

gos o

1. Kleine, kruudachtige plante uut de fermielje Poaceae.
2. 'n Veld vònaemelijk begroeid mee zukke planten.
   • Bluuf mee j'n 'ond van 't gos!
3. Zukke planten as materiaol, meêstentieds in gemaoide vurm, dikkels as beêstefreten.
   • In de winter kriege de paeren 'oôi of kuul, mae in de zeumer kunne ze toe mee ves gos˙van de weie.
4. Butendieks land (ouwerwes in 't Zeêuws)

Uutspraek

[ɣ˕ɔs], [ɦɔs]

Verbugienge

meêrvoud nie gebrukelijk, verkleinwoôrd gosje (singulatief)

Uutdruksels

• ʼIe zit op z'n leste gos, 'ie moe binnenkort de boerderie af
• ʼIe staet op z'n leste gos, ok: 'ie za binnenkort wè doôdgae (spottend gezeid as 'n griepstuver vriegevig oort)
• omme gos, aolle vuuf voeten, vreêd dikkels
• Over kôren en gos lope
  1. Dwes over 't land, zonder de wegen te gebruken
  2. Werkeloôs londlôpe, j'n ei nie kwiet kunne
• Boven gos en kôren komme, uut de problemen raeke
• Je bin te lui da je 't gos (vò j'n ôgen) zie waoie, je bin vreêd lui
• ʼt Gos zit nog tussen je tanden, je kom 'ier net kieke
• As 'n kernien op 'n bos gos, vees te rap en schoef, in grôten 'aest

Saemenstelliengen

gosbeuter gosboer gosbos gosduker gos'oek

gos'ulle goskant goskernoffel gosklatten gosmatte

gospeeën gossakken gosvazze gosweie verkesgos

Dialectvarianten

• gors Goerees, West-Flakkees
• gas Land-van-'Ulsters
• ges Oôst-Zeêuws-Vlaoms grensgebied (Sas, Wesdurpe)
• gras Burgerzeêuws, Oôst-Flakkees

Ontlêniengen in aore taelen

't Woord gos as zòdaenig is nie uutgeleênd. Creooltaelen mee Zeêuwsen invloed è instee daevan 't Burgerse gras geleênd.

Vertaeliengen

Plante uut de fermielje Poaceae

• Afrikaons: gras
• Araobisch: حشيش‎ (ḥašīš) m, عُشْب‎ (ar) (ʿušb) m
• Braebants: gras, gars, gers, gaars, gaas, gors, graos, grus, groes o
• Chinees (Mandarijn): 草 (cǎo)
• Duuts: Gras o
• Frans: herbe v
• Westerlauwers Vries: gers, gjers o
  • Hindeloopers: gêrs
  • Terschelliengs: ges
  • Schiermonnikoôgs: gôs
• Hindi: घास (ghās) v
• 'Ollands: gras (aolgemeên) o

• Iengels: grass
• Japans: 草 (くさ, kusa)
• Latijn: herba v, gramen o
• Limburgs: graas, graos, gräös, gras, grwas, groes o
• Nederlands: gras o
• Nedersaksisch/Platduuts: grös, gres, graas, gras o
• Oudgrieks: χόρτος (chortos) m, πόα (poa) v
• Portugees: grama v, relva v
• Russisch: трава́ (travá) v
• Spaons: pasto m, hierba v, grama v
• Swahili: nyasi kl. 5, 6
• West-Vlaems: gras, ges v

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 283-4

• K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 113

• Dr. Frans Debrabandere (red.), Zeeuws etymologisch woordenboek. De herkomst van de Zeeuwse woorden. Uutgeverie Atlas, Amsterdam/Antwerpen, 2007: blz. 125

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank