Wt/zea/blaeze
Zeêuws
[edit | edit source]Etymologie
[edit | edit source]Over Middelnederlands blasen en Oudnederlands blāsan van Oergermaons *blēsaną. Dit woôrd ao ok 'n variant *blēaną, wat bievòbbeêld d'n Iengelse vurm blow verklaert. Uutendelienge van d'n Indo-Europese wortel *bʰleh₁-.
Omschrievienge
[edit | edit source]blaeze
- werkwoôrd geconcentreerd uutaeseme, mee getuite lippen
- werkwoôrd spuitende uutaeseme, zòas walvisachtigen doeë
- werkwoôrd op 'n fluit of ander blaesinstrument spele
- werkwoôrd blaoistere, roenke (van vier)
- zelfstandig naemwoôrd v opzettienge van 't bovenste vel, mee vocht d'r net onder, bladder, bleine
- zelfstandig naemwoôrd v bobbel, luchtbelle op 't waeter
- zelfstandig naemwoôrd v orgaon daerin de pis verzaemeld oôr
Uutspraek
[edit | edit source][ˈblɛːzə]
Verbugienge
[edit | edit source]blaezen meêrvoud, blaesje verkleinwoôrd
Vervoegienge
[edit | edit source]| infinitief | blaeze(n) | |
| gerundium | te blaezen(e) | |
| tegewoordigen tied | ik blaes | oôns blaeze(n) |
| jie blaest (blaeze) | julder blaeze(n) | |
| 'ie blaest | 'ulder blaeze(n) | |
| flejen tied | ik, jie, 'ie blaesde, blaeze(n)de, blies | oôns, julder, 'ulder blaesde(n), blaeze(n)de, blieze(n) |
| gebieënde wieze | blaes(t) | |
| onvoltoôid deêlwoôrd | blaezende | |
| voltoôid deêlwoôrd | ei (g)eblaeze(n) | |
| Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia. | ||
Opmerkienge: vanous eit dit woôrd 'n zwakke flejen tied. De sterke vurmen bin deu schoolinvloed ingevoerd; somties is t'r verschil tussen ik blies (op 'n fluit) en ik blaesde (in 't eten).
- Afleiiengen
Saemenstelliengen
[edit | edit source]Uutdruksels
[edit | edit source]- Wat roakt dat 'ier? Neemt de pupe in blaest in 't vier! (Brouwers'aeven)
- blaesjes maeke, zeêpbobbels blaeze
- ʼt Regent blaesjes, murge weêr, as 't vreêd 'ard regent, is t'r meêr regen op komst
- Da sa wè koele zonder blaezen, da gae vanzelf weêr over
- In kouwe pap blaeze, z'n eige nôdeloôs druk maeke
- Blaeze as 'n noôrdkaoper/bruunvis/Kaopsen end, vreêd blaeze
- ʼk Zou je blaeze (a je blom was), 'k zou je danke, jie liever as ik
- Even blaeze, even op aesem komme (tussen zwaer werk deu)
- Ik bin 'n 'eêl ende geblaeze, m'n geld is naebie op
Aore vurmen
[edit | edit source]- blaèze, blaèzen Zuud-Bevelands
- blaoze, Burgerzeêuws
- blaozen Zeêuws-Vlaonderen
Ontlêniengen in aore taelen
[edit | edit source]- blasi Berbice-Nederlands
- blaas, aass, blās, blaes Neger'ollands
- blas Papiaments
Vertaeliengen
[edit | edit source]mee kracht uutaeseme
|
Bronnen
[edit | edit source]- Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 102-3
- K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 66
- Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank
- Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'blazen'