Wt/zea/aor

Zeêuws

Etymologie

Van Middelnederlands aer, saementrekkienge van d'n Ingweoonse vurm ōther (Oudvries), die-a oôit in 'eêl 't westen moe 'ebbe over'eêst mae buten twuvel altoos neffens ander ei bestae. Van Oergermaons *andar; uutendelienge Oer-Indo-Europees *onteros, wat-a kan ore verklaerd uut de wortel *eno mee 't vergrôtende-trap-achtervoegsel *-teros. Beteikende oôrsproenkelijk allêne 'd'n aore van tweê', betwint at 'd'n aore van vee mee *allos weer uutgedrukt (zit nog in 't 'Oôg-'Ollandse elders).

Opmerkienge: 't uutdruksel aor over aor ei waerschienlijk 'n aore afkomste.

Omschrievienge

ander bievoegelijk naemwoôrd Goerees, Flakkees, Zeêuwse Eilanden; nie in 't Land van Axel en 't Land van Kezand, wè in 't Land-van-'Ulst

1. d'n aoren/d'aore/'t aore: 't lid van 'n koppel dat-a nog nie genoemd is en/of dat-at de spreker zelf nie is
   • An d'aore kante moe je mae dienke: je bin d'r noe vanaf.
2. ʼn aoren, aore, aor: 'n lid van 'n groep dat-a nog nie genoemd is en/of dat-at de spreker zelf nie is
   • Dat middel ei bie eur glad verkeêrd uutgewerkt, 'k gae 't noe nie op 'n aore koeë prebere!
3. volgende
4. D'n aoren dag kwam t'n wee en vroeg t'n of ik d'r a goed over naegedocht ao.
5. vorrige (as uut de context bliekt at 't beteikenisse 3 nie is)
   • Zò a'k d'aore weke a zeide: ik ore gin vòzitter, wan daer è'k d'n tied nie vò.
6. zelfstandig naemwoôrd: 'n Persoôn die-a an beteikenisse 1 of 2 voldoet (ok aore(n))
   • As 'n aor dat ok zeit, begin ik 't te glôven.
7. Land-van-Axels, Land-van-Kezands (kôren)aere
8. Land-van-Axels in 't uutdruksel aor over aor
9. verschillende vurmen van 't werkwoôrd aore(n)

Opmerkiengen:

• In z'n onverboge bievoegelijke vurm is aor a zeldzaem g'ore, je gebruke d'r naebie altoos ander vò.
• Tegen 'n bloedvat oort in Zeêuws-Vlaonderen noôit aor gezeid; dat is altoos aoder.

Uutspraek

[ɑːr], [ɒːr]

Verbugienge

aore, aoren

Afleiiengen

• aors
• mekaore

Aore vurmen

• ander

Uutdruksels

• Op 'n aor weze, bie 'n aor op bezoek of in kost en weunienge weze
• Tegen joe gezeid en op 'n aor(e) gezwege, onder mekaore (in vertrouwen) gezeid
• D'n eênen genees van de zaolf d'n aoren van de pot, m'è nie aollemaele baete bie 'tzelfde
• Van 't aore endje, net 't omgekeêrde

Ontlêniengen in aore taelen

De vurm aor is nie uutgeleênd, de meêr burgerse vurm ander wè.

Vertaeliengen

't/'n nie-genoemd(e) lid

• Afrikaons: ander
• Araobisch: آخر (ʾāẖar) m, أخرى (ʾuẖrā) v
• Berbice-Nederlands: andre, andri
• Chinees (Mandarijn): 別的, 别的 (biéde); 其他的 (qítā de)
• Duuts: anderer
• Esperanto: alia
• Frans: autre
• Westerlauwers Vries: oar
• 'Ebreêuws: אַחֵר (acher)
• Hindi: अन्य (anya) etc.
• 'Ollands: aor ('ier en dae in Zuud-'Olland, en in Volendam), ààr (Katwiekse spellienge daevan), aar (Noôrd-'Olland), ander (algemeên), ânder (Utrechtse variante daevan)
• Iengels: other

• Italiaons: altro
• Japans: 他の (ほかの, hoka no), 別の (べつの, betsu no)
• Latijn: alter (van tweê), alius (van drie of meêr)
• Limburgs: anger, ander, aander (Mestrichts)
• Middelnederlands: ander, aer
• Nederlands: ander
• Nedersaksisch/Platduuts: aander etc.
• Oudgrieks: ἕτερος (heteros) (van tweê), ἄλλος (allos) (van drie of meêr)
• Oudnederlands: andar
• Portugees: outro
• Russisch: друго́й (droegoj), ино́й (inoj)
• Spaons: otro
• Swahili: ingine
• West-Vlaems: ander

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 8, 43

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'ander'

• 'aer' in 't Middelnederlands Woordenboek
• 'andar' in 't Oudnederlands woordenboek

Oôst-Vlaems

Etymologie

Ziet bie aere.

Omschrievienge

aor v

• (kôren)aere

Uutspraek

[ɒːr]

Verbugienge

aoren meêrvoud, aorken verkleinwoôrd

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 8