Wp/isv/Slovakija
| slovač.: Slovensko | |
 | |
 | |
| Obča informacija | |
|---|---|
| Polna nazva | Slovačska republika slovač.: Slovenská republika |
| Glavny i najbolši grad | Bratislava |
| Služebne jezyky | slovačsky jezyk |
| Državna forma | unitarna parlamentska republika |
| Statistika | |
| Plošča | 49,035 km² (127.) |
| Naseljeńje |
|
| Valuta | evro (EUR) |
| Časova zona | |
| Kod ISO 3166 | SK |
<mapframe> problems:
| |
| Koordinaty: Template:Wp/isv/Coord | |
Slovakija, služebno Slovačska republika, jest država bez izhoda k morju v Centralnoj Evropě. Graniči s Poljskoju na sěveru, Ukrajinoju na iztoku, Madjarijeju na jugu, Avstrijeju na jugozapadu i Čehijeju na sěverozapadu. Glavno gorske ozemje Slovakije imaje površinu kolo 49000 km², na ktoryh živut kolo 5,464,060 ljudij.[1] Glavny i največši grad Slovakije jest Bratislava, a drugy največši grad sut Košice.
Historija
[edit | edit source]
Slovjani pribyli na ozemje tutčasnoj Slovakije v 5. i 6. stolětjah. V 7. stolětju oni igrali značnu rolju v stvorjenju Samovoj državy. V 9. stolětju osnovali Nitransko knežstvo, ktoro bylo potom zavojevanym Moravskym knežstvom i vošlo v sostav Velikoj Moravije. V 10. stolětju, poslě razpada Velikoj Moravije, ozemja Slovakije byli zavojevane Madjarskym knežstvom. Po osnovanju Vugrijskogo Kraljevstva v 1000 roku bylo Nitransko knežstvo iznova ustanovjeno kako Vugrijsky vasal, ale često byla utračana vo vojnah s Čehijeju ili Poljskoju.[2] Poslědny Nitransky knez byl Almoš, ktory v 1108 roku utratil svoje zemje i dostojenstvo[2] poslě povstanja protiv jego bratu, kralju Kolomanu.[3]
V 1241 i 1242 roku, v čas mongolskogo vpada v Evropu, mnoge ozemja Slovakije uniščili mongolske armije. Poslě mongolskyh vpadov byli izbudovane ili razširjene mnoge zamky. Utračene naseljenja byli zastupene nemečskymi i valašskymi oseljencami, ktori pomogli razviti gorničstvo i ovčarstvo.
V 1526 roku odbyl se bitva u Mohača medžu Osmanskoju imperijeju i habsburgsko-jagelonskoju armijeju, v ktorej umrl vugrijsky kralj. Poslě bitvy dobyli Turki veliku čest Vugrije. Jednočasno počela se vojna o naslědnost - kralj Jan Zapolja je držal Transilvaniju i Zakarpatiju (Vozhodnovugrijske kraljevstvo), a car Ferdinand I Habsburg je držal Zapadnu Vugriju. vključno ozemej Slovakije. Stolica habsburgskoj Vugrije byla v Požonji (Bratislavě). Zapadna i vozhodna Vugrija sjedinili se až v 1570 roku.
Integracija Vugrije do Habsburgskoj monarhije i borba protiv Osmanskoj imperiji pričinili v 17. stolětju mnoge povstanja stanov (šljahty i duhovenstva). Te povstanja često odbyvali se čestično na slovačskyh ozemijah, i bojevalo v njih mnogo slovakov. Najslavnějši iz njih byl Juraj Janošik, tatransky razbojnik.
V 1846 roku izdal Ljudevit Štur knigu Nauka reči slovenskej (Nauka rěči slovačskoj), kde kodifikoval gramatične i ortografične principy slovačskogo jezyka.
Poslě Prvoj světovoj vojny i razpada Avstro-Madjarije, čehi i slovaki osnovali Čehoslovakiju. Prva Slovačska republika byla čestično poznanoju državoju-marionetkoju nacističnoj Němcije. Poslě konca Drugoj světovoj vojny Čehoslovakija byla prěosnovana kako nezaležna država. Poslě puča 1948 roka Čehoslovakija stala byti pod komunističnoju administracijeju i stala čestju sovětskogo Iztočnogo bloka. Proby liberalizovati komunizm v Čehoslovakiji skončili v Pražskoj vesně, ktoru raztoptali sily Sovětskogo sojuza i inyh držav Iztočnogo bloka vpadom v avgustu 1968 roka. V 1989 roku Aksamitno povstanje zakončilo period komunističnoj vlasti v Čehoslovakiji, i v 1993 roku Čehoslovakiju razpustili na dve nezaležnyh državy, Čehiju i Slovakiju.
Slovakija jest dnes parlamentarna republika. Vhodi v Organizaciju sjedinjenyh narodov i Evropejsku uniju (od 2004 roku).
Ekonomija
[edit | edit source]Slovakija imaje vysoko razvitu ekonomiju. Jej valutoju jest od 2009 roku evro. Jej GNP byl v 2021 116,6 miliard američskyh dolarov[4] ili 100,3 miliard evr.[5]
Administrativno děljenje
[edit | edit source]Slovakija deli se na 8 krajin:
- Bratislavsky kraj (slovač.: Bratislavský kraj)
- Trnavsky kraj (slovač.: Trnavský kraj)
- Nitransky kraj (slovač.: Nitriansky kraj)
- Trenčinsky kraj (slovač.: Trenčiansky kraj)
- Banskobystričsky kraj (slovač.: Banskobystrický kraj)
- Žilinsky kraj (slovač.: Žilinský kraj)
- Košičsky kraj (slovač.: Košický kraj)
- Prešovsky kraj (slovač.: Prešovský kraj)
Iztočniky
[edit | edit source]- ↑ 1.0 1.1 "Stock of population in the SR on 30th September 2020". slovak.statistics.sk (na anglijskom). 1 junija 2020.
- ↑ 2.0 2.1 Teich, Mikuláš; Kováč, Dušan; Brown, Martin D. (2011). Slovakia in History. Cambridge University Press. str. 19–29. ISBN 9780511780141.
- ↑ Makk, Ferenc (1989). The Árpáds and the Comneni: Political Relations between Hungary and Byzantium in the 12th century. Prěvod Novák, György. Budapest: Akadémiai Kiadó. ISBN 963-05-5268-X.
- ↑ "World Economic Outlook database: April 2023". International Monetary Fund - IMF. Medžunarodny Valutny Fond.
- ↑ "Revidované a predbežné ročné údaje HDP v bežných cenách [nu0007rs]". DATAcube. Statističny ured SR. 20 oktobra 2023.
Vněšnje linky
[edit | edit source]- Tutoj članok imaje prěvod iz članka "Slovakia" v Vikipediji na anglijskom (spis avtorov; dozvoljeńje CC BY-SA 4.0).