Wp/bgn/هیتی‌ئان

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | bgn
Wp > bgn > هیتی‌ئان

یکی شه ایرانی تبارین قومانی گروپ ئان انت که شه میلادا ۱۸۰۰دیمتیرا بي اناتولی ، انونین تورکیه شاران تا زنده گی ئه کورتنت و شه وت یک مزنین امپراتوری ئی جور کورته تنت که آوانی باچاهی و امپراتوری ئی نشانگ انون بئ تورکیه و سوریه ملکانی تا موجود انت.

تاریخ[edit | edit source]

هیتیان مردمانی باستانی بودند که به زبان هیتی که از شاخهٔ آناتولی خانوادهٔ هندواروپایی صحبت می‌کردند و کشوری پادشاهی در آناتولی و میان‌رودان شمالی و سوریه در سدهٔ ۱۸ پ.م. تا ۱۲ پ.م. تأسیس کردند.

هیتی‌ها معروف به مهارتشان در ساختمان و استفاده کردن از ارابه و از پیشروان عصر آهن و ساخت مصنوعات از آهن بودند.

امپراتورى هیتی در ۱۲۹۰ پ.م.

پادشاهی هیتیایی به سه دوره قراردادی تقسیم شده‌است:

  • پادشاهی قدیمی هیتیایی. ۱۷۵۰ - ۱۵۰۰ پیش از میلاد
  • پادشاهی میانی هیتیایی. ۱۵۰۰ ق. م. - ۱۴۳۰ ق. م. : در حدود ۱٬۵۹۵ پیش از میلاد هیتی‌ها بابل را اشغال و غارت می‌کنند.[1]
  • پادشاهی جدید هیتیایی ۱۴۳۰ - ۱۱۸۰ پیش از میلاد

پس از ۱۱۸۰ ق. م. امپراتوری هیتی در چندین دولت-شهر (نوهیتیایی)، مستقل خرد شد.

نوهیتیایی، کشورهایی بودند که با زبان لوویان حرف می‌زدند و در سوریه عصر آهن، پس از سرنگونی امپراتوری هیتی سر بر آوردند و تا اشغال شدن به دست کیمری‌ها بر پا بودند (۱۱۸۰ تا ۷۰۰ پیش از میلاد).

نباید حتیان (Hattians) که زودتر تا آغاز هزاره دوم ق. م. در همان ناحیه ساکن شدند و به یک زبان غیر هندو - اروپایی صحبت می‌کردند را با هیتیان (Hittites) اشتباه گرفت.

در حدود ۱٬۴۰۰ پیش از میلاد، از مصنوعات آهنی در قلمرو هیتی‌ها در ارمنستان کنونی استفاده می‌شد که این به عنوان نخستین شواهد مصرف این عنصر است.[2]

کشف سند ازدواج به شکل سنگ نگاره در حدود ۱٬۳۵۰ پیش از میلاد در بوگازکوی (Boḡazköy) واقع در آناتولی، با ذکر نام پادشاه هیتی و حاکم تمدن میتانی که فرمانروایان سرزمین‌هایی هستند که مردم در آنجا به الهه‌های هندی-ایرانی میترا-وارونا، ایندرا و اشوین‌ها متوسل می‌شوند و آنها را می‌پرستند. این سند ظاهراً رسیدن موجی از اقوام هندو-ایرانی را به شمال غرب ایران تصدیق می‌کند.[3]

پرهنگ[edit | edit source]

زوبان[edit | edit source]

سیم سر[edit | edit source]

مربوتین قوم و ملت ئان[edit | edit source]

گیپتجاه[edit | edit source]