Wt/zea/schoef

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands scu van Oergermaons *skeuhaz, mee grammaotische wissel en nultrappe. Meschien van d'n Indo-Europese wortel *skeukʷ-, dan verwant mee Oerslaovisch *ščĭvati 'opjaege'.

De beteikenis 'onbesuusd' ei z'n eigen uut de nuance 'schichtig', 'as 'n geschrokken beêste' ontwikkeld.

Omschrievienge

schoef

1. Schrikachtig, bange, schichtig (van zowè mensen as dieren gezeid)
   • Dat paerd is nog 'n bitje schoef, 'k zou d'r gin kind op zette.
2. Onbesuusd, zonder beleid
   • Loôp toch nie zò schoef, moe je je pôten soms breke?
   • Boven z'n macht en vees te schoef, en mee een rotklap kliste de kiste uut z'n 'anden op de grond terug.' (Jan Zwemer, De sprookjes van Moedertje Jans en de faobels van Jodocus, Den Boer/De Ruiter, Vlissienge, 1992: p. 61)
3. Ruug (van 't weêr gezeid)
   • As 't zò schoef is, kunne me de zeê nie op.
4. ok as zelfstandig naemwoôrd: ʼn schoef m (ziet ok schoeë)

Uutspraek

[sxuf]

Verbugienge

schoeve, schoeven m, schoefs partitieve genitief

Trappen van vergliekienge

schoever, schoefst

Uutdruksels

• Zò schoef as oesje, vreêd bange
• ʼIJ is nie schouw as te Paosen, 'ie is nie dikkels bange Land-van-'Ulsters
• ʼn schoeven Turk, ʼn schoeven Dries
• ʼn Schoef leven leie, losbandig leve allêne in Smerdiek; meêst ʼn schouw leven leie

Dialectvarianten

• schoe, schoeë Goerees, Flakkees, Schouwen-Duvelands (allêne); Noord-Bevelands (nessens schoef)
• schouw Land-van-'Ulsters en in 't uutdruksel ʼn schouw leven

Vertaeliengen

bange

• Araobisch: خَائِف‎ (ḫāʾif), خَجُول‎ (ḫaǧūl)
• Braebants: schouw, angstig, bang, benaad etc.
• Chinees (Mandarijn): 怕 (pà)
• Duuts: scheu
• Frans: craintif
• Westerlauwers Vries: bang, gril, skoftich, skou
  • Terschelliengs: schou
• 'Ollands: schouw, skouw, skow; skis (Katwieks)

• Iengels: frightened (attr.), afraid (pred.)
• Limburgs: sjoew etc.
• Middelnederlands: blode, sc(h)u
• Nederlands: schuw, bang, schichtig
• Nedersaksisch/Platduuts: bange
• Portugees: amedrontado, con medo
• Russisch: испу́ганный (ispoegannyj)
• Spaons: atemorizado, con miedo

zonder beleid

• Duuts: wild
• Frans: sauvage
• Iengels: wild, savage, unruly
• Nederlands: wild

• Oudgrieks: ἄγριος (agrios)
• Portugees: selvagem
• Spaons: salvaje, fiero

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 839

• K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 202-3

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank