Wt/zea/komme

Zeêuws

Etymologie

werkwoôrd

Over Middelnederlands comen en Oudnederlands cuman van Oergermaons *kweman. Uutendelienge van d'n Indo-Europese wortel *gʷem- 'komme' en zòdoende verwant mee Latijns venīre ('tzelfde) en Grieks βαίνω bainoo ('gae'). Korte o is naebie aolgemeên in Nederlandse streektaelen; is t'r gekomme nae analogie van de korte o in vee werkwoôrdsvurmen.

zelfstandig naemwoôrd

Over Middelnederlands comme, combe van Oergermaons *kumbaz. Ergest in de taelgeschiedenisse overgesproenge van mannelijk nae vrouwelijk.

Omschrievienge

komme

1. werkwoôrd 'n plekke bereike
2. werkwoôrd bevaolle (van 'n koeë), 'n kaolfje op de waereld zette
3. zelfstandig naemwoôrd v 'ol schaeltje van glas of aerdewerk zonder ôre of 'andvat

Uutspraek

[ˈkɔmə]

Verbugienge

• kommen meêrvoud, kommetje verkleinwoôrd

Vervoegienge

infinitief	komme(n)
gerundium	te kommen(e)
tegewoordigen tied	ik kom(me)	oôns komme(n)
	jie kom(t) (komme)	julder komme(n)
	'ie kom(t)	'ulder komme(n)
flejen tied	ik, jie, 'ie kwam, kwamme, kwiem	oôns, julder, 'ulder kwamme(n), kwaeme(n), kwaome(n)
gebieënde wieze	kom(t)
onvoltoôid deêlwoôrd	kommende
voltoôid deêlwoôrd	is en ei (g)ekomme(n)
Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia.

Saemenstelliengen

werkwoôrd

ankomme bekomme klaerkomme meekomme

ontkomme uutkomme vòkomme

zelfstandig naemwoôrd

• kommebenne

Uutdruksels

• komme bie, vrieë nae, verkêrienge è mee
• goed komme, terecht komme; ok:
  • Da kan goed komme, Dat kom moôi uut
• ʼt Za t'r nie komme mie 'eur, z'is stervende Zuud-Bevelands
• kom van, kom van, waegt 't mae
• Die nie komt, die moe nie kêre/weggae, gezeid van iemand die z'n vrienden, bekende en fermielje zelden opzoekt
• Wie nie komme wil, is vrie van 't 'eengaen, 'tzelfde

Dialectvarianten

werkwoôrd

• kommen in Zeêuws-Vlaendere en op oôstelijk Zuud-Beveland

zelfstandig naemwoôrd

• kom

Ontlêniengen in aore taelen

werkwoôrd

• kumu Berbice-Nederlands
• kō, kom Neger'ollands
• kum Skepi
• kon Sranantongo (nie zeker, kan ok uut 't Iengels of Nederlands komme)

zelfstandig naemwoôrd

• konghi Berbice-Nederlands
• komiki Caribisch
• kommetje, komintji, kom Neger'ollands
• kòmchi, kònchi Papiaments (kan ok uut 't Nederlands komme)
• komki, komiki Sranantongo
  • komiki, kuñki Arowaks
  • komki Sarnami

Vertaeliengen

'n plekke bereike

• Afrikaons: kom
• Araobisch: جَاءَ‎ (ǧāʾa), أَتَى‎ (ʾatā)
• Berbice-Nederlands: kumu
• Chinees (Mandarijn): 來, 来 (lái)
• Duuts: kommen
• Frans: venir
• 'Ebreêuws: בָּא‎ (ba)
• Hindi: आना (ānā)
• 'Ollands: komme
• Iengels: come
• Italiaons: venire
• Japans: 来る (くる, kuru)
• Latijn: venīre

• Limburgs: kómme, koume (Mestrichts)
• Nederlands: komen
• Nedersaksisch/Platduuts: kommen
• Oudgrieks: ἔρχομαι (erchomai), ἵκω (hikoo)
• Portugees: venir
• Russisch: приходи́ть (prichodítʹ), прийти́ (prijtí) imp.-perf. paer
• Skepi: kum
• Spaons: venir
• Swahili: kuja
• Westerlauwers Vries: komme
  • Hindeloopers: kómme
• West-Vlaems: kommen

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 473-4, 1212

• K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 148

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'komen'

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'kom, kommetje'