Wt/zea/kachel

Zeêuws

'n Kacheltje neffens z'n moer.

Iezdere kachel mee striekiezders en 'n theekanne.

Etymologie

• (klein paeretje): Van 't Middelnederlands cachtel uut ouwer *caftel, van 't (Middeleêuws) Picardisch captel 'kapitaol', '(vee)bezit'. 't Is zòdoende verwant mee 't Iengelse cattle. Vurmen mee -f- komme nog altoos vò; ziet onder.
• (dichten 'aerd): Overgenome uut 't 'Ollands. 't Dieng was langen tied amper-an bekènd op 't boereland.

Betêkenisse

kachel zelfstandig naemwoôrd

1. o Paeretje joenger as eên jaer.
   • Kiek, d'r staet 'n kacheltje op d'n diek! (Bekènd zinnetje gebruukt vo de Zeêuwse kennisse van nie-Zeêuwen te testen)
2. m Dichten 'aerd, gesteukt mee 'out, kolen, olie of gas.
   • Mien groôtouwers 'aodde nog zò'n ouwejaerse zwarte puupkachel.

Uutspraek

[ˈkɑxəl]

Verbugienge

meêrvoud kachels, verkleinwoôrd kacheltje

Dialectvarianten

• joenk paerd: kaffel (Flupland), kaftel (Acht'uzen)

Synoniemen

• joenk paerd: vool Tools in Fluplands, veulen in Zeêuws-Vlaenderen vanous, op d' Eilanden ingevoerd uut 't 'Ollands
• ’aerd: stove ('ier en daer in Zeêuws-Vlaenderen)

Saemenstelliengen

• kachelpaerd

Vertaeliengen

paeretje

• Araobisch: مُهْر‎ (muhr) m
• Chinees (Mandarijn): 駒子, 驹子 (jūzi); 駒, 驹 (jū)
• Duuts: Fohlen o
• Frans: poulain m, pouliche v
• Westerlauwers Vries: fôle o
• 'Ollands: vele (Katwieks) o
• Iengels: foal
• Japans: 子馬 (こうま, kouma)
• Latijn: equulus m

• Limburgs: vuuële, veule o
• Middelnederlands: cachtel, cateile o; volen o, m; wals o
• Nederlands: veulen o
• Oudgrieks: πῶλος (poolos) m/v
• Oudnederlands: folo o, cahtel o?, puoder, wavogo (?)
• Portugees: potro m
• Russisch: жеребёнок (zjerebjónok) m
• Spaons: potranco, potro m

dichten 'aerd

• Araobisch: مَوْقِد‎ (mawqid) m
• Chinees (Mandarijn): 火爐, 火炉 (huǒlú); 爐, 炉 (lú)
• Duuts: Ofen m
• Frans: poêle v
• Westerlauwers Vries: kachel g
• 'Ollands: haerd (conservatief Zuud-'Olands) g
• Japans: ストーブ (sutōbu), 暖炉 (だんろ, danro)

• Latijn: fornax v, focus m
• Limburgs: stoof v
• Nederlands: kachel m
• Portugees: aquecedor m
• Russisch: печь (petsj') v
• Spaons: estufa m
• West-Vlaems: stove m

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 390, 1085

• Dr. Frans Debrabandere (red.), Zeeuws etymologisch woordenboek. De herkomst van de Zeeuwse woorden. Uutgeverie Atlas, Amsterdam/Antwerpen, 2007: blz. 150