Wt/zea/bloed

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands bloet en Oudnederlands bluot van Oergermaons *blōda. Kom buten de Germaonse taelen nie vò. Verband mee bloeie (as 'n blomme) is vògesteld, mae dienkelijk (dat wil zeie nae de consensus in Nederland en Belgen) is 't 'n substraotwoôrd.

Omschrievienge

bloed o

1. roôie (bie sommige beêsten witte) vloeistoffe die-a mee 't 'arte deu d'aeren oor gepompt en zuurstof overal in 't beêste z'n lief briengt.
2. figuurlijk fermielje, afstammienge
   • ʼIe ei nog bloed van eên of aoren baron. Zò groôs as 'n aop mee zeve staerten is t'n d'rop.

Uutspraek

[blu(ː)t]

Verbugienge

bloedje verkleinwoôrd; bloede, bloei datief

Afleiienge

bloeie

Saemenstelliengen

bloedaere bloedbleine bloedlaete

bloedtrekke bloelôzen

Uutdruksels

• Bloed vò z'n 'arte kriege, inzieë da je te koppig bin gewist en opgeve; ok wè anderszins bereêuw kriege
• As 't bloed vò 't 'arte komt, as 't 'arte spreekt (meêsta vaoder- of moeder'arte)
• Ze zou je mee d'r bloed 'elpe, ze zou aolles vo je doeë
• Van d'n bloede weze, van edelen afstammienge weze
• Van 't eigen bloed, eigen guus, gin schoôn- of stiefkinders
• ʼt Zit nog in 't bloed, dieë(n) is nog fermielje

Aore schriefwiezen

• bloe:d Woordenboek der Zeeuwse Dialecten

Ontlêniengen in aore taelen

• boeoeloe Aucaons
• blutu Berbice-Nederlands
• bloed, blut, blud Neger'ollands
• blut Skepi
• brudu Sranantongo (meschien uut 't Iengels of onder invloed daevan)
  • buúu Saramaccaons

Vertaeliengen

Vertaeliengen

• Nie-taelgebonde: 🩸
• Afrikaons: bloed
• Araobisch: دِمَاء‎ (dimāʾ) meêrvoud, دَم‎ (dam) m
• Berbice-Nederlands: blutu
• Chinees (Mandarijn): 血 (xuè, xiě)
• Duuts: Blut o
• Esperanto: sango
• Frans: sang m
• Westerlauwers Vries: bloed o
  • Hindeloopers: bloo
  • Schiermonnikoôgs: blúed
• 'Ebreêuws: דָּם‎ (dam) m
• Hindi: ख़ून (xūn) m, रक्त (rakt) m, लहू (lahū) m
• Iengels: blood
• Italiaons: sangue m

• Japans: 血 (ち, chi), 血液 (けつえき, ketsueki)
• Latijn: cruor m, sanguis m
• Limburgs: bloed (westelijk), blood (oôstelijk), blód (zuudoôstelijk), bloud (Sittard en omgevienge) o
• Nederlands: bloed o
• Nedersaksisch/Platduuts: bloed (westelijk), blood (Twents, Oôst-Achter'oeks), bloud (Groniengs)
• Oudgrieks: αἷμα (haima) o, ἔαρ (ear) o (bie Homerus)
• Portugees: sangue m
• Russisch: кровь (krov') v
• Skepi: blut
• Spaons: sangre m
• Stasvries en verwanten: bloed, bloëd (o.m. Leeuwarders), bloêd (Midslands) o
• Swahili: damu kl. 9,10
• West-Vlaems: bloed o

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 109

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'bloed'

Nederlands

Etymologie

Ziet bie Zeêuws.

Omschrievienge

bloed o

• bloed (ok figuurlijk)

Uutspraek

[blut]

Verbugienge

bloede datief, bloedje verkleinwoôrd

Afleiiengen

• bloeden
• bloedig, bloederig

Saemenstelliengen

bloedakker bloedband bloedbroeder bloedcel bloedgeld

bloedgroep bloedkoraal bloedkuil bloedrood bloedvat

Uutdruksels

• blauw bloed hebben, van aodel weze
• van den bloede, deu verwantschap (van 'n titel gezeid)

Ontlêniengen en afstammeliengen

Ziet ok bie Zeêuws.

• bloed Afrikaons
• bloet Javindo

Bronnen

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'bloed'