Ashan yey shiwit, ne 27 ipal ne Metzti Yey pal 2010, ne tejtepuspatani ne kinekit panut ijpak ne Atlantico ijtik America wan Ewropa nemituyat pal kiyawaluat ne islaj ipal Islandia ka ajkuikpa, su te, te welituyat.
Ne taika: ika tik uni tunal se tepet itukay Eyjafjallajökull, tik Islandia, pejki kishtia tit wan pukti. Temik ne ejekat iwan pukti nujme ne weyat, wan ne tejtepuspatani te welituyat panut ika ne neshti ne kisa tik ne tepet weli muishtuka ijtik ne inmojmotor wan uni tesajsay.
Islandia nemi sujsul ka ajkuikpa, wan ne ejekat kipitza witz ka ajkuikpa wan pejki kisentalua ne pukti wan neshti ka tatzinu nujme ne weyat ijtik miak tunal.
Kwak panutiwit ankakeski semanaj, mukawki ne tepet, musewij ne tit, teuk kiski pukti, wan tamik mupupua ne ejekat.
Panutiwita yey shiwit wan ashan inatiwit sejse tamachtiani ka ipanpa ne neshti kistuk tik ne tepet ne musentaluj, takatki sujsul wey plankton tik ne weyat. Ne plankton se sakat te tiwelit tikitat ika sea chikitik ne takati tik ne weyat.
Taika weytiak ne plankton? Weytiak ika ne neshti ipal ne tepet kalwika tepusti. Kwak ne tepusti pal ne tepet wetzi ijpak ne at, kichiwa ka ne plankton weli weya.
Wan kwak nemi wey plankton, kisat miak sakat wan michin ika yejemet kikwat ne plankton. Ne bajballenaj nusan.
Nusan yek ma nemi plankton ika kishtia ne dioxido de carbono (CO2) tik ne ejekat. Ken tikmatit, ne ajanimales kitaliliat CO2 ne ejekat (wan kishtiliat oxigenoj), wan ne sajsakat wan kwajkwawit kishtiliat CO2 (wan kitaliliat oxigenoj). Yek ma nemi mas oxigenoj, yajika yek ma nemikan sajsakat. Pero muneki tepusti tik ne weyat pal weli kishtia ne CO2, yajika kipalewia ne neshti witz itech ne tepet kitamuta tit. Ijkiuni tiwelit tikitat ka muchi tik ini taltikpak muneki pal muchi yawi yek.
Ne tamachtianimet nemituyat tik se barcoj pak ne at kwak pejki tata ne tepet tik Islandia wan weliket kitamachiwat ne tepusti nemituya tik ne at kwak teuk pukkiski Eyjafjallajökull wan senpa kwak pukkistuya. Kitaket ka ijkia, nemik mas wey tepusti tik ne weyat ipanpa uni tit.
Melka uni, nusan kitaket ka kwak panuk se tiempoj, tea weyki ne plankton mas. Yaja ika pal weya ne plankton nusan muneki nitrogenoj. Su te kanaj, melka nemi tepusti te weli weya. Yajika, nemik wey plankton ijtik sejse metzti ipanpa ne wey tepusti wan nemanha tea.
Ini techmachtia ka muchi timunekit tik ne tal: ne tukniwan, ne takwalmet, ne kwajkwawit wan ne sajsakat, hasta ne tejtet wan tejtepet.
YSUES Radio Universitaria tik 660AM: "Cultura Latinoamericana" ne lujlunes ka 10 horaj ka peyna. Wejkatanutza: 2511-2020. Shiwi tuwan!
Curso de náhuat: Centro Cultural Ne Yawal (Av. Izalco casa 102A, Colonia Centroamérica), los sábados 9-11:30 am, $1 la sesión a partir del 11 de enero 2014. Niveles Básico y Avanzado. Tamachtiani: Werner Hernández.
Clases de náhuat (nivel básico): Escuela de Artes de la UES, los viernes 2-4 pm, $0.50 x clase. Cuando lleguen pregunten dónde es el salón o por Guishtemi (77132406).
Taller de náhuat. Centro de Artes Hermanos Aguilar. Sábados 3:00pm. Inicio: 6 de abril 2013. Info. tel. 2222-3418.