Wn/ppl/Takwikalistal

From Wikimedia Incubator
< Wn‎ | ppl
Wn > ppl > Takwikalistal


Yajyankwik Tik Nawat


Taketzalistal pal YTN

Sejse takwikalis
  • Shikuchi Negritoj

Atahualpa Yupanqui takwika katka ini takwikalis nujme
Tik Kastiay: Duerme Negrito; Hector Carcamo kipatak tik Nawat

Shikuchi, shikuchi negritoj
Ika ne munan nemi tik ne kujtan
Shikuchi, shikuchi, mobilaj
Ika ne munan nemi tik ne kujtan
Yawi kalwika se tijlan mupal
Yawi kalwika ajwiak itakil mupal
Yawi kalwika ne inakaw ne kuyamet,
mupal.
Yawi kalwika miak taya,
mupal.
Wan su ne negroj tesu kuchi,
Witz ne istak kujkul
Wan zas, kikwa ne iikshitzin
Chicapumba, chicapumba, chicapumba, chicapumba
Shikuchi, shikuchi negritoj
Ika ne munan nemi tik ne kujtan
Tekiti nemi
Tekiti wey nemi, (tekiti, kia)
Tekiti nemi melka kikukua ne iyulu (tekiti kia)
Tekiti nemi wan tesu kitashtawiat, (tekiti kia)
Tekiti nemi wan tatasi, (tekiti kia)
Pal ne negritoj, chikitik
Pal ne negritoj, kia
Tekiti kia. Tekiti kia
Tekiti kia. Tekiti kia
Shikuchi, shikuchi negritoj
Ika ne munan nemi tik ne kujtan
Negritoj, negritoj, negritoj

  • Yultakwikalis

Roque Dalton, 1935-1975
Tik Castillaj: Poema de amor; Alan King wan Hector Carcamo kipataket tik Nawat

Ne kipetewket ne canal ipal Panama
(wan pal kintashtawiat, ken "silver roll", tesu "gold roll"),
ne kiekchijket ne flotaj pal ne Nejmachat
tik ne bajbasej pal California,
ne palanit ijtik itajtatzakwiluyan Kwajtemalan
Meshijku, Honduras wan Nicaragua,
ika techtekit, ika kichiwat contrabandoj, ika teshijshikuat,
ika mayanat,
ne senpa kipiat ne culpaj
("ká ipanpa nitaketza, nikishmati
ika takapala pal ne esquinaj
wan tay mas teyek, se pal Kuskatan"),
ne nemit ijtik kajkal pal atata wan pal mutzinnamakat
ipal muchi ne puejpuertoj wan wejweytechan pal nepa
("La Gruta Azul", "El Calzoncito", "Happyland"),
ne kitukat se mil tik kojtan tik tepal tal,
ne rejrey pal ne iswat chiltik,
ne ká te aka kimati kanka walajket,
ne tekitinimet mas yejyek tik ne taltikpak,
ne wetzit itan ne balaj tik ne fronteraj,
ne mikit iwan sesektutunik
ush kulutzupintuk, tamakastzupintuk,
pulijtuk tik ne pulamil ne miktan,
ne tawanat, chukat, kwak kikakit ne himno nacional
itan ne tapayawi pal Nejmachat ken ne nievej pal ne Nortej,
ne musaluat, ne tajtanit, ne kichichinat marihuanaj,
ne Guanacos wejwey sijsiwapalakunet,
ne semaya ipanpa chiupi weliket walmukwepat
ne kipishket ukchiupichin suertej,
ne te keman kipiat ajamat,
ne muchi kichiwat, muchi kinamakat, muchi kikwat,
ne achtu kishtiat ne kuchiyuj
ne trijtristej mas tristej pal nujme,
ne tukniwan pal ne nutal,
numanujwan.


  • Ne shupan

Genaro Ramírez Vázquez
(Nawataketza pal Witzapan)

Pejkia ne shupan!
Pejkia wetzi ne at!
Muchi ne jaral yawi mulini
wan ne tal yawia shushuknajkisa.
Ne takwalmet yawita kipiat itakwal,
yawit mutaliat tumawak
wan te yawit kiseliat mayan.
Yajika
ne tushupan yaja techtakwaltia
muchi tay tinemit ijpak ne tal,
wan kichiwa ka tuweyka
mutetzilnajkisa, tumawaya wan weya.

Yajika, ká kenha Teut?
ka yaja techtuktia ne at;
kituktia ne shalnaj ejekat pal tikijiukwit;
ne tunal pal techtawilua
ne tal kan tiktaliat tujtukshi
pal weyat ne kwajkwawit
pal tikutunat
wan iwan yaja tiketzat ne tukal
kan tinemit;
nusan ne kan nemit ne tukujkunew,
kan te techmaka ne tunal,
kan tesu tisekmikit.
Yajika
ká weliskia kichiwa
tay Teut kichiwa tuwan?


  • Tunan tal

Genaro Ramírez Vázquez
(Nawataketza pal Witzapan)

Padiush, Nantal,
ka taja tikitak kwak ninesik,
tikitak kwak nipejki niweya,
kwak nimuchiwki takat.
Mupanpa naja niwelik nikchiwa muchi tay niwelik tik ne tunal,
ninemik wejwey takapiltzin,
nechmunekiket pal nitekitik iwanmet.
Panu sujsul tunal wan nimuchiwki chulet,
kunij tea aka nechneki kwak nikukuya, maya nukniwan,
kenhayuk nechnekit pero ajsi keman tea aka nechneki, nan nukniwan,
ajsi se tunal ka naja nimiki,
kunij nan nusiwaw nan nupilawan nechnekit,
yawit nechmimat ken kimimat ne kupajsul tik ne kupajsultal,
maya taja, Tunan Tal, ashta kwak timikit titechneki
ka kunij tiktapua mumajmajkul pal titechnamiki.
Yajika timetzilwitiat padiush, Tunan Tal!


  • Itzinu se tepechin

Genaro Ramírez Vázquez
(Nawataketza pal Witzapan)

Itzinu se tepechin
ne kan nesit ne shujshuchit
nikitak se siwapilchin
achin kisajsaka ipal.

Wan kwak nikitak iselchin
niajki nitaketza iwan,
ishpajpaki yaja nechilwij:
Tay tikelewia nutech?

Pero ay, ay, ay, tay siwapilchin!
Tay yejyektzin ne sijsiwatket!
Naja niknekiskia nitiukwit
pal nechnekit muchi yejemet!

Nuyejyektzin siwapiltzin
iwan muyejyektzin tachia,
pues panuskia tay panu
muwan niaw nimunamiktia.

Iwan ini naja niawa
nikan kan tisennemit,
maka shikelkawa, tiltik,
nimetzwika tik nuyulu.


  • Ini nutechan Witzapan

Genaro Ramírez Vázquez
(Nawataketza pal Witzapan)

Ini nutechan Witzapan.
Tik ne nutechan ninestuk.
Nin kan munutza ne Nawat
ka nemia pal muelkawa.

Ini nutechan Witzapan,
te niweli nikelkawa,
wan ne tu-Apantepet
kan nitemu nimaltia.

Tik nutechan muchiwat kujkumit,
kumal pal tiknamakat,
iwan tikuat tutakwal
wan uksejseuk ipal titakwat.

Iwan ini naja niawa
niktakwika nutakwikalis,
pal nikelnamiki nutechan
ka nikan kan tisennemit.


  • Achtu at

Paula López
(Nawataketza pal Witzapan)

An se mes wetzki se achtu at.
Nujme kan tinejnemit timunamikit wan kwajkwawit
tentuk tentuk wan ijiswat selek.

Nunan ninemi nin
pal nitakwika ishpan muish;
nunan ninemi nin
pal nitakwika tik mutakakalis

Tesu ninemi nusel:
nikilwij ne ejekat ma wiki nuwan
pal kiane kwak nitakwika
ne ejekat kiawiltia mutzunkal.

Tesu ninemi nusel:
nikilwij ne ajwich ma wiki nuwan
pal kiane kwak nitakwika
ne ajwich muatzelwi mujpak taja.

Tesu ninemi nusel:
nikilwij ne metzti ma wiki nuwan
Pal kiane kwak nitakwika`
ne metzti nechtawilua.

An shikita
ken muatzelwi ne ajwich tik ne iswat selek.
An shikita
ken shipinua.

Tay timunekit?
Tes’ tatka timunekit.


  • Ejejekat, ejejekatzitzin

Rosalía de Castro
Tik Gallegoj: Airiños, airiños, aires; Alan King kipatak tik Nawat

Ejejekat, ejejekatzitzin,
ejejekat pal ne nutal,
ejejekat, ejejekatzitzin,
shinechwikakan ka nukal!

Ninemi wejka wan te weli,
te weli ninejmachnemi,
se mishti tzukultik nechtzakwa
ka nujme ninejnemi.
Nechtzakwa se tzukultik mishti
utztituk iwan shupan,
utzituk wan yulkukulis,
nechkukua, nichuka nichuka.
Shinechwikakan ejejekat,
ken se iswat waktuk,
ka ne tutunka ne nechtatia
kiunisan yaja nechwatztuk.
Ay! su nemanha tes’ nechwikat,
ejejekat pal ne nutal,
ejejekat, su tes’ nechwikat,
anka tea nechishmatit,
ka ne tutunka ne nechkwa nemi
nechtatia, nechtamia,
wan ijtik ne nuyultzin
tata hasta nechpata.

Shinechwikakan, ejejekat,
shinechwikakan ne kan nechchiat
ne nunan ká nupanpa chuka,
nuteku ne nupanpa ijiumiki,
nuikaw ká muchi ne esti
pal nuweyka nikmakaskia,
wan se ká ne niktasujta
wan iwan nitemakak nualmaj.
Su nemanha te annechwikat
ay! niaw nimiki
nusel, tik tepal tal,
kan nechilwiat: wejka walajtuk,
wan muchi tay nikita
nechnutza: Wejka walajtuk!

Ay! ne nukal chikitik!
Ay! nuwakash chiltik!
Takwalmet pak tepet,
wijwilut tik tenkal,
wan kwak tatzutzunat
siwapipil mijtutiat!

Ay! Se tutut nimuchiwaskia
wan ajajkatik ejtapal,
ay! nipataniskia,
nimutaluskia, nipajpakiskia,
pal nitakwika ka tapuyawa
tik ne mijmil pal nutal!
A’n kia nikisaskia,
nikisaskia ken se mit,
te nechmutiat ejekawyu,
nian ne tayua tiltik;
te nimajmawi melka wetzi
at nian n’ ejekat kipitza,
nipatani, nipataniskia
hasta niajsi nikita.
Melka uni, tesu nitutut
wan niaw nimiki wan penaj,
semaya nichuka, nichuka,
maya nijiumiki, niaw nimiki.

Ma’ shinechajkawakan nimiki,
ejejekatzitzin pal ne nutal,
ka nikmati ka melka niu-nimiki,
uksenpa niu-nijiumiki.
Nikmatiaya, ejejekatzitzin,
ka kwak niu-nitami nimiki
wan ikuni nechpiasket
itan tal tik ne panteon,
anyawit panut tajkuyua,
yaw-paparaka ne waktuk iswat
o pupulukat pal tamutiat
ijtik ijistak tzuntekumat;
wan kwakuni, melka naja nimiktuka,
ejejekat pal ne nutal,
niaw nitzajtzi: “Ejejekatzitzin,
ejejekat, shinechwikakan ka nukal!


  • Niawa ajapan, niawa ijishat

Rosalía de Castro
Tik Gallegoj: Adiós ríos, adiós fontes; Alan King kipatak tik Nawat

Niawa, ajapan; niawa, ijishat;
niawa, muchi ne ajachichin;
niawa, itachialis nujnuish,
tes nikmati keman timuitasket.

Nutal, nutal,
tal kan nimuiskalij,
ne mijmil niktasujta,
ne pujpula niktukatuk.

Sajsakatal, ajat, kojkojtan,
kujkuyu kitzejtzelua n’ ejekat,
tututzin takwikani,
shajkal pal nupakilis.

Metat ijtik kwajkwawit,
tajtayua itan metzti,
ne cajcampanaj tzalanit
tik iteupan ne kojtantechan.

Mojmoraj pal kwawitzitzin
nikmaka katka nuawil,
ujujti ijtik ne sinti,
niawa, niawa pal senpa!

Niawa, nuyulu! Niawa, nupakilis!
Nikajkawa ne kal kan ninesik,
nikajkawa ne techan nikishmati,
niasneki se tal te nikitztuk.

Ipatka nukniwan, ejkunimet;
ipatka nuvallej, ne alamal;
nikajkawa muchi tay nikelewia,
muchi tay te nikajkawaskia!

Niawa, niawa, niaw wejka,
sajsakat tik ne panteon,
tal kan mutukak nuteku,
sajsakat niktennamiki katka,
tal kan nimuiskalijtuk.

Ashan mukaki wejka
ne campanaj tik ne wilukal;
nupal, ay yulutzin!
tea keman mukwepat tzalanit.

Nusan nimetzilwia, siwatzin:
niawa anka pal senpa!
Nina wan nichuka
nikan inawak ne tenhat.

Ma’ shinechelkawa, siwatzin,
su nimiki wan yulkukulis,
miak leguaj ijtik alamal:
nukal, kan nuchan ninemik!


  • Yekawyu tiltik

Rosalía de Castro
Tik Gallegoj: Negra sombra; Alan King kipatak tik Nawat

Kwak nikita ka tiajki,
taja ká tinechmutia,
ken se yekawyu tiltik
nimetzita tinechpakilia.

Kan nikmati ka tiajtuk,
tik ne tunal timuneshtia,
taja ne ejekat kipitza,
taja ne sital tatawia.

Su takwikat, taja titakwika,
su chukat, san taja tichuka,
wan taja ne apan tzatzalaka,
wan titayua, wan titapuyawa.

Tinemi nujme, wan muchi timuchiwa,
nupal wan nutech timuchantia,
wan te keman tiaw tinechajkawa,
taja ká tinechmutia...


  • Ne tekulut wan ne mistun

Edward Lear
Tik Ingles: The owl and the pussycat; Alan King kipatak tik Nawat

Se tekulut wan se mistun yajket ka alamal
tik se shushuik barcojtzin.
Kiwikaket nekayut wan ne tumin ne kipiatuyat
kimilujtuk tik se makwildolartzin.
Ne tekulut kita ne sijsitaltzitzinmet
wan takwika wan igitarrajtzin:
“Ay yektzin mistun, naja nimetzneki,
taja tigalantzin,
galantzin,
galantzin,
taja tigalantzin!”

Ne mistun kilwij ne tekulut: “Taja titutut
ká takwika sujsul ajwiak!
Taika tishtunat? Timunamiktikan!”
Pero se anilloj te kipiak.
Yajket yajket wejka wejka
ka se tal kan ne kuyu bongbong weytiak,
wan né tik ne kojtan kiajsiket se ayutuch
wan se anilloj itzunpan ne iyak,
ne iyak,
ne iyak,
se anilloj itzunpan ne iyak.

“Nuiknew ayutuch, shinechtakuli
muanilloj,” inak, “nikneki nikua.”
Kikuilijket wan munamiktijket
tik ne tepet ichan ne kukurua.
Kikwajket nakat wan et wan awakat
wan se palaj pal kiululua,
wan ijpak ne ashal itan ne metzti
mijtutijket hasta tayua,
tayua,
tayua,
mijtutijket hasta tayua.


Palabraj uij ?...
Ne taj taketzalis chiltik :
Su tik panultia mu kimichin ijpak, tiaw tikita ne i tapatalis tik Castillaj!

Mikik ne Chickasawtaketza Emily Johnson Dickerson

Mumulutza Chaparrastike

Nelson Mandela 1918–2013

Tikwakan ijinsectoj!

“Tejemet nusan tikpiat se tutaketzalis”

Kimiktiat se takapiltzin siwayulu “pal kishkwepat takat”

SIDA tik Africa: tupajpakilis ipanpa Malik

Tay, kan, keman

Pal tikchiwat...[edit source]

  • YSUES Radio Universitaria tik 660AM: "Cultura Latinoamericana" ne lujlunes ka 10 horaj ka peyna. Wejkatanutza: 2511-2020. Shiwi tuwan!
  • Curso de náhuat: Centro Cultural Ne Yawal (Av. Izalco casa 102A, Colonia Centroamérica), los sábados 9-11:30 am, $1 la sesión a partir del 11 de enero 2014. Niveles Básico y Avanzado. Tamachtiani: Werner Hernández.
  • Clases de náhuat (nivel básico): Escuela de Artes de la UES, los viernes 2-4 pm, $0.50 x clase. Cuando lleguen pregunten dónde es el salón o por Guishtemi (77132406).
  • Taller de náhuat. Centro de Artes Hermanos Aguilar. Sábados 3:00pm. Inicio: 6 de abril 2013. Info. tel. 2222-3418.

Tajtajkwilul[edit source]

Tzajtzawalamat[edit source]

Ajamat tik Nawat[edit source]

  • Genaro Ramírez, Naja Ni Genaro (IRIN). Tajtzin techilwia tay kichiwtuk wan sejseuk.

Tikpia se pal tikneshtia? Shikpachu "Editar"! (Pal tikmati chiupiuk...)

Ijilpika
Nawataketzalis

Yajyankwik

Yajyankwik tik...

Timetzchiat tik

Yajyankwik Tik Nawat

tik

!


Taja nusan shitajkwilu tik YTN!