Wt/zea/zitte

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands enOudnederlands sitten van Oergermaons *sitan/sitjan/setjan. Ziet vò de kwestie van sterke of zwakke vurmen bie ligge. Net as dit woôrd ei ok zitte 'n causatief (zette). Uutendelienge van d'n Indo-Europese wortel *sed- en zòdoende ok verwant mee 't Latijnse sedēre (ok 'zitte').

Omschrievienge

zitte werkwoôrd

1. (van mensen en aore tweêvoeters) mee gebogen 'eupen, rustende op de billen, opgesteld weze
2. uut gaende of staenden toestand zitte gae
   • Moe je nie zitte?
3. (van mensen, beêsten aol wat z'n eige bewege kan) z'n eige op 'n veranderlijke plekke bevinde
   • Wae zit die vaoder van joe noe wee?
4. 'n gevangenisstraffe uutdiene
   • Die boete kan 'k nie betaele, 'k gae wè zitte.
5. (van 'n tegenslag, opmerkienge, klap enz.) ankomme, gevoeld ore
   • Zò, die zat!; ok Dieën eit 't zitte!
6. meêr in 't gemeên: z'n eigen in 't teostand bevinde, in vee uutdruksels (ziet onder)

Uutspraek

[ˈzɪtə]

Vervoegienge

infinitief	zitte(n)
gerundium	te zitten(e)
tegewoordigen tied	ik zit(te)	oôns zitte(n)
	jie zit (zitte)	julder zitte(n)
	'ie zit	'ulder zitte(n)
flejen tied	ik, jie, 'ie zat, zeet	oôns, julder, 'ulder zaete(n), zoate(n), zatte(n)
gebieënde wieze	zit
onvoltoôid deêlwoôrd	zittende
voltoôid deêlwoôrd	ei (g)ezete(n)
Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia.

Saemenstelliengen

deuzitte opzitte uutzitte

vastzitte zitskië zitstee

zittebanke zitvloer

Uutdruksels

• ʼIe eit 'r 't voe litte zitte (Zuud-Bevelands)
  1. ʼie eit 't opgegeve
  2. ʼie is doôdgegae
• Z'ebbe zitte, Ze zittende è vee geld è
• D'r goed bie zitte, 'tzelfde
• Gezet zitte, 'tzelfde (ok: z'n zaeken vò mekaore è)
• ʼIe eit 't zitte
  1. 'ie is zat
  2. 'ie is kwaed
  3. 'ie is vreêd groôs
  4. 't doet 'm niks (mee de biegedochte dat dat wè zou moete)
• Dat zit nog, da's nog glad nie zeker
• Je zit 'r nie in, je kan d'r toch niks an doeë
• Onder d'appels zitten, bogere, fruit uut de bogerd stele
• ʼk È 't 'r nie op zitte, 'k moete dae niks van 'ebbe; soms ok positief:
• ʼie eit 't 'r nogal op zitte 'oôr!
• Z'ei 't verre zitten, ze leit op sturven Sluus

Dialectvarianten

• zitten in Zeêuws-Vlaendere en op oôstelijk Zuud-Beveland

Ontlêniengen in aore taelen

• sete Berbice-Nederlands
• sit, set Neger'ollands
• set Skepi

Vertaeliengen

Vertaeliengen

• Afrikaons: sit
• Araobisch: جَلَسَ‎ (ǧalasa)
• Chinees (Mandarijn): 坐 (zuò)
• Duuts: sitzen
• Frans: être assis m
• Westerlauwers Vries: sitte
• 'Ebreêuws: יָשַׁב‎ (jasjáv)
• Hindi: बैठना (baiṭhnā)
• Iengels: sit
• Italiaons: sedere
• Japans: 座る (すわる, suwaru)

• Latijn: sedēre
• Limburgs: zitte
• Nederlands: zitten
• Nedersaksisch/Platduuts: zitten, sitten
• Oudgrieks: κάθημαι
• Portugees: estar sentado
• Russisch: сиде́ть (sidét') imperfectief
• Spaons: estar sentado
• Swahili: kukaa
• West-Vlaems: zitten

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 1190

• K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 253

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'zitten'

Limburgs

Etymologie

Ziet bie Zeêuws.

Omschrievienge

zitte werkwoôrd

1. zitte aolgemeên
2. zette in de regio Venlo-Roermond-Echt

Uutspraek

[ˈzɪ¹tə], [ˈzɪ¹te]

Vervoegienge

[1]

zitte (Mestrichts)
tegewoôrdigen tied	iech zit	veer zitte
	diech zits	geer zit
	heer, zij, het zit	zij zitte
flejen tied	iech zao.t	veer zao.te
	diech zao.ts	geer zao.t
	heer, zij, het zao.t	zij zao.te
gebieënde wieze	zit	zit
voltoôid deêlwoôrd	heet geze.te
onvoltoôid deêlwoôrd	zittend
gerundium	zittentere

zitte(n) (Montforts)
tegewoôrdigen tied	ich zit	veer zitte(n)
	doe zits	geer zitj
	hae, het, det zitj	zie zitte(n)
flejen tied	ich zaat	veer zote(n)
	doe zaats	geer zootj
	hae, het, det zaat	zie zote(n)
conjunctief	ich zoot	veer zote(n)
	doe zoots	geer zootj
	hae, het, det zoot	zie zote(n)
gebieënde wieze	zit	zitj
voltoôid deêlwoôrd	haet gezaete(n)
onvoltoôid deêlwoôrd	zittendj
participium	gezitte(n)

[2]

zitte(n) (Montforts)
tegewoôrdigen tied	ich zit	veer zitte(n)
	doe zits	geer zitj
	hae, het, det zitj	zie zitte(n)
flejen tied	ich zat	veer zatte(n)
	doe zats	geer zatj
	hae, het, det zat	zie zatte(n)
gebieënde wieze	zit	zitj
voltoôid deêlwoôrd	haet gezatj
onvoltoôid deêlwoôrd	zittendj
participium	gezitte(n)

Varianten

[2]

• zètte (wied en zied gebruukt)

Bronnen

• Dr. P. Bakkes, Mofers Waordebook. Stichting Mofers Waordebook, Montfort, 2007: blz. 418

• Pol Brounts e.a. (red.), De Nuie Mestreechsen Dictionair. Veldeke-Krink Mestreech, Mestricht, 2004: blz. 321, 44