Wt/zea/vaege
Zeêuws
[edit | edit source]Etymologie
[edit | edit source]- werkwoôrd
Over Middelnederlands vaghen van Oergermaons *fēgōną. In 't Oergermaons waere d'r a tweê vurmen, wat d'ujigen toestand van vaege nessens vege verklaere kan. In 't Nederlands is vagen noe verdwene; nog wè bekend in vagevuur en wegvagen. Uutendelienge van d'n Indo-Europese wortel *peḱ- 'poesse'.
- zelfstandig naemwoôrd
Direct van 't werkwoôrd afgeleid.
- bievoegelijk naemwoôrd
Aollebei de zinnen van 't Franse vague. De beteikenisse 'woest' kom van 't Latijnse vacuus 'lege', de beteikenisse 'onscherp' komt ok uut 't Latijn, van vagus 'zwervende'.
Omschrievienge
[edit | edit source]vaege
- werkwoôrd (ouwerwes; geldt vò aolle beteikenissen van 't werkwoôrd) poesse mee 'n vaeger of bamboes
- poesse mee 'n (dikkels natten) doek
- (figuurlijk) in volle vaert lôpe
- (figuurlijk) ouw'oere, vee klesse
- zelfstandig naemwoôrd v (ouwerwes; geldt vò aolle beteikenissen van 't zelfstandig naemwoôrd) 'n 'aele om te vaegen
- 'n streek van 't eên of ander over 'n oppervlak
- (oneigelijk) 'n slag in je wezen
- (figuurlijk) 'n onvrindelijke opmerkienge
- Bengali nie scherp omliend
- Deu de mist ka je de Lange Jan mae vaege zieë.
- Bengali ondujelijk
- Ie was noga vaege as ik nae z'n vaoder vroeg.
- Bengali high, onder d'n invloed van drugs
- Gedroôgde mossels, daer oor je vaeg van... (Wilde Mossels)
- driest, vergauweloôsd (van land gezeid dat nae d'n oest as braeke leie bluuft)
Uutspraek
[edit | edit source][ˈvɛːɦə], [ˈvɛːɣə]
Verbugienge
[edit | edit source]- zelfstandig naemwoôrd
meêrvoud vaegen, verkleinwoôrd vaegje
- bievoegelijk naemwoôrd
vaege, vaegen m; overtreffende trappen vaeger, vaegst
Vervoegienge
[edit | edit source]| infinitief | vaege(n) | |
| gerundium | te vaegen(e) | |
| tegewoordigen tied | ik vaeg(e) | oôns vaege(n) |
| jie vaeg(t) (vaege) | julder vaege(n) | |
| 'ie vaeg(t) | 'ulder vaege(n) | |
| flejen tied | ik, jie, 'ie voog, vaegde | oôns, julder, 'ulder voge(n), vaegde(n) |
| gebieënde wieze | vaeg(t) | |
| onvoltoôid deêlwoôrd | vaegende | |
| voltoôid deêlwoôrd | ei (g)evoge(n) | |
| Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia. | ||
- Afleiiengen
Saemenstelliengen
[edit | edit source]Uutdruksels
[edit | edit source]- De sturm, wind vaegt deu de straete.
- Ergest z'n vellen an vaegen, z'n eige d'r niks van antrekke Zuud-Bevelands, Zeêuws-Vlaonderen
- ʼIe vaeg mae raek, 'ie zeit mae wat 'm vò de mond komt
- Iemand van de straete vaege, vee kwaedspreke, iemand vreêd belastere
- Hie vaeg noe van z'n mond, wat 'n d'r vroeger niet instak, 'ie voel s'n eige te goed vò wat 'n vroeger nie eêns is ao Goerees
- Me gaen 'm dae vaege, me gae dat is goed anpakke
- voeten vaege, oud gebruuk bie 't bezoek (dae vedder uutgeleid)
Dialectvarianten
[edit | edit source]- werkwoôrd
- vege, vegen aolgemeên en vandaeg d'n dag vee gebrukelijker
- vaège, vaègen Zuud-Bevelands
- vaoge Burgerzeêuws
- vaogen Zeêuws-Vlaonderen
- bievoegelijk naemwoôrd
- vaeg as variant aolgemeên, mae veraol te verwachten in Acht'uzen
- vaège Zuud-Bevelands
- vaog Burgerzeêuws
- vaoge Zeêuws-Vlaonderen
- zelfstandig naemwoôrd
- vege, veeg aolgemeên en vandaeg d'n dag vee gebrukelijker
- vaeg
- vaège Zuud-Bevelands
- vaoge Zeêuws-Vlaonderen
Aore spelliengen
[edit | edit source]- vaehe (gin standaerdspelliengen)
Ontlêniengen in aore taelen
[edit | edit source]Ziet bie vege.
Vertaeliengen
[edit | edit source]mee 'n bamboes poesse
Bronnen
[edit | edit source]- Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 1028
- Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank
- Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank