Wt/zea/spele

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands spelen en Oudnederlands *spilon van Oergermaons spilōną 'danse' (?). Gin verwanten buten de Germaonse taelen.

Omschrievienge

spele

1. diengen vò 't plezier doeë, veraol mae nie allêne van kinders gezeid
2. doeë asof
   • in 't biezonder: theaoter maeke
3. an sport doeë, in 't biezonder 't teamsport
   • Spele d'r Zeêuwen in Oranje? 'k Gloôf van nie eej.
4. meziek maeke mee 'n instrument
   • M'n vaoder ao wè zò'n urgel, mae dae speelde d'n naebie noôit op.
5. 'n Kansspil vò geld doeë

Opmerkienge: as 't soôrt spil d'rbie genoemd oor, gebruukt 't Zeêuws nie spele mae doeë: Kom, dan gae me van tikkertje doeë!

Uutspraek

[ˈspeːlə ~ ˈspeɪlə]

Vervoegienge

infinitief	spele(n)
gerundium	te spelen(e)
tegewoordigen tied	ik speel (spele)	oôns spele(n)
	jie speel(t) (spele)	julder spele(n)
	'ie speel(t)	'ulder spele(n)
flejen tied	ik, jie, 'ie speelde	oôns, julder, 'ulder speelde(n)
gebieënde wieze	speel(t)
onvoltoôid deêlwoôrd	spelende
voltoôid deêlwoôrd	ei (g)espeeld
Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia.

Afleiiengen

• spelens
• speels
• spil

Opmerkienge: spellienge mee eê in geslote lettergrepen zou kunne; 't verschil is 'ier vreêd klein as 't 'r al is.

Saemenstelliengen

• bespele
• spelegoed
• spelerieë
• omspele
• uutspele
• verspele

Uutdruksels

• ʼt Is t'rom gespeeld, da's expres gedae
• Bakker-an speule, deuwerke Flakkees
• D'r zit spelens in, d'r zit leven in

Dialectvarianten

• speule Flakkees
• spelen in Zeêuws-Vlaendere en op oôstelijk Zuud-Beveland

Ontlêniengen in aore taelen

• pele Berbice-Nederlands
• speel, spēl Neger'ollands

Vertaeliengen

Vertaeliengen

• Afrikaons: speel
• Araobisch: لَعِبَ‎ (laʿiba)
• Berbice-Nederlands: pele
• Braebants: speule
• Chinees (Mandarijn): 玩 (wán); 玩兒, 玩儿 (wánr); 玩耍 (wánshuǎ)
• Duuts: spielen
• Frans: jouer
• 'Ebreêuws: שיחק‎, שחק (sichék)
• Hindi: खेलना (khelnā)
• 'Ollands: speule (naebie aolgemeên, allêne in moderne stadsdialecten kunne ongeronde vurmen vòkomme)
• Iengels: play
• Italiaons: giocare

• Japans: 遊ぶ (あそぶ, asobu)
• Latijn: lūděre
• Limburgs: speule (westelijk, noôrdelijk), sjpele (oôstelijk), spele enz.
• Nederlands: spelen
• Nedersaksisch/Platduuts: spöllen enz.
• Oudgrieks: παίζω (paizoo)
• Portugees: jogar, brincar
• Russisch: игра́ть (igrátʹ), поигра́ть (poigrát') imp.-perf. paer
• Spaons: jugar
• Stasvries en verwanten: speule
• Swahili: kucheza
• Westerlauwers Vries: boartsje, spylje
• West-Vlaems: spelen

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 906

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'spelen'

Limburgs

Etymologie

Ziet bie Zeêuws.

Omschrievienge

spele werkwoôrd westelijk

• spele

Uutspraek

[ˈspeː¹lə], [ˈspeː¹le]

Vervoegienge

spele(n) (Montforts)
tegewoôrdigen tied	ich speel	veer spele(n)
	doe speels	geer speeltj
	hae, het, det speeltj	zie spele(n)
flejen tied	ich speeldje	veer speeldje(n)
	doe speeldjes	geer speeldje
	hae, het, det speeldje	zie speeldje(n)
gebieënde wieze	speel	speeltj
voltoôid deêlwoôrd	haet gespeeldj
onvoltoôid deêlwoôrd	spelendj
participium	gespele(n)

Varianten

• sjpele, sjpeule (oôstelijk)
• speule, späöle (westelijk)

Bronnen

• Dr. P. Bakkes, Mofers Waordebook. Stichting Mofers Waordebook, Montfort, 2007: blz. 335