Wt/zea/oog
Etymologie[edit | edit source]
Van Middelnederlands oghe, ziet bie ôge.
Omschrievienge[edit | edit source]
oog o
Uutspraek[edit | edit source]
- [oʊx ~ oʊχ] Nederlands in Nederland
- [oːx] Belgs-Nederlands, Surinaoms-Nederlands
Verbugienge[edit | edit source]
ogen meêrvoud, oogje verkleinwoôrd
Saemenstelliengen[edit | edit source]
Uutdruksels[edit | edit source]
Ziet ok bie dollarteken, dood, doorn, haak, hand, letter, licht, lust, pijn, rad, schel, splinter, stront, waas, werkelijkheid en zand.
- Dat heeft hem de ogen geopend
- de ogen sluiten voor iets, wat nie wille zieë
- door het oog van de naald kruipen, net-an ontkomme
- een oogje dichtknijpen, wat toestae
- een oogje op iemand hebben, 'n bitje verliefd weze
- een oogje in het zeil houden, toekieke of 't goed gaet
- een open oog voor iets hebben, ergest goed van op d'oôgte weze en d'r de waerde van zieë
- geen oog dichtdoen, nie kunne slaope
- goed uit zijn ogen kijken, goed oplette
- grote ogen opzetten, mee grôte ôgen ankieke
- Heb je geen ogen in je hoofd?, dat zie jie toch ok wè
- het oog wil ook wat, je moet ok lette op 'oe 't 'ruut ziet
- hoge ogen gooien
- 'n goeie kans maeke
- vee succes è
- iemand de ogen uitsteken, iemand jaloers maeke mee wat
- iemand met de ogen uitkleden, verlekkerd nae iemand kieke
- iemand naar de ogen zien, vees te vee naer iemand opkieke
- iemand niet onder ogen durven komen, benaeuwd weze om mee iemand te moete praote over wat-at 'r gebeurd is
- iemand niet uit het oog verliezen, iemand in de gaeten 'ouwe
- iemand/iets op het oog hebben, in gedachten è vò eên of ander doel
- iemand recht in de ogen kunnen kijken, d'rop vertrouwe da je iemand niks verkeêrd ei gedae
- iemand uit het oog verliezen, 't contact kwietraeke
- iets met de ogen dicht kunnen vinden, ergest goed de pad kenne
- iets met eigen ogen zien, 't zelf zieë (van diengen die-a niet iederêne gezieë eit)
- iets met lede ogen aanzien, mee verdriet wat zieë gebeure
- iets niet met droge ogen aanzien, d'rbie gae janke, van ontroerienge of verdriet
- iets niet onder ogen willen zien, wat nie kunne acceptere
- iets onder ogen krijgen, wat zieë
- iets uit het oog verliezen, 'n dienk vergete
- iets voor ogen hebben, 'n zeker doel è
- iets zien door de ogen van een ander, vanuut 't perspectief van 'n ander kieke
- ik heb geen ogen in mijn rug, 'k kan nie aolles zieë
- in het oog springen, opvaolle
- in mijn ogen, in mien ôgen, nae mien inzicht
- met een half oog, zò'n bitje zonder de vollen andacht
- met een scheef oog naar iets/iemand kijken, jaloers weze
- met ogen als schoteltjes, mee grôte ôgen
- net open ogen, willens en wetens (mae zonder dae wat mee te doeën)
- met zijn ogen knipperen, verbaesd weze
- ogen en oren tekort komen, zòvee meemaeke da je 't amper-an bie'oudt
- ogen van voren en achteren hebben, aolles merke
- ogen open, mondje dicht, niks zeie, 't is g'eim
- ogen op steeltjes, ingespanne kieke
- onder vier ogen, van man toet man, zonder aoren d'rbie
- oog hebben voor iets, wè van wat wete
- oog in oog staan met de dood, in doôdsgevaer zitte
- oog om oog, tand om tand, ôge om ôge, tand om tand, vraek op aolle onrecht
- uit het oog, uit het hart, a je iemand nie meêr ziet, dienk je a gauw nie meêr an 'im
- voor het oog van de wereld, mee de waereldpers d'rbie
- zich de ogen uit het hoofd schamen, z'n eigen vreêd schaeme
- zijn ogen goed de kost geven, goed rondkieke
- zijn ogen in zijn zak hebben, nie goed kieke
- zijn ogen niet kunnen geloven, wat vreêd biezonders zieë
- zijn ogen uitkijken, mee belangstellienge kieke
- zijn ogen zijn groter dan zijn maag, 'ie eit wè flienk opgeschept, mae nie zò'n 'oenger
- zover het oog reikt, zòver a je kun zieë
Ontlêniengen en afstammeliengen[edit | edit source]
Ziet ok bie ôge.
- oog Afrikaons
- ooch Westerlauwers Vries
- огон (ogon) Russisch
Bronnen[edit | edit source]
- Hans de Groot c.s. (red.), Idioomwoordenboek. Verklaringen en herkomst van uitdrukkingen en gezegden. Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen, 1999: p. 603-10
- Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'oog'