Wt/zea/mes

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands mes en Oudnederlands *metsas (vergliekt Oudsaksisch mezas) van Oergermaons *matisahsą 'vleismes'. 't Eêste deêl 'erkenne me in 't Iengelse meat, 't tweêde is verwant an Saks en zaege.

Omschrievienge

mes o

• meêsta metaolen tuug mee 'n scherp snieblad om diengen te snieën, om te slachten, as waepen te gebruken of om j'n eige mee te schêren

Uutspraek

[mæs ~ mas]

Verbugienge

messen meêrvoud, mesje verkleinwoôrd

Saemenstelliengen

• messen-en-scheêën
• paeremes
• scheêmes

Uutdruksels

• Ergest z'n mes (op taefel) leie, ergest gae ete
• Vò 't mesje weze
  1. van mensen: ruzie zoeke, kans lôpe mee 'n mes gestoke t'ôren
  2. van beêsten: vò de slacht weze, dikkels ok in combinaotie mee 't moment dat 't gaet gebeure
• Praote of-a je 'n mes in zak eit, 't grôten bek opzette
• Mie 't mes uut je mond lôpe(n), ergest vreêd je best vò doeë Zuud-Bevelands
• Iemand mee 'n bot mes de kele afsnieë, iemand misbruke, onderbetaele of z'n centen afpakke

Ontlêniengen in aore taelen

• mesi, mes, mesre Berbice-Nederlands
• mes Neger'ollands
• mese Skepi

Vertaeliengen

Vertaeliengen

• Nie-taelgebonde: 🔪
• Afrikaons: mes
• Araobisch: سِكِّين (sikkīn) m/v, مُدْيَة (mudya(h)) v
• Berbice-Nederlands: mesi
• Chinees (Mandarijn): 刀 (dāo), 刀子 (dāozi)
• Duuts: Messer o
• Esperanto: tranĉilo
• Frans: couteau m
• 'Ebreêuws: סַכִּין (sakín) m/v
• Hindi: छुरी (churī) v, चाक़ू (cāqū) m
• Iengels: knife
• Italiaons: coltello m
• Japans: ナイフ (naifu), 小刀 (こがたな, kogatana)
• Latijn: culter m
• Limburgs: mets o
• Middelnederlands: mes o, cnijf m/o, couteel, kittel m

• Nederlands: mes o
• Nedersaksisch/Platduuts: mes, Messer, Massa (Plautdietsch) o, knief(t) o (klein mes)
• Oudgrieks: μάχαιρα (machaira) v
• Oudnederlands: cnīf, coltel
• Poôls: nóż m
• Portugees: faca v
• Russisch: нож (nozj) m
• Skepi: mese
• Spaons: cuchillo
• Swahili: kisu kl. 7, 8
• Turks: bıçak
• Westerlauwers Vries: mes, knyft o
  • Hindelôpers: mos, knyft
  • Terschelliengs: mês, knyft
  • Schiermonnikoôgs: môs, knyft
• West-Vlaems: mes o
• Zweeds: kniv g

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 584

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'mes'

Berbice-Nederlands

Etymologie

Van Zeêuws mes.

Omschrievienge

mes

• variant van mesi

Uutspraek

[mɛs]

Bronnen

• Ian E. Robertson (1989), "Berbice and Skepi Dutch" in: Tijdschrift voor Nederlandsche Taal- en Letterkunde 3-21 (DBNL)

Oôst-Vlaems

Etymologie

Ziet bie mes (Zeêuws) en mis.

Omschrievienge

mes

1. zelfstandig naemwoôrd o mes
2. zelfstandig naemwoôrd m mis, stront gebruukt om 't land vruchtbaer te maeken

Uutspraek

[mæs]

Verbugienge

messen meêrvoud, mesken verkleinwoôrd

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 584, 592