Wt/zea/man
Zeêuws[edit | edit source]
Etymologie[edit | edit source]
Beteikende vroeger 'mens'. Toen-at 't ouwe woôrd vò man, kommende van 't Oergermaonse *weraz (zit noe nog in weerwolf) bitje bie bitje in onbruuk rocht, goenge ze man daevò gebruke; 't woôrd mens (man + -sk, mee umlaut; dus feitelijk 'man/mens-achtig') wier dan bedocht om mensen van eênder welk geslacht an te geven.
Man was vanous (nog in 't Oudnederlands) 'n wortelstam, wat-a toet gevolg ao dat ienkelvoud en meêrvoud gliek waere. Dat verklaert beteikenisse 3.
Omschrievienge[edit | edit source]
man m
- vent, manskaerel, mens van 't mannelijk geslacht
- mannelijke echte, man daer-a je mee getrouwd bin
- meêrvoud mensen, allêne in de verbindienge x [eênder wat vò getal] man
- Me bin mee negen man nae 't strand gegae om 'm te zoeken.
Uutspraek[edit | edit source]
[mɑn]
Verbugienge[edit | edit source]
- mannen, mannens (Menheerse/Sommelsdiek, ouwerwes), mannes (versteênd); -mans (in saemenstelliengen) meêrvoud
- mannetje, mantsje, mantje verkleinwoôrd
Ziet ok bie vent.
Saemenstelliengen[edit | edit source]
Uutdruksels[edit | edit source]
- Vò 't mannetje stae, ergest vò verantwoôrdienge draege
- De zwarte man, 't weêr (in stof)
- ʼn Man en 'n paerd bin de kleinzerigste wezens op aerd
Ontlêniengen in aore taelen[edit | edit source]
- man Neger'ollands
- mani, man Maegdeneiland-Creooliengels (nie zeker)
- man Sranantongo (nie zeker, kan ok uut 't Iengels komme)
- mang Surinaoms-Javaons
Vertaeliengen[edit | edit source]
manskaerel
echteman
Bronnen[edit | edit source]
- Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 569-70
- Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd man
Iengels[edit | edit source]
Etymologie[edit | edit source]
Over Middeliengels man en Oudiengels mann van Oergermaons *mann. Ziet ok bie Zeêuws.
Omschrievienge[edit | edit source]
man
- man, vint (vent, veint)
- mens, veraol in de zin van 'de mens' as soôrte
- vint, echteman (spreektaele)
- Jolene, I'm begging of you, please don't take my man (Dolly Parton, "Jolene")
Uutspraek[edit | edit source]
- [mæn]; in somste accenten, veraol Nieuw-Zeêlands en Zuud-Afrikaons [mɛn], in dêlen van de VS ok [meən] enz.
Verbugienge[edit | edit source]
men meêrvoud
- Afleiiengen
Ontlêniengen in aore taelen[edit | edit source]
- man Chinook-jargon
- mon Jamaicaons
- 맨 (maen) Koreaons
- man Sranantongo (nie zeker, kan ok uut 't Zeêuws komme)
- แมน (mɛɛn) Thai
- man Tok Pisin
- man Volapük
Etymologie[edit | edit source]
Ziet bie Zeêuws.
Omschrievienge[edit | edit source]
man m
- vint (vent, veint), manspersoôn
- echte(man)
- mens verouwerd (mae nog vreêd gewoon in uutdruksels
- meêrvoud mensen, as t'r 'n telwoôrd vò staet
Uutspraek[edit | edit source]
- [mɑn] Nederlands in Nederland, Belgs-Nederlands
- [man] Surinaoms-Nederlands
Verbugienge[edit | edit source]
mannen meêrvoud, mannetje verkleinwoôrd, mans genitief
Uutdruksels[edit | edit source]
- Aan de man komen, 'n ver'oudienge beginne
- als één man, aollemaele tezaemen, onverdeêld
- anderhalve man en een paardenkop, vreêd weinig mensen
- daar heb ik mijn mannetjes voor, 'k doeë da nie zelf
- dat is nog geen man overboord, da's nog nie 't ende van de waereld, da's nog niks verlore
- de gaande en de komende man, dien-a uutscheit en dien-a 't overneemt
- de man in de straat, de gewone mensen, en nie de grôte mensen die-a de beslissiengen neme
- de man met de hamer tegenkomen, z'n krachten weglôpe voele (veraol van sporters gezeid)
- een gewaarschuwd man (mens) telt voor twee, a je gewaerschoewd bin, let je beter op
- een man een man, een woord een woord, a jen 't zeit, moe je 't ok doeë
- een man de horens opzetten, je man ontrouwe weze, mee 'n ander naoie
- een man van de dag, 'n man die-a vreêd zieke of oud is en bos kan doôdgae
- een man van de wereld, 'n waereldwieze man
- een sterke man, 'n dictator
- heel wat mans zijn, vreêd vee kunne
- er de man niet naar zijn (om), 't nie in z'n karakter è (om)
- hij is je man, d'n dieën kan je 'elpe
- iets aan de man brengen, wat verkope
- laat zien dat je een man bent, laet zieë da je flienk bin
- man en paard noemen, niks verzwiege
- met man en macht, uut volle kracht
- met man en muis vergaan, vergae mee verlies van aolle manschappen en materieel (van schepen gezeid)
- op de man spelen
- in de sport, veraol voetbal: tegen 't lief van d'n ander trappe en nie tegen de bal
- in 'n discussie: nie op d'n aore z'n argumenten ingae mae 'm persoônlijk anvaolle
- recht op de man af vragen, recht in z'n gezicht
- van man tot man, mee tweê mensen onder mekaore
- zijn mannetje staan, z'n eige goed 'ouwe (in 'n omgevienge daerat dat moeilijk is)
Bronnen[edit | edit source]
- Hans de Groot c.s. (red.), Idioomwoordenboek. Verklaringen en herkomst van uitdrukkingen en gezegden. Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen, 1999: p. 531-6
Etymologie[edit | edit source]
Over Oer-West-Germaons *mann van Oergermaons *mann.
Omschrievienge[edit | edit source]
man m
Uutspraek[edit | edit source]
/mɑn/
Verbugienge[edit | edit source]
| nv. | ienkelvoud | meêrvoud |
|---|---|---|
| nom. | man | man |
| gen. | mannis | manno |
| dat. | manni | mannon |
| acc. | man | man |
- Afleiiengen
Saemenstelliengen[edit | edit source]
Afstammeliengen[edit | edit source]
- man Middelnederlands
- man Limburgs
- man Nederlands
- man Afrikaons
- man Zeêuws
- man Neger'ollands
- mani, man Maegdeneiland-Creooliengels (nie zeker)
- man Sranantongo (nie zeker, ziet bove)
- mang Surinaoms-Javaons
- man Neger'ollands
Bronnen[edit | edit source]
Categories:
- Wt/zea
- Wt/zea/Zeêuwse zelfstandige naemwoorden
- Wt/zea/Mènsen (Zeêuws)
- Wt/zea/Iengelse zelfstandige naemwoôrden
- Wt/zea/Mensen (Iengels)
- Wt/zea/Nederlandse zelfstandige naemwoôrden
- Wt/zea/Mensen (Nederlands)
- Wt/zea/Oudnederlandse zelfstandige naemwoorden
- Wt/zea/Oudnederlandse vònaemwoorden
- Wt/zea/Mènsen (Oudnederlands)