Wt/zea/gornet

Zeêuws

Etymologie

Lastig uut te leien. Rond 1500 (laet-Middelnederlands) as gernaet, gornaert (leste vurm in Zeêland zelf opgeteikend). Ze bin 't 'r nie over eêns of de -r- d'rin is geslope of oôrsproenkelijk is en daenae vervaolle. Aolles bie mekaore moete me meschien dienke an 'n afleiienge van Middelnederlands gerne 'snorre' (deu de sprieten op de kop van 't beêsje), mee 'n biegedachte an garnaet 'grenaotappel' deu de roôie kleur. 'n Alternatieve verklaerienge as zou 't woôrd van de middeleêuwse naem Geernaert komme, ei nie vee gloôf gevonde.

Omschrievienge

gornet m/v

1. kleine kreefte uut d'infra-orde Caridea.
2. vee van die kreefjes as eten of visterieproduct

Uutspraek

[ɣ̞ɔ(r)ˈnæt]

Verbugienge

gornetten meêrvoud, gornetje verkleinwoôrd

Opmerkienge: 't meêrvoud oor 'oôguut gebruukt as de naedruk bie de losse beêsjes leit. As 't om gornetten as eten gaet, oôrt 't ienkelvoud gornet as collectief gebruukt. Vergliekt 't gebruuk van 't woôrd vis.

Uutdruksels

• ʼn Gornet ei ok 'n kop
  1. niemand is te klei of tegen z'n meêrderen op te staen
  2. kinders luustere mee
• Gorrenaet, lank van draed, 'ier komt Erremuë!, spotvesje over Erremu
• ʼn Kop as 'n gornet è, vreêd dom weze

Varianten

• gornaet
• gornaèt Zuud-Bevelands
• gornout Land-van-Axels
• gornaot Land-van-Kezands
• gorrenaet, gorrinaet geroepe bie 't uutventen

Vertaeliengen

eên ienkel kreefje uut d'infra-orde Caridea

• Nie-taelgebonde: 🦐, 🍤
• Afrikaons: garnaal
• Araobisch: إِرْبِيَان‎ (ʾirbiyān) m
• Chinees (Mandarijn): 蝦/虾 (xiā), 毛蝦/毛虾 (máoxiā)
• Duuts: Garnele v
• Frans: crevette v
• Hindi: झींगा (jhīṅgā) m
• 'Ollands: garrend (Scheveniengs), gààrend (Katwieks), garn (Volendams), gerniel (Huizens)
• Iengels: shrimp, prawn
• Italiaons: gamba v, gambaretto m
• Japans: エビ, 海老 (えび, ebi)
• Latijn: cāris v

• Limburgs: gernaal, garnaol v
• Nederlands: garnaal v
• Nedersaksisch/Platduuts: garre (Urkers), genele (ouwe Zujerzeêkuste), gernaol (landinwaers), gernoat (Greuniengs) g
• Oôst-Vlaems: gornout, gjaernout, gjaernaort m Land-van-'Ulsters
• Oudgrieks: καρίς (karis) v
• Portugees: camarão m
• Russisch: креве́тка (krevétka) v
• Spaons: camarón m, langostino m
• Westerlauwers Vries: garnaal g, grenaat g, poarre g
  • Hindeloôpers: pöre
  • Schiermonnikoôgs: kenaat m
• West-Vlaems: geirnaor, geirnaos m

Bronnen

• Dr. Frans Debrabandere (red.), Zeeuws etymologisch woordenboek. De herkomst van de Zeeuwse woorden. Uutgeverie Atlas, Amsterdam/Antwerpen, 2007: blz. 124-5