Jump to content

Wp/mag/देओघर

From Wikimedia Incubator
< Wp | mag
(Redirected from Wp/mag/देवघर)
Wp > mag > देओघर
देओघर
देवघर
बैद्यनाथधाम
बाबाधाम
नगर निगम
देशभारत
राज्यझारखण्ड
मण्डलदेवघर
क्षेत्रफल
  कुल2,479 किमी2 (957 वर्ग मील)
उन्नतांश
254 मी (833 फीट)
जनसङ्ख्या
 (2011)
  कुल२,०३,११६
  क्रमझारखण्डमे ५मा
  घनत्व602/किमी2 (1,560/मील2)
भाषा
  आधिकारिकसन्थाली, मगही
समयमण्डलयुटिसि+०५:३० (भारतीय मानक समय)
पिन
814112
दूरभाष कोड00916432
वाहन पञ्जीकरणJH-15 (जेएच १५)
लिङ्गानुपात921 /
जालस्थलwww.babadham.org,www.deoghar.nic.in

देओघर वा देवघर भारतके झारखण्ड राज्यके एगो नगर हे । ई देओघर मण्डलके मुख्यालय आउ हिन्दुके प्रसिद्ध तीर्थस्थल हे । ई 'बाबाधाम' नामोसे जानल जाहे । हियाँ भगवान् शिवके एगो अत्यन्त प्राचीन मन्दिर स्थित हे । प्रत्तेक सावनमे हियाँ लाखोसभ शिवभक्तके भीड़ उमड़हे । हियाँ भारतके बिभिन्नभागसे तीर्थजातरी आउ पर्यटक ऐवे करहथ, बिदेसोसे पर्यटक आवहथ । ईसभ भक्तके 'काँवरिया' कहल जाहे । ई शिवभक्त बिहारमे सुल्तानगञ्जसे गङ्गानदीसे गङ्गाजल लेके १०५ किलोमीटरके दूरी पैदल तयकरके देओघरमे भगवान् शिवके जल अर्पित करहथ । शिवपुराणमे लिखल हे ई मन्दिर श्मशानमे हे । परन्तु श्मशान नदीके तटपर होवहे । श्मशानमे कोई कुआँ न होवे जखनकि देओघरके प्राङ्गणमे कुआँ हे ।

देवघर, उत्तरी अक्षांश २४.४८ डिग्री आउ पूर्वी देशान्तर ८६.७ पर स्थित है ।[1] एकर मानक समुद्र तलसे ऊँचाई 254 मीटर (833 फीट) है ।

देवघर १२ ज्योतिर्लिङ्ग मे से एक वैद्यनाथ ज्योतिर्लिङ्गके स्थान है । एकर इलावा देवघर ५१ शक्तिपीठ मे से एक माँ तारापीठो है । देवघरके वार्षिक श्रावण मेला भारतके सबसे बड़ मेलमे से एक है ।[2]

देवघरके भगवान शिवके निवास स्थानके रूपमे मानल जा है । एहाँ स्थित वैद्यनाथ मन्दिरमे भगवान शिवके पूजा कैल जा है । मन्दिरके गर्भगृह त्रिकोणीय आकारके है आउ एकरामे एक करिया शिवलिङ्ग स्थापित है ।

नामके उद्गम

[edit | edit source]

देवघर शब्दके निर्माण देव + घर से होलै हे । एहाँ देवके अर्थ देवी-देवतासे है आउ घरके अर्थ निवास स्थानसे है । देवघर "बैद्यनाथधाम", "बाबाधाम" आदि नामोसे जानल जा है ।[3]

जनसाङ्ख्यिकी

[edit | edit source]

२०११ के भारत जनगणनाके अनुसार देवघरके जनसङ्ख्या २,०३,११६ है जेकरामे से १७.६२% लैकन ६ वर्षसे कम आयुके है । कुल जनसङ्ख्याके ५२% भाग पुरूष है आउ ४८% महिला है । २०११ के अनुसार देवघरके औसत साक्षरता दर ६६.३४% है जे राष्ट्रीय औसत दर ७४.४% से कम है । पुरूष साक्षरता ७९.१३% आउ महिला साक्षरता ५२.३९% है ।

सम्बन्धित लेख

[edit | edit source]

सन्दर्भ

[edit | edit source]
  1. "Falling Rain Genomics, Inc - Deoghar". मूलसे 3 नवम्बर 2012 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 8 जुलाई 2013.
  2. "कार्तिक पूर्णिमा में डेढ़ लाख भक्तों ने किया बाबा का जलार्पण". प्रभात खबर. 28 नवम्बर 2023. अभिगमन तिथि 30 नवम्बर 2023.
  3. Sacred Complexes of Deoghar and Rajgir - Sachindra Narayan (b. 1974)