Wp/lus/Mizo thuhlaril hun laihäwla hla phuahtute

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | lus
Wp > lus > Mizo thuhlaril hun laihäwla hla phuahtute
Voir aussi En bawk la : Mizo thuhlaril, Mizo thuhlaril hun hmasa, Mizo thuhlaril hun laihäwl


Mizo thuhlaril hun laihäwl tih hi kum 1920 leh kum 1970 inkar vêla Mizo thuhlaril sawi nan kan hmang. He thuziakah hian chutih hun laia hla phuahtute bîk chanchin chu kan sawi dawn a ni.

Laithangpuia[edit | edit source]

Voir aussi Chanchin kimchang : Laithangpuia

Laithangpuia hi kum 1885-ah Sesawng khuaah a lo piang a. Naupang kum 6 vel a nih laiin lungnalah a tawlhthlu a, a vanduai a siamin a damchhungin a mit a del phah ta a ni. Hmun hrang hrang Ralbawm, Sihphir leh Thingsat-ah te an pemkual hnuah Sesawngah kir lehin Kum 1939, December ni 7 khan mitdel awm tawh lohna hmun Jerusalem Thar lam a pan ta a ni.

Laithangpuia hla phuah lak khawm theih chin hi 27 a ni a. A hla phuah lar zual deuhte chu

  1. Do chak hmel pe in,
  2. Lungngaihna sual tinrengten,
  3. Phungrual an ṭin ang a,
  4. Hnam ka len nuam mang e, tih leh
  5. Aw, i bei zel ang thim Lal chu

tih te hi a ni.

Hrawva[edit | edit source]

Zofate zinga B.A. passed hmasa ber leh Mizo hla thu hmanga Chhamhla ṭha tak phuah hmasa ber Hrawva hi Thanthulha leh Dolaii te inkarah Lunglei chhak lam Khawthir khuaah kum 1893 khan a lo piang a.

Hrawva hian hla 16 phuahin hla 4 a letling a. A hla phuah ṭhenkhatte han sawi ila -

  1. Rairahtea hla,
  2. Baichi Khawhlui tlawh thu,
  3. Pu Thangluaia SDC phuahna,
  4. Phaituala lehkhazir u thihna Thirhrui hmuh thu,
  5. Ṭhiante ṭhenna,
  6. Awmkhawmna in hlui,
  7. Khuanu leng chawi,

tih te hi a ni.

Patea[edit | edit source]

Voir aussi Chanchin kimchang : Patea

Kum 1920 kum bul lam aṭanga hla phuah ṭantu Patea hi Selbawnga leh Sinnawiite fapa niin kum 1894 khan a lo piang a, a hming tak chu Zaliana a ni. Hla 55 lai a phuah a, a hla phuah hmasak ber “Ka ropuina tur leh ka himna hmun” tih chu Mizopa irawm chhuak atanga lo piang Kristian hla hmasa ber a ngaih a ni.

A hla phuah pahnih-khat leh han sawi ila -

  1. Aw Lalpa, Davida leh a thlah arsi,
  2. Buaina lo kiam la,
  3. Dam lai luipui dung leh vang fang mah ila,
  4. Chung lam Jerusalem thar khi tih te,

tihte hi a ni.

Saihnuna[edit | edit source]

Voir aussi Chanchin kimchang : Saihnuna

Leng lal Saihnuna hi Mizote khawhar hla ngainat em em tam tak phuahtu a ni a. Kum 1926 aṭangin hla a phuah tan a, kum 1949, a thih dawn hnaih thlengin hla a phuah a, hla hi 100 vel a phuah a ni.

A hla phuah lar zual ṭhenkhatte chu

  1. Han thlir teh u romei zam karah khian,
  2. He lei hi chatuan ram a tling lo,
  3. Ka taksa lungngai mah sela,
  4. Khawvel chhuahsan i la, |ap lo thei ka ni lo,

tihte hi a ni. Kum 1949, Nikir thla ni 17 khan a thi ta a ni.

Chhuana[edit | edit source]

Voir aussi Chanchin kimchang : Chhuana

Mangsavunga Zadeng leh Thangteii Hmar te fapa Chhuana hi kum 1897-ah Runtung khuaah a lo piang a, a hmingpum chu Dengchhuana a ni. Chhuana hi hla duh mi leh hla ril tak takte phuah mi a ni. A hla phuah ṭhenkhatte chu-

  1. Zokhal zai,
  2. Kawltu chawia,
  3. Ka lainat ber Imanuel

tih te hi a ni. Kum 1944, November ni 17 khan kum 47 mi chauh niin Serkawnah a thi ta a ni.

Liandala[edit | edit source]

Voir aussi Chanchin kimchang : Liandala

Liandala hi Dophunga leh Vanhnuaithangi te fapa niin Thiltlang khuaah kum 1901, Pawltlâk thla ni 19 khan a lo piang a. Hla phuah thiam leh letling thiam tak a ni. A hla phuah zinga lar deuh deuhte chu -

  1. Pi pu chhuahtlang hlui,
  2. Kan tlang ram par vulna,
  3. Chhura leng ui

tih te a ni. A hla phuah kalphung han thlir hian Zirna leh thiamna ngaisangtu, Ram leh hnam hmangaihna chawisangtu, Mi tlawmngai leh pasalṭha, Hruaitu, Sakhawmi leh Khawtlang siamthatu ti te pawhin kan sawi thei ang. Kum 1980, December ni 19, a pianni-ah chiah a thi a ni.

R.L. Kamlala[edit | edit source]

Voir aussi Chanchin kimchang : R.L. Kamlala

Lutzathanga fapa R.L.Kamlala hi Kum 1902, April thla khan Ngurlen khuaah a lo piang a, Pathian thu ngaihsak mi a ni. Kum 1921 aṭangin hla phuah ṭan a, “Rinin thlir thiam ila” tih hi a hla phuah hmasak ber a ni. A hlate zinga lar zual deuh deuhte chu -

  1. Aw ropui ber Halleluia,
  2. Buaina reng reng a awm ngai lo,
  3. Hlimna ni ropui chu a eng,
  4. Ka tho vanga ka pa hnenah,

tihte hi a ni. Ralte ṭawng pawhin hla tam tak a phuah a, Sap ṭawng thiam ve tawk tak a nih bawk avangin Jeremia Ṭah hla leh Solomona Hlate hi ama’n a duh ang takin a letling hran ve ngat a ni.

Lalmama[edit | edit source]

Voir aussi Chanchin kimchang : Lalmama

Kum 1902, Nikir thla ni 15 khan Pukzing khuaah Sena fapa Lalmama hi a lo piang a, a hming tak chu Lalhmingthanga Kawlni a ni. Hla phuah leh thuziak lama tui tak a ni a, a hla phuah zingah -

  1. Haudang leng,
  2. Thaibawih hla,
  3. Virthli leng, Valdawngthlawna,

tihte hi a lär hlë. Kum 1959, Pawltlâk thla ni 8 khan khawvel hi a chhuahsan ta a ni.

Vankhama[edit | edit source]

Voir aussi Chanchin kimchang : Vankhama

Pastor Vanchhunga leh Thanglianpuii te fapa Vankhama hi Kum 1906, August ni 24 khan Diarkhai khuaah a lo piang a. Zofate zinga hla phuah thiam kan sawi apianga hming lang ziah tur khawpa hla phuah lama sulhnu nei ṭha a ni.

Vankhama hla phuah zawng zawng hi 50 vel lai a ni a, chhamhla tia kan sawi lam chi hi chu a phuah tam lem lo. Song writer-cum-poet ropui tak a ni hrim hrim a. A hla tam berte hi kum 1930-1950 inkara a phuahte a ni. A hla phuah kan hriat lar zualte chu -

  1. Khawngai hnuchham,
  2. Rimawi ram,
  3. Mizo Vaihlo,
  4. Nunrawng Hmelṭha,

tihte hi a ni. Kum 1970, Pawltlâk thla ni 29 khan a khawvel nun chu a zawh tawp ve ta a ni.

Damhauhva[edit | edit source]

Voir aussi Chanchin kimchang : Damhauhva

Zofate zinga hla siamtu hmingthang tak Damhauhva hi kum 1909 khan a lo piang a. Laikunga leh Thanghnuni te fapa a ni.

Damhauhva hian hla 29 chu a phuah ngei tih a chiang a. A hla phuah zinga lar tak chu "Zun phur thingtin par leh khawtlang lii liai" tih hi a ni.

Kaphleia[edit | edit source]

Kaphleia hi Chhingvunga leh Chuailovi te fapa niin kum 1910, January ni 10 khan Ṭhiak khuaah a lo piang a, kum 1927-ah Tachhip khuaah pem lut lehin a lu pawh an phumna hmun a ni ta a ni. Kaphleia hi thu leh hla lama tui mi tak a ni a, a hla zingah hian "Zoram ka ram" tih leh "Kan run khawhar" tihte chu a lar hle a ni.

Rokunga[edit | edit source]

Thanghluta Hmar leh Zaliani te fapa Rokunga hi kum 1914, February ni 20 khan Venghnuaiah a lo pianga. Kum 1934 vel aṭangin hla a phuah ṭan a, hla hi 126 a phuah a, a hla phuah zingah -

  1. Ro min relsak ang che,
  2. Ka pianna Zoram nuam,
  3. Raltiang i kai ve ang,

tihte a tel. Chhamhla hi a phuah tam tehchiam lo va. Zofate zinga Song & Hymn Writer lar tak a ni a, Poet of the Century chawimawina pek a ni nghe nghe.

Lalṭanpuia[edit | edit source]

Voir aussi Chanchin kimchang : Lalṭanpuia

Hrangchina leh Kapkungi te fapa Lalṭanpuia hi kum 1915, Nikir thla ni 16 khan a lo piang a. Hla 40 vel phuahin kum 1932 aṭangin a hlate hi a phuah ṭan a ni.

A hla phuah zinga lar deuh deuhte chu -

  1. Kan lenlai en chim loh parte i am dun ang (Aw Sialkhawpui),
  2. Mahten awmhar ka dawn changin,

tih te a ni. "Kan ram hi kan ram a ni" tih ngat phei hi chu ram kalsiam dinna kawngah hman ata tawh tun thlengin hman lar zel a ni.

L. Biakliana[edit | edit source]

Voir aussi Chanchin kimchang : L. Biakliana

L.Biakliana hi Saitual khuaah kum 1918, August ni 26 khan Tirhkoh Liangkhaia leh Ngurchhuani te nupa inkarah a lo piang a, a hun lai chuan Mizo zinga lehkha thiam ber pawl a ni. Kum 18 mi lek a nih laiin thawnthu ngaihnawm tak "Hawilopari" tih chu kum 1936 khan a ziak zo va, a kum lehah thawnthu tawi "Lali" tih a phuah leh a. Thawnthu ziak kawngah Zofate zingah kutchhuak tha pangngai nei hmasa a ni a, a kutchhuakte pawh hian belhchian a dawl hle. A chhamhla phuah larzualte chu -

  1. Chunnu,
  2. Hmarah ṭopui a hnim,
  3. Hmangaihna dik,
  4. Sumdawngpa Vanduaina,
  5. Ka Nu Thlan

tih te a ni.

P.S. Chawngthu[edit | edit source]

Voir aussi Chanchin kimchang : P.S. Chawngthu

Ch.Pasena leh Chawntuali te fapa P.S. Chawngthu(Pahlira Sena Chawngthu) hi kum 1922, pawltlâk thla ni 1-ah a lo piang a. Hla phuah thiam, rimawi tum thiam leh lam thiam a nih bakah lemchan lamah pawh a tui hle. Hla sak chi hi 50 chuang phuahin Chhamhla a phuah nual bawk a. Pathian fakna hla te, Lengzem leh Khuarel lam hlate a phuah a ni. A hla phuah zinga hriat hlawh ṭhenkhatte chu -

  1. Parmawi tin bawm,
  2. Aw, min hrilh rawh zaninah ngei,
  3. Chhingkhual lenmawi,
  4. Siamtu Pathian tan

tih te hi a ni.

Capt. L.Z. Sailo[edit | edit source]

Voir aussi Chanchin kimchang : Capt. L.Z. Sailo

Zofate zinga India ram chawimawina sang leh ropui tak Padma Bhushan(2007) dawng hmasa bertu Capt.L.Z.Sailo hi kum 1924, November ni 21-ah Sialhawk khuaah a lo piang a. A pa chu Liankanglova a ni. Thuziak lama kutchhuak nei tha tak niin, sawmli(40) chuang a ziak a. Chung zinga 14 chauh chhut a la ni. A thawnthu ziak ngaihnawm leh ṭangkai tak “Runlum Nuthai” chu Mizo Academy of Letters pek “Lehkhabu tha ber-2007” lawmman dawngtu a ni.

Capt.L.Z.Sailo hian a saka sak chi hla 350 chuang a phuah bâkah chhamhla bu pahnih, "Awmkhawhar Suihlunglen" tih leh "Suihlunglen Hlahril" tih te a chhuah a, Zofate zinga chhamhla phuah hnem ber a ni hial awm e. A hla phuah zingah chuan “Insuihkhawm leh zai i rel ang u” tih hi a lar ber a ni.

Lalzova Chhangte[edit | edit source]

Voir aussi Chanchin kimchang : Lalzova Chhangte

Zofate zinga lengzem hla phuah thiam ber pawla chhal tel Lalzova Chhangte hi Hnuna leh Aimawii te inkarah kum 1924, Pawltlâk thla ni 2 khan Lunglei Rahsi vengah a lo piang a. A vanglai hun hi kum 1940-1945 inkar chauh nimah se, hla 48 vel a phuah hman a; hla phuahremtu(Songwriter) hlu tak a ni. Kum 21 mi chauh niin kum 1945, Pawltlâk thla ni 8 khan Khawsikpui natna avangin a thi ta a ni. A hla phuah ṭhenkhatte chu -

  1. Ka chantawk ka lungawi lo,
  2. Par ang a chul,
  3. Min ṭhen lul suh,
  4. Ka rawn fang leh,

tih te hi a ni.

Hla phuahtu dangte[edit | edit source]

Heng mimal hming kan thailan bakah hian C.Z. Huala te, Lalruali te, Zikpuii Pa te, F. Rokima te, Ngurchhawna te, V. Thangzama te lh midang eng nge maw zat kum 1920-1970 chhung hian hla phuahtu an awm bawk a ni.

Thulâkna[edit | edit source]

  • Chawngthu, Tluanga, Mizo Thuhlaril Hmasawn Dan - Part 3, misual.com thuziak [[1]]
  • Khiangte, Laltluangliana, Thuhlaril (Literary Trends & History of Mizo Literature), College Text Book (Mizo) Editorial Board Publications, Aizawl, chhuah 2-na, kum 1997.
  • Khiangte, Laltluangliana, Mizo Hla Leh Chhamhlate. L.T.L. Publications, Aizawl, chhuah 1-na, kum 2009.
  • Lalthangliana, B.(Editor.), Mizo Hla Leh A Phuahtute. Hrangbana College, Aizawl, chhuah 1-na, kum 1999.