Wp/kus/Alban Bagbin

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kus
Wp > kus > Alban Bagbin
Alban Bagbin
human
Part of8th Parliament of the 4th Republic of Ghana, 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana Dɛmisim gbɛlima
Sex or gendermale Dɛmisim gbɛlima
Country of citizenshipGhana Dɛmisim gbɛlima
Name in native languageAlban Sumana Kingsford Bagbin Dɛmisim gbɛlima
Given nameAlban Dɛmisim gbɛlima
Family nameBagbin Dɛmisim gbɛlima
Date of birth24 September 1957 Dɛmisim gbɛlima
Place of birthUpper West Region Dɛmisim gbɛlima
Languages spoken, written or signedEnglish Dɛmisim gbɛlima
Occupationpolitician, barrister Dɛmisim gbɛlima
Educated atUniversity of Ghana, Ghana School of Law, Wa Senior High Technical School Dɛmisim gbɛlima
Member of political partyNational Democratic Congress Dɛmisim gbɛlima
Religion or worldviewCatholicism Dɛmisim gbɛlima

Ba da du'a Alban Sumana Kingsford Bagbin nɛ nwadisa wai dabisim piisi nɛ anaasi daar 1957. O anɛ Ghana pɔlitis nwɛ'ɛd, onɛ an ( speaker of Parliament ) Ghana wadmaanib la yir la.[1][2][3][4][5]Alban Sumana Kingsford Bagbin daa anɛ minisita tis nimma'asim lʋgir la  ( minister for health ) bɛ Ghana gɔmina kʋdʋg la ni yi Yiiga nwadig la ni 2012[6] keŋ paae nwadisa ayi' la ni 2013. O daa tʋʋmɛ wadmaanib yir la an wadmaan paas wadmaanib yir  linɛ paas Yiiga, Ayi'iŋa, Atan', Anaasi, Anu, Ayuobʋ nɛ Ayɔpɔi Ghana Republic linɛpaas anaasi la ni[7] n tis Nadowli west Constituency kanɛ bɛ Upper West sʋ'ʋlʋm linɛ bɛ Ghana.  O daa nya'a ( National Democratic Congress ) NDC Zugraan na'anya'ad 2019 amaa ka kɔ'ɔŋi tis perɛsiden kʋdʋg John Dramani Mahama.[8] Ayiiŋa nwadig daba ayɔpɔi daar, 2021 Alban Bagbin daa di ( speaker of Parliament ) nu'ug tikir na'am la n an ( speaker) onɛ tial Anii Parliament tis anaasi ni Republic.[2][9]

O Vʋm Pin'ilʋg nɛ O Sakur yɛla.

Ba da du'a Alban Sumana Bagbin dabisim pisi nɛ anaasi daar nwadisa wai la ni, 1957. O du'adib yʋra an Sansunni Bagbin nɛ Margaret B. Bagbin, o du'adib la da anɛ kpaadib. Alban Bagbin tiali Biisa naasi ni ka o saam biis la wʋsa an wai. O anɛ Dagaaba buudi,[10][11]  yit Sombo bɛ Upper West RegionGhana. Alban Bagbin da pin'ili o sakur nɛ Wa Secondary School nɛ Tamale Secondary School . O da paam ( Bachelor arts degree  in Law and English )  bɛ University of Ghana 1980.[12]

O daa lɛm tɔlisi keŋ Ghana school of Law, Makola bɛ Accra naae ka ba buol o Ghana lɔyanam tʋʋma ni la 1982.[7] Ghana Institute of Management and Public Administration (GIMPA).[13]

O Tʋʋma

Alban Bagbin da tʋmnɛ ka an onɛ zi'e gbauŋ sɔbid nɔba zug bɛ statistical service board bɛ bureau of statistics yi 1980 ti paae 1982,[12] O daa keŋ Libiya ti pa'al na'asal bɛ Suk Juma secondary School [12].

O daa lɛb Ghana na nɛ yʋma 1986 la ni na n tʋm lɔya tʋʋma hali nɛ Akyem Chambers.[12]

Pɔlitis bɛllim

Alban Bagbin anɛ NDC ( National Democratic Congress ) ma'asim tiig  nid.[14]

O da di wadmaanib kʋg la nɛ yʋma 1992 nu'ug tikirin la, o daa zi'en nɛ tis Nadowli West constituency bɛ Upper west Region.  O da lieb Majority kpɛɛm tis wadmaanib yir la Ghana 2009.

O mɛŋ Vʋm Yɛlla.

Alban Bagbin pʋ'a yʋ'ʋri an Alice Adjua YornasBagbin,[13]  ba wʋsa anɛ Akiristo dim ken Roman Katilik[14]

Wadmaan

1996 vɔtʋg la yɛla

Yʋma tusir nɛ kɔbiswai nɛ piswai nɛ ayuobʋla ni ka o da di lieb wadmaan tis Nadowli North bɛ 1996 la ni, Bagbin di Nadowli North wadmaan kʋk la, o da paamnɛ vɔɔt kal 12,605 yit 16,485 pʋʋgin, ka nidib banɛ vɔɔt la wʋsa, kɔbiga pʋʋginɛ o da paami 76.46% gaat wabʋg na'adɔɔg nid (NPP's)Lawrence Banyen on paam vɔɔt kal 2,213, ka kɔbʋg pʋʋgin ka o paam 13.42%, Yuoni Moses Vaalandzeri onɛ an PNC na'adɔɔg nid la paam vɔɔt kal 1,490, ka kɔbʋg pʋʋgin ka o mɔr 9.04%, nɛ Baslide Kpemaal onɛ an NCP paam vɔɔt kal 177, ka kɔbʋg pʋʋgin ka o mɔr 1.07%.[15]

2000 vɔtʋg la yɛla

Yʋma tusa ayi' Ghana vɔɔdʋg tita'ar la ni la, Bagbin da lɛm di lieb wadmaan tis Nadwoli North constituency.[16] o da di vɔɔdʋg la nɛ vɔɔt kal 9,004 yi nidib banɛ vɔɔt la wʋsa[16][17]ka kɔbʋg pʋʋgin ka o mɔr 58.60% gaŋi Dr. Anleu-Mwine D.B, onɛ an A-sʋ’oe -m-mɛŋ na’anyi’ad, Clement Kanfuri Senchi on an Peoples National Congress paati, Ningkpeng Pauline onɛ an wabʋg na’adɔɔg paati nid , John Bayon Boniface Wetol, Domayele Marcel Aston onɛ  an National Reform Party of the United Ghana Movement Paati, ba paami, 2,089 vɔɔts, 718 vɔɔts, 145 vɔɔts nɛ 0 vɔɔt .[16]

2004 vɔɔdʋg la yɛla[18]

Yʋma tusa ayi' nɛ anaasi (2004), pɔi ka vɔɔdʋg la na paae la, Nadwoli North da ti pʋdig constituencies nam ayi', Nadwoli West nɛ Nadwoli East constituency. Bagbin da di an wadmaan tis Nadowli West constituency nɛ yʋma tusa ayi' nɛ anaasi la vɔɔdʋg tita’ar la ni (2004) [17][19] o da mɔri vɔɔt kal 11,296 yi 22,349 vɔɔtnam pʋʋgin, ka kɔbiga pʋʋgin ka o mɔr 50.5%.[17] O da di ka basi  Clement K. Senchi onɛ an People's National Convention, Daniel Anleu-Mwine Baga onɛ an wabʋg paati, Sasuu Bernard Kabawunu onɛ an nɔraug paati , Bisung Edward onɛ an Democratic People's Paati nɛ Dapilaa Ishak onɛ an asu’oe-m-mɛŋ na’anya’ad.[17] ba anɛ 625 vɔɔts, 5,297 vɔɔts, 152 vɔɔts, 188 vɔɔts, 4,791 vɔɔts.[17]

Wadmaanib yir kpɛɛm

Bagbin anɛ wadmaanib yir kpɛɛm paas wadmaanib yikanɛ paasi anii bɛ Ghana Republic kanɛ paasi anaasi la.[2] o daa zugi nɛ 7 January 2021, ba daa gaŋi o bas la, yi ma’asim na’adɔɔg wadmaanib.[20] Bagbin daa di ka basi , Mike Oquaye onɛ ka wabʋg na’adɔɔg wadmaanib daa gaŋi o la.

Gbanvɛɛnsa

  1. https://www.myjoyonline.com/bagbin-is-speaker-for-8th-parliament/
  2. 2.0 2.1 2.2 https://web.archive.org/web/20210107065648/https://3news.com/alban-bagbin-elected-speaker-of-the-8th-parliament/
  3. https://citinewsroom.com/2021/05/petition-parliament-over-exclusion-from-parliamentary-polls-bagbin-to-sall-residents/
  4. https://www.myjoyonline.com/speaker-alban-bagbin-urges-sall-residents-to-petition-parliament/
  5. https://www.peacefmonline.com/pages/politics/politics/202201/459185.php
  6. https://newsghana.com.gh/4-ministers-sacked-in-cabinet-shake-up/
  7. 7.0 7.1 https://web.archive.org/web/20110711092417/http://www.ghanadistricts.com/mps/?r=9&PHPSESSID=0501f293c5cd91e99fadc9f36da77e8e&mpd=182&PHPSESSID=0501f293c5cd91e99fadc9f36da77e8e
  8. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/NDC-presidential-primaries-John-Mahama-secures-landslide-victory-725758
  9. https://www.myjoyonline.com/we-may-never-be-able-to-rely-on-bagbin-for-successful-government-business-deputy-speaker/
  10. https://www.parliament.gh/mps?mp=173
  11. https://kwekudee-tripdownmemorylane.blogspot.com/2014/07/dagaaba-dagartidagara-people-socially.html
  12. 12.0 12.1 12.2 12.3 https://citinewsroom.com/2021/01/profile-of-speaker-of-8th-parliament-alban-bagbin/
  13. 13.0 13.1 https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/features/Alban-Bagbin-10-important-facts-about-Ghana-s-8th-Speaker-of-Parliament-1148942
  14. 14.0 14.1 http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/artikel.php?ID=107211
  15. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/1996/upperwest/257/index.php
  16. 16.0 16.1 16.2 http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2000/upperwest/257/index.php
  17. 17.0 17.1 17.2 17.3 17.4 https://library.fes.de/pdf-files/bueros/ghana/03610.pdf
  18. https://www.adomonline.com/prof-mike-oquaye-retained-as-speaker-of-parliament/
  19. https://en.wikipedia.org/wiki/Alban_Bagbin#cite_ref-:2_23-0
  20. https://citinewsroom.com/2021/01/ndc-pitches-alban-bagbin-for-speaker-confirms-haruna-iddrisu-as-leader-in-parliament/