Wp/kus/Ghana Bar Association (GBA)

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kus
Wp > kus > Ghana Bar Association (GBA)
Ghana Bar Association
organization
Inception1876 Dɛmisim gbɛlima
Headquarters locationAccra Dɛmisim gbɛlima

Ghana Bar Association (GBA) anԑ lͻyanam professional association bԑ Ghana la’anԑ banԑ ka ba buon ye solicitors nԑ barristers amaa ba yʋn bʋͻne ba nԑ ye legal practitioner ka tͻԑn lԑm ye magistrate. Ban gban’e si’el anԑ ye sͻ’ ya’a sadigim an lͻya o liebnԑ association la nid mԑn.[1] GBA la nya’ar yinԑ Gold Coast Bar Association,[2] ba yiiga zuraan da anԑ Sierra Leon dim daʋ ka ba buon o ye lͻya Francis (Frans) Dove.[3] Bar la da maali di yiiga wada gbaʋŋ nԑ bʋnkani nar ye ba sͻ’ wʋsa dͻl nԑ Yʋʋmtusir ne kͻbiswai nԑ pisnu nԑ anii (1958) la ka din yii anina yaa kaԑ politics nԑ dabis biԑla k aba yʋʋm yʋʋm laasig la ԑԑnti pʋ nyangida, Bar Association la laasidnԑ yʋʋm wʋsa ye ba gbaaԑ gbaԑ banԑ nar ka mԑ gansi ba kpԑԑmnam (officers) banԑ na tʋm yʋʋm bԑn ka mԑ tͻn lԑm ziԑn ye ba voti tisif yas. Bar Association la gͻs nԑ ka nnԑ zug ka li an ye banԑ nyangidi tiasidi ba kpԑԑmnam (democratic institution) Ghana ni.[4] Ghana Bar Association la anԑ lͻya banԑ kpԑm ziԑ sʋm ka na nyangi tum law tuuma Ghana.

Din yi zin’isia na

Wada

Ba ya’a ye “bar” li pa’alnԑ banԑ an lͻyanam wʋsa nԑ legal profession ka li yitnԑ na’asaalin na. 16th century sin’ingir ka ba da pudig dͻͻg Inns of Court la, kԑ ka banԑ an sakur biis bԑԑ ba kͻn’ ka banԑ karim nԑ banԑ kԑlisid mԑ bԑԑ ba kͻn’ mԑn. Zamisidib banԑ nyaŋ kilim lͻya nam la ba nͻkidi ba nԑ ka kpԑn’ԑsid Bar la ni.[5] Nya’aŋ ka ba da nͻk ye daad kʋgʋs na bak sariakatib la zin’igi di kͻn’ kͻͻtʋ dͻͻgin la ka zin’ikani ka sanriga dim ziԑ ka ba bʋosidi ba nԑ zin’ig kani ka barrister nam mԑ ziԑnid. Dʋn’na kͻͻt dͻͻdinԑ ba tʋn’ԑ pudig zin’is la ka li lʋs zin’ig kanԑ ka legal cousel la’as nԑ criminal defendants nԑ civil litigants naan zin’in zinsia la.

Labakʋda nԑ banԑ paasi di ni

British Parliament maal Supreme Court of Judicature ntis Gold Coast Colony Yʋʋmtusir nԑ kͻbisnii nԑ pisyopoi nԑ ayuͻbu laamnԑ Chief Justice nԑ Puisne Justices banԑ pʋ nar ye ba tʋʋga anaasi.[6][7] John Mensah Sarbah da an onԑ yit Ghana yiiga ka ba da gangi ͻ bar kani ka ba buon ye Lincoln Inn la Yʋʋmtusir nԑ kͻbisnii nԑ pisnii nԑ ayopoi (1887).[8] Legal system la da yitnԑ England ka solicitors sa’al ka maal gbana ka barristers mԑ an banԑ sʋŋid kͻͻtͻ la ni. Amaa pʋdik kaŋa daa pʋ tʋm Ghana nԑ yʋʋmtusir nԑ kͻbiswai nԑ pisnyuobͻ (1960).[9] Yaa kaԑ ban da mԑ Ghana School of Law yʋʋmtusir nԑ kͻbiswai nԑ pisnu nԑ anii (1958) laa, ba da zamisid lͻya nam nԑ tԑŋsiԑba sa, saŋa bԑdigʋ ԑnti anԑ Inns of Court kani bԑ England la. Yʋʋmtʋsa ayi nԑ piinԑ yinnԑ (2011) banԑ da tʋmid lͻya tʋʋma ka lԑԑ da nam pʋ paas Bar Association la da anԑ wͻͻ nidib tʋsa ayi nԑ kͻbʋsnu (2,500).[10]

Legal profession bԑ Gold Coast sʋ’ʋlim (yʋ’ʋn an Ghana) tuon tuunsi lԑb yʋʋmtusir kͻbisnii nԑ pisnaasi nԑ ayuͻbʋ (1846), Ghana Bar Association an lʋgʋr yinnԑ la da mͻri di yiiga wada gbaʋŋ nԑ Yʋʋmtusir kͻbiswai nԑ pisnu nԑ anii (1958).[11]

Onԑ yʋ’ʋn an GBA zuraan la anԑ Yaw Boafo.[12]

GBA zuraan kʋda

Banԑ mԑ da an GBA zuraan nam la yʋda nwa:

Robert Samuel Blay (1957–1959) and (1960–1962)

Archie Casely-Hayford (1959–1960)

J. B. Danquah (1962–1963)

Victor Owusu (acting 1963–1965) and (1965–1966)

William Ofori-Atta (1966–1967)

Joe Appiah (1967–1970)[13][14]

Joe Reindorf (1970–1971)

Edward Nathaniel Moore (1971–1972)

J. B. Quashie-Idun (1972–1976)

J. K. F. Adadevoh (1976–1979)

W. A. N. Adumoah-Bossman (1979–1981)[15]

E. D. Kom (1981–1982)

J. K. Agyemang (1982–1985)

Peter Ala Adjetey (1985–1989)

Anthony K. Mmieh (1989–1992)

Nutifafa Kuenyehia (1992–95)[16]

Sam Okudzeto(1995–98)[17]

Joseph Ebow Quashie (1998–2001)[18]

Paul Adu-Gyamfi (2001–?)[19]

Solomon Kwame Tetteh[20]

Nii Osah Mills (2007–2008)[21][22]

Frank Beecham (2009–2012)[23]

Nene A. O. Amegatcher (2012–2015)

Benson Nutsukpui (2015–2018)[24]

Tony Forson Jnr. (2018–2021)

Yaw Acheampong Boafo (2021–)[25]

Ghana Bar Association paas International Bar Association.[26]

Daʋŋ

Yʋʋmtʋsa ayi nԑ piiga (2010) nwadis piiga la ni GBA zuraan nya’andͻl, Mr. Justice Kusi-Minkah Premo da buolnԑ Chief Justice nԑ Council la ye ba yis dini an apʋ maan siԑl dinnar saŋsiaa nԑ filimfilim nԑ tʋʋm yͻͻd banԑ ka sariakatib la niŋid la.[27] Yʋʋmtʋsa ayi nԑ piinԑ yinnԑ (2011) nwadisa anaasi la Ghana wusa zuraan Frank W.K. Beecham pian’ sʋŋ Mr. Justice E.K. Ayebi onԑ an sariakad ka ba zabid nԑ o on da nyaŋ kͻͻtʋ tʋmtʋmnib piinԑ anaasi banԑ da bͻͻd ye ba suŋ banԑ ka ba gban’e ba nidib kʋʋb yԑla la.[28][29] Yʋʋmtʋsa ayi nԑ piinԑ yinnԑ (2011) nwadisa ayͻpͻi la ni ka lͻya nama anaasi da nyet ye sariakatib la mͻri filimfilim. GBA la da zans baba naasi la ka nyet ye ba bʋͻlim sariakatib la yʋda.[30][31]

Gbanvɛɛnsa

  1. http://whichlawyer.practicallaw.com/which/ethicsPracticalitiesInJurisdiction.do?docId=:28090387&jurisdictionId=:22305
  2. https://en.wikipedia.org/wiki/African_Affairs
  3. https://en.wikipedia.org/wiki/Audrey_Gadzekpo
  4. https://www.commonwealthofnations.org/organisations/ghana_bar_association_2/
  5. http://www.etymonline.com/index.php?term=bar
  6. https://web.archive.org/web/20150704224433/http://www.ghanabar.org/about-us-2/
  7. https://www.commonwealthofnations.org/organisations/ghana_bar_association_2/
  8. https://www.eaumf.org/ejm-blog/sept-4-sarbah
  9. https://web.archive.org/web/20111003224751/http://ghanabar.org/about-us/est-supreme-court.html
  10. https://web.archive.org/web/20111003224756/http://ghanabar.org/about-us/training-ghanaian-lawyers.html
  11. https://www.graphic.com.gh/news/general-news/ghana-bar-association-breaks-new-grounds.html
  12. https://citinewsroom.com/2021/09/yaw-boafo-elected-new-national-president-of-ghana-bar-association/
  13. https://books.google.com/books?id=kHVD3fs652EC&dq=past+president+of+the+Ghana+bar+association+1980&pg=PA152
  14. https://www.ghanabusinessnews.com/2012/02/24/obama-presents-2011-national-humanities-medal-to-ghanaian-born-prof-anthony-appiah/
  15. http://m.peacefmonline.com/pages/politics/politics/201207/122667.php
  16. http://www.worldipcomgroup.com/globalleadersreview/profile7.html
  17. https://web.archive.org/web/20170812200039/http://www.designbydinnie.com/samokudzetoandassociates/sam-okudzeto.html
  18. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Ghana-bar-Association-advises-ex-8211-President-Rawlings-15824
  19. https://www.modernghana.com/news/17278/new-president-of-bar-association-adu-gyamfi-is.html
  20. http://www.modernghana.com/news/87132/1/ghana-bar-association-retains-executives.html
  21. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/economy/artikel.php?ID=131792
  22. http://ghananewsagency.org/social/gba-states-position-on-osah-mills-resignation-5145
  23. http://samuuelduodu.blogspot.com/2009/10/beecham-elected-president-of-gba-oct-2.html
  24. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Benson-Ntsukpui-is-new-President-of-Ghana-Bar-Association-382684
  25. https://citinewsroom.com/2021/09/yaw-boafo-elected-new-national-president-of-ghana-bar-association/
  26. https://web.archive.org/web/20170208154059/http://www.ibanet.org/barassociations/BIC_Africa.aspx
  27. https://web.archive.org/web/20120325181720/http://ghana.gov.gh/index.php?option=com_content&view=article&id=3764%3Aghana-bar-association-brief-the-press&catid=28%3Ageneral-news&Itemid=162
  28. http://www.modernghana.com/news/322831/1/ghana-bar-association-regrets-attacks-on-judge-jud.html
  29. https://www.ghanabusinessnews.com/2011/04/04/ghana-bar-association-regrets-attacks-on-judge-judicial-system-in-ya-na-ruling/
  30. http://www.ghanabusinessnews.com/2011/07/15/ghana-bar-association-condemns-conduct-of-five-lawyers/
  31. https://web.archive.org/web/20120402183808/http://edition.myjoyonline.com/pages/news/201109/73229.php