Wp/kus/Kristo Biis Pʋ'ʋsʋm

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kus
Wp > kus > Kristo Biis Pʋ'ʋsʋm
Christianity
major religion
Subclass ofAbrahamic religion Dɛmisim gbɛlima
Inception33 CE Dɛmisim gbɛlima
Named afterChrist, Jesus, Nazareth Dɛmisim gbɛlima
Founded byJesus, Virgin Mary, Paul the Apostle, Peter Dɛmisim gbɛlima
Locationworldwide Dɛmisim gbɛlima
Location of formationJerusalem Dɛmisim gbɛlima
Foundational textBible, New Testament Dɛmisim gbɛlima
Hashtagchristianity Dɛmisim gbɛlima
Has characteristicmonotheism Dɛmisim gbɛlima
History of topichistory of Christianity Dɛmisim gbɛlima
Practiced byChristian Dɛmisim gbɛlima
Separated fromJudaism Dɛmisim gbɛlima
Mastodon instance URLhttps://theres.life Dɛmisim gbɛlima
Unicode character✝️ Dɛmisim gbɛlima

Kristo biiis pʋ’ʋsim anɛ Abrahamic monotheistic pʋ’ʋsim suokanɛ dɔl Jesus onɛ yi Nazareth la bɛllim nɛ o pa’alʋg. Pʋ’ʋskaŋa gat pʋ’ʋsimnam la wʋsa dunia ni ka nɔbʋgʋd tɔ’ nɛ nidib nwɛnɛ 2.4 billion dinɛ zɛmnɛ yinne atan pʋʋgin dunia nidib ya’a la’as.[1][2] Ti buon banɛ dɔl pʋ’ʋskaŋa lanɛ Kristo biis. Tɛɛns 157 pʋʋgin banɛ zu’oe gat ka ba niŋ yadda ye Yesu anɛ Wina’am biig,[3] onɛ kennɛ nwɛnɛ faangid la ka nɔdi’esidib da pian’a di yɛla Hebrew dim Wina’am gbaʋŋʋn na (dinɛ an nɔnaar kʋdʋg) ka nie nɔnaar paalin la.[4]

Kristo biis pʋ’ʋsim mɔr malima kɔn’ɔb kɔn’ɔb nɛ wada kɔn’ɔb kɔn’ɔb zaŋi keŋ kasi bɛllim nɛ faangir,tʋʋma, tʋntʋnnib zuŋir, nɛ ban niŋ Kristo yadda si’em.

Dinɛ an yinne Pʋ’ʋsimnam la wʋsa n anɛ ban niŋ yadda ye Yesu anɛ Wina’am biig-Wina’am labaari kilim saal onɛ da mɔɔl Wina’am yɛla, namis hali ka kpi dapaada zug ye o faaen ninsaal tʋʋmbɛ’ɛdi bas; ka pʋdi li ye labasʋŋ,dinɛ gbinni an “labaar kanɛ an sʋm”. Vɛnligidi pa’an Yesu vʋm nɛ o pa’alʋg Wina’am labasʋŋin la Matthew, Mark, Luke nɛ John gbana ni.

Kristo biis pʋ’ʋsim la da pin’ilnɛ Yesu dua’am nya’aŋ, Roman sʋ’ʋlim, Judea. Yesu nya’adɔlib la da mɔɔl labaar la gilig Eastern Mediterranean sʋ’ʋlim, la’anɛ ban da nyɛ namisʋg bɛdigʋ la. Emperor Constantine the Great da yɛl ye Kristo biis pʋ’ʋsim la ka’ bɛ’ɛdɛ Roman Empire ka di yinɛ Edict of Milan (313), din nya’aŋ ka o maal Council of Nicaea (325) zin’ikanɛ ka yiiga Kristo biis la da la’asid ka di yʋ’ʋn lieb State church tis Roman Empire (380). Church of the East and Oriental Orthodoxy da bak taaba ka di yinɛ ban niŋ Kristo yadda si’em yɛla.[5] ka Eastern Orthodox Church nɛ Catholic Church widigi keŋ Ya-nya’aŋ (East) nɛ Ya-Tuon (West) (1054). Protestantism da widig lieb pʋ’ʋsim dɔɔg bɛdigʋ. Kristo biis pʋ’ʋsim la sʋnya ka mɔr nini nied nɛ tɛmmaalʋgʋ kena di kas-kas anɛ Europe.[6][7][8][9]

Kristo biis pʋ’ʋsim la mɔr lʋga bɛda ayuobʋ; ba anɛ Roman Catholicism (nidib 1.3 billion), Protestantism (800 million), Eastern Orthodoxy (220 million), Oriental Orthodoxy (60 million),[10][11] Restorationism (35 million),[12] nɛ Church of the East (600 thousand).[13]

Labakʋda

Yiiga Jew Kristo biis la da buoni ba mɛŋ ye 'The Way', Suor La, daasierɛ di yinɛ Azaya 40:3, "maalimi zugsɔb suor la". Tʋʋma 11:26 nii, Kristo biis gbin anɛ "banɛ dɔl Kristo" ba da buol Kristo nya’adɔlib la ye Kristo biis yiiga bɛnɛ Antioch teŋin.[14]

Yadda

La’anɛ Kristo biis dunia wʋsa mɔr yadda yinne la, ba lɛbig Wina’am pian’ad la kɔn’ɔb kɔn’ɔb ka sieba mɛ mɔr pʋtɛnda gʋn-gʋn zaŋi keŋ Wina’am gbaʋŋ la nɛ malima banɛ an Kristo biis pʋ’ʋsim suor.[15]

Gbanvɛɛnsa

  1. https://web.archive.org/web/20221013135617/http://www.globalreligiousfutures.org/explorer#/?subtopic=15&chartType=bar&year=2020&data_type=number&religious_affiliation=all&destination=to&countries=Worldwide&age_group=all&gender=all&pdfMode=false
  2. https://en.wikipedia.org/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica
  3. https://assets.pewresearch.org/wp-content/uploads/sites/11/2014/01/global-religion-full.pdf
  4. https://en.wikipedia.org/wiki/Christianity#CITEREFWoodhead2004
  5. https://books.google.com/books?id=q-vhwjamOioC&q=anagignoskomena&pg=PA23
  6. https://en.wikipedia.org/wiki/Christianity#cite_note-7
  7. https://en.wikipedia.org/wiki/Christianity#cite_note-Caltron_J.H_Hayas-9
  8. https://en.wikipedia.org/wiki/Christianity#cite_note-Caltron_J.H_Hayas-9
  9. https://en.wikipedia.org/wiki/Christianity#cite_note-Fred_Reinhard_Dallmayr-10
  10. https://www.pewforum.org/2011/12/19/global-christianity-traditions/
  11. https://www.gordonconwell.edu/wp-content/uploads/sites/13/2019/04/StatusofGlobalChristianity20191.pdf?__cf_chl_jschl_tk__=dbc877fea75b25fc6737b0fd6bd1d6bd5d4e0119-1589502882-0-AWKZpJ8Cde9iLLQo_A-22M_6Yx_NzYkoJXkWheGxqt79XJKGAsGe9toy2d0WPGwhF-35Z5iB65LQsTW3m1PdGbFd6Pz1FN8-LTUPA-7p3VA9qU1sUJgKAyskRYjdAd0nnbE1K-Hekmpb1HvqRyiyTVMvdoiAQgbQ-x1tFESeE7IEPbEr0ePTUaTOq_G4kXbl8tty1gBEzw8IXz3nc987229mqJBKaNGFMSVFhwIzaLKjTkv5qbwuKBmYwZgAVO2HRopF4H-YG7QxTS3V8NgWvWxvKHSwzN3xPcJXwStewDjYL9XE7FUB8bncjdGvSFX_yA3OZlfXOAqatMcH3w0Jebe-r7HC14HXVGSUPzjxATzH3krdCRrsVQ5T_N3AEDXA-TDldZcNJpl_EpuDcfobDniMsNiSbFzIH6EuBv7Vy4aP
  12. https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1621890539
  13. https://www.bbc.com/news/world-europe-45877584
  14. https://en.wikipedia.org/wiki/Christianity#CITEREFElwellComfort2001
  15. https://en.wikipedia.org/wiki/Christianity#cite_note-Olsen-29